Wykłady o aspekcie polskiego czasownika

Marek Łaziński

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-235-4234-6

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

316

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Łaziński, Marek. Wykłady o aspekcie polskiego czasownika. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2020, 316 s. ISBN 978-83-235-4234-6, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Łaziński, M.

T1 Wykłady o aspekcie polskiego czasownika

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2020

SN 978-83-235-4234-6

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346

Bibliografia BibTex:

@Book{ 225289, author = "Łaziński, Marek", editor = "", title = "Wykłady o aspekcie polskiego czasownika", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2020", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-4234-6", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Łaziński, Marek

ED -

TI - Wykłady o aspekcie polskiego czasownika

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2020

SN - 978-83-235-4234-6

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346

Netografia (standard APA):

Łaziński, Marek. Wykłady o aspekcie polskiego czasownika [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2020 [dostęp: 19 04 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/wyklady-o-aspekcie-polskiego-czasownika-marek-lazinski-225289. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346

proces, stan, język prawny, Zdarzenie, state, event, aspekt czasownika, verbal aspect, process, legal terms

Autor opisuje różne opozycje logiczne i językowe mające wpływ na wybór między czasownikiem dokonanym a niedokonanym, prefiksy czasownikowe oraz klasy akcjonalne sytuacji. Za podstawową funkcję aspektu dokonanego uznaje się wyrażanie zdarzeniowości...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-4234-6

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323542346

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

316

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Introduction13
Wstęp13
1.1. Aspect against the background of other grammatical categories17
1.1. Aspekt na tle innych kategorii gramatycznych17
CHAPTER 1. THE ESSENCE OF ASPECTUAL OPPOSITION17
ROZDZIAŁ 1. ISTOTA OPOZYCJI ASPEKTOWEJ17
1.2. Formal exponents of aspect19
1.2. Formalne wyznaczniki aspektu19
1.2.1. Prefiksy i sufiksy19
1.2.1. Prefixes and suffixes19
1.2.2. Inflectional paradigms and syntactic collocability21
1.2.2. Paradygmatyka fleksyjna i łączliwość składniowa21
1.3. Classification of viewpoints on reality. Event, duration and repetition23
1.3. Klasyfikacja stanów rzeczy. Zdarzenie, trwanie i powtarzalność23
1.4. Telicity25
1.4. Teliczność25
1.5. Semantic conditions for the existence of aspectual pairs. Types of aspectual pairs27
1.5. Semantyczne warunki parzystości aspektowej. Rodzaje par aspektowych27
1.6. Aspect and narrative33
1.6. Aspekt i narracja33
1.7. Aspect: between inflection and word-formation37
1.7. Aspekt między fleksją a słowotwórstwem37
1.8. Aspect in statistics41
1.8. Statystyka aspektu41
1.8.1. Distribution of aspect forms in dictionaries41
1.8.1. Rozkład form aspektowych w słowniku41
1.8.2. Statistics of forms of aspect, grammatical gender and number45
1.8.2. Statystyka kategorii aspektu, rodzaju i liczby45
1.8.3. Distribution of aspect forms in text46
1.8.3. Rozkład form aspektowych w tekście46
CHAPTER 2. THE ORIGINS OF ASPECT. PREFIXES AND SUFFIXES52
ROZDZIAŁ 2. GENEZA ASPEKTU. PRZEDROSTKI I PRZYROSTKI52
2.1. Geneza aspektu54
2.1. The origins of aspect54
2.2. Lexical aspect classes (Aktionsart)60
2.2. Rodzaj akcji (Aktionsart)60
2.2.1. Classification of lexical aspect classes61
2.2.1. Klasyfikacja rodzajów akcji61
2.3. Prefixes71
2.3. Przedrostki71
2.3.1. Przedrostki czysto aspektowe72
2.3.1. Pure aspect prefixes72
2.3.2. Prefixes of perfectivum tantum verbs77
2.3.2. Przedrostki czasowników perfectivum tantum77
2.3.3. Historia przedrostków78
2.3.3. Prefixes in a historical perspective78
2.3.4. Prefiksacja nowych zapożyczeń i czasowniki dwuaspektowe79
2.3.4. Prefixation of newly acquired loans and biaspectual verbs79
2.3.5. Pary prefiksalne i sufiksalne80
2.3.5. Prefixal and suffixal pairs80
2.3.6. Aspectual triplets82
2.3.6. Trójki aspektowe82
2.4. The perfectivizing function of the prefix za-: the case of the verb zagłosować [‘to cast a vote’]83
2.4. Znaczenie perfektywizujące przedrostka za- na przykładzie czasownika zagłosować83
2.4.1. Prefiks za- i zdarzenie. Znaczenie segmentujące czasownika dk85
2.4.1. The prefix za- and the event. The segmenting function of perfective verbs85
3.1. Ontologia sytuacji90
3.1. Ontology of situations90
CHAPTER 3. LEXICAL ASPECT – TYPES OF VERBS90
ROZDZIAŁ 3. KLASY AKCJONALNE90
3.2. Klasyfikacja Vendlera93
3.2. Vendler’s classification93
3.3. Słowiańskie adaptacje klasyfikacji Vendlera97
3.3. Slavic adaptations of Vendler’s classification97
3.3.1. Klasyfikacja akcjonalna czasowników polskich Romana Laskowskiego99
3.3.1. Roman Laskowski’s classification of Polish verbs99
3.4. Cel i granica, koniec i początek. Czasowniki momentalne, parametryczne i skutkowe102
3.4. Goal and boundary. Beginning and end. Momentary verbs, parametric verbs and effect verbs102
3.5. Czasowniki ruchu107
3.5. Movement verbs107
3.5.1. Path verbs and manner verbs. Verb and satellite frame107
3.5.1. Path verbs i manner verbs. Rama czasownikowa i satelitarna107
3.5.2. Definite and indefinite movement verbs109
3.5.2. Określone i nieokreślone czasowniki ruchu109
3.5.3. Special character of aspectual opposition in movement verbs112
3.5.3. Swoistość opozycji aspektowych czasowników ruchu112
3.5.4. Rola czasowników ruchu w rozwoju kategorii aspektu115
3.5.4. The role of movement verbs in the development of aspect as a grammatical category115
CHAPTER 4. PARTICULAR MEANINGS OF ASPECT VS TYPES OF ASPECTUAL PAIRS118
ROZDZIAŁ 4. ZNACZENIA SZCZEGÓŁOWE ASPEKTU A TYPY PAR ASPEKTOWYCH118
4.1. Invariants in the meaning of aspect119
4.1. Inwarianty znaczeniowe aspektu119
4.2. Particular meanings of the perfective aspect121
4.2. Znaczenia szczegółowe aspektu dk121
4.3. Particular meanings of the imperfective aspect123
4.3. Znaczenia szczegółowe aspektu ndk123
4.3.1. On-going and durative meanings and their sub-types124
4.3.1. Znaczenia aktualnotrwałe i duratywne oraz ich podtypy124
4.3.2. The iterative and potential meanings127
4.3.2. Znaczenia wielokrotne i potencjalne127
4.3.3. The general-fact meaning129
4.3.3. Znaczenie ogólnofaktyczne129
4.3.4. The historic present and the praesens scenicum133
4.3.4. Znaczenia praesens historicum i praesens scenicum133
4.3.5. The performative meaning137
4.3.5. Znaczenie performatywne137
4.3.5.1. The performative use of an imperfective verb vs the linguistic politeness140
4.3.5.1. Użycie performatywne czasownika ndk a etykieta językowa140
4.3.6. The definitional function141
4.3.6. Użycie definicyjne141
4.4. Specific aspect meaning vs aspectual class and reference point142
4.4. Znaczenia szczegółowe a klasa akcjonalna i punkt odniesienia142
4.5. A recategorization of aspectual classes and particular meanings144
4.5. Rekategoryzacja klas akcjonalnych i znaczeń szczegółowych144
5.1. Funkcje narracyjne aspektu154
5.1. Narrative functions of aspect154
CHAPTER 5. ASPECT IN NARRATIVE AND BEYOND. NEGATION, MODALITY AND IMPERSONAL FORMS154
ROZDZIAŁ 5. ASPEKT W NARRACJI I POZA NIĄ. NEGACJA, MODALNOŚĆ, FORMY TRYBÓW I FORMY NIEOSOBOWE154
5.2. Aspect of participles and impersonal constructions158
5.2. Aspekt imiesłowów i bezosobników158
5.2.1. Aspect of adverbial participles159
5.2.1. Aspekt imiesłowów przysłówkowych159
5.2.2. Aspect of adjectival participles160
5.2.2. Aspekt imiesłowów przymiotnikowych160
5.2.3. Quasi-perfekt i aspekt w polszczyźnie163
5.2.3. The quasi-perfect and aspect in Polish163
5.2.4. Aspect of impersonal constructions166
5.2.4. Aspekt bezosobników166
5.3. Aspect vs negation167
5.3. Aspekt a negacja167
5.3.1. Negacja jako podstawa inwariantnego znaczenia aspektu171
5.3.1. Negation as a foundation of the invariant meaning of aspect171
5.4. Aspect and modality – imperative and conditional moods173
5.4. Aspekt a modalność. Tryb przypuszczający i rozkazujący173
5.4.1. The conditional mood and epistemic modality174
5.4.1. Tryb przypuszczający i modalność epistemiczna174
5.4.2. Aspect of the imperative. The imperfectivization of a negated directive178
5.4.2. Aspekt w trybie rozkazującym. Imperfektywizacja dyrektywy zaprzeczonej178
5.4.3. Aspect of the imperative in various illocutionary acts182
5.4.3. Aspekt rozkaźnika w różnych aktach illokucyjnych182
5.5. Aspect of infinitives186
5.5. Aspekt bezokolicznika186
5.5.1. Aspect of infinitives used as the main sentence predicate187
5.5.1. Aspekt bezokolicznika jako głównego predykatu w zdaniu187
5.5.2. Aspect of infinitival complements189
5.5.2. Aspekt bezokolicznikowych dopełnień189
5.5.3. Czas przyszły z bezokolicznikiem196
5.5.3. The future tense with an infinitival form196
5.5.4. Być w czasie przeszłym z bezokolicznikiem – absentyw197
5.5.4. The verb być in the past tense with the infinitive – the absentive197
5.6. Aspect of gerunds (deverbal nouns)198
5.6. Aspekt odsłownika (rzeczownika odczasownikowego)198
5.7. Podsumowanie przeglądu użycia aspektu w różnych formach czasownika204
5.7. Summary of the review of aspect use in various verb forms204
6.1. Language structure of criminal-law codes205
6.1. Struktura językowa kodeksu karnego205
CHAPTER 6. ASPECT APPLIED. PERFECTIVE AND IMPERFECTIVE VERBS IN LEGAL TEXTS205
ROZDZIAŁ 6. ASPEKT W DZIAŁANIU. CZASOWNIKI DOKONANE I NIEDOKONANE W JĘZYKU PRAWNYM205
6.2. Czy aspekt ndk w kodeksie ma znaczenie wielokrotne?210
6.2. Does the imperfective aspect in a criminal-law code have an iterative meaning?210
6.3. Czy aspekt ndk w kodeksie wynika z użycia czasu teraźniejszego?212
6.3. Is the imperfective aspect in a criminal-law code necessitated by the present-time reference?212
6.3.1 The present tense and the future tense in law and economics. Grammar vs behaviors216
6.3.1. Czas teraźniejszy i przyszły w prawie i ekonomii. Gramatyka a zachowania216
6.4. Aspekt ndk, usiłowanie, przygotowanie i skutek217
6.4. The imperfective aspect, attempt, preparation and effect217
6.4.1. Incitement and persuasion. The aspect of verbs denoting exerting influence on the addressee222
6.4.1. Podżeganie i namowa. Aspekt czasowników oznaczających wpływ na odbiorcę222
6.5. Czasowniki dk w Kodeksie karnym i w Kodeksie cywilnym226
6.5. Perfective verbs in the Polish Criminal-Law Code and Civil Code226
6.6. Ilustracyjna funkcja aspektu ndk w polszczyźnie. Użycie definicyjne w kodeksach228
6.6. The illustrative function of the imperfective aspect in Polish. The definitional function of theimperfective aspect in legal codes228
CONCLUSION. AN ALGORITHM FOR THE USE OF ASPECT IN POLISH232
ZAKOŃCZENIE. ALGORYTM UŻYCIA ASPEKTU W POLSZCZYŹNIE232
APPENDIX. HOW TO DEAL WITH ASPECT IN THEORETICAL TERMS?237
D.1. A subjective history of aspect studies237
D.1. Subiektywny zarys dziejów aspektologii237
DODATEK. JAK OPISYWAĆ ASPEKT?237
D.1.1. First reflections on aspect opposition. Grammars and dictionaries238
D.1.1. Początki refleksji nad opozycją aspektową. Gramatyki i słowniki238
D.1.2. Structural analysis of aspect. From the beginning to the middle of the twentieth century240
D.1.2. Strukturalna analiza aspektu – od początku do połowy XX wieku240
D.1.3. Analysis of aspectual senses – the latter half of the twentieth century242
D.1.3. Leksykalna analiza sensów aspektowych – druga połowa XX wieku242
D.1.4. Polish aspectology since WWII244
D.1.4. Powojenna aspektologia polska244
D.1.5. Aspectology at the turn of the millennium. Cognitive analysis, research on aspect in thenarrative, aspect and modality, and the comparative description of aspect in different Slavic languages247
D.1.5. Aspektologia przełomu tysiącleci. Analiza kognitywna, badanie funkcji narracyjnych, modalnościowych oraz analiza porównawcza języków słowiańskich247
D.1.6. Contemporary aspectology in Poland252
D.1.6. Współczesna aspektologia polska252
D.2. Aspect in dictionaries256
D.2. Aspekt w słownikach256
D.2.1. Aspect in Polish monolingual dictionaries257
D.2.1. Aspekt w polskich słownikach ogólnych257
D.2.2. Aspect in bilingual and specialized dictionaries264
D.2.2. Aspekt w słownikach dwujęzycznych i innych264
D.3. Aspect in corpora266
D.3. Aspekt w korpusach266
D.3.1. Tagging aspectual pairs268
D.3.1. Tagowanie par aspektowych268
D.3.2. Analizy aspektowe w korpusie. Pary prefiksalne i sufiksalne271
D.3.2. Aspect query in corpora. Prefixal and suffixal aspectual pairs271
Bibliografia273
References273
Spis tabel289
Tables289
Indeks rzeczowy290
Subject index290
List of quoted verbs and aspect pairs297
Lista czasowników i par aspektowych omawianych w tekście297
Lectures on Polish verbal aspect. Summary308
Lectures on Polish verbal aspect. Summary308