"Neurologia. Tom 1-2"
Identyfikator Librowy: 101414
Spis treści
Wykaz autorów 7
Przedmowa do II wydania 9
Przedmowa do I wydania 11
CZĘŚĆ I - WPROWADZENIE DO NEUROLOGII 19
1. ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO; Janusz Moryś 21
Układ piramidowy 21
Układ ruchu 21
Jądra podstawy i tzw. układ pozapiramidowy 25
Układ czucia 29
Układ wzroku 34
Ośrodki ruchowe gałek ocznych 38
Układ słuchu 39
Układ słuchu i równowagi 39
Układ równowagi 41
Układ limbiczny 43
2. BADANIE NEUROLOGICZNE; Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 51
Obecne dolegliwości 51
Ogólna ocena zachowania się pacjenta, wyglądu i sposobu poruszania 51
Wywiad chorobowy - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 51
Przebyte choroby 53
Podsumowanie wywiadu 54
Wywiad środowiskowy 54
Wywiad od rodziny i opiekunów 54
Wywiad rodzinny 54
Badanie przedmiotowe - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 55
Badanie nerwów czaszkowych - Adam Niezgoda, Radosław Kaźmierski 57
Nerw I - nerw węchowy 57
Nerw II - nerw wzrokowy 57
Nerwy III, IV i VI - nerwy gałkoruchowe 59
Nerw III - nerw okoruchowy 60
Nerw IV - nerw bloczkowy 62
Nerw VI - nerw odwodzący 62
Nerw V - nerw trójdzielny 63
Nerw VII - nerw twarzowy 65
Nerw VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy 66
Nerw IX - nerw językowo-gardłowy i nerw X - nerw błędny 67
Nerw XI - nerw dodatkowy 67
Badanie układu ruchu 68
Nerw XII - nerw podjęzykowy 68
Oglądanie - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 68
Badanie napięcia mięśniowego - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 70
Badanie siły mięśniowej - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 71
Badanie odruchów — Adam Niezgoda, Radosław Kaźmierski 78
Ocena siły mięśniowej — Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 78
Badanie odruchów ścięgnistych w kończynach górnych 79
Badanie odruchów ścięgnistych w kończynach dolnych 80
Skurcze kloniczne 81
Odruchy powierzchniowe 82
Badanie czucia - Adam Niezgoda, Radosław Kaźmierski 83
Badanie czucia powierzchniowego 83
Badanie czucia powierzchniowego na tułowiu 83
Badanie czucia powierzchniowego na kończynach dolnych 85
Badanie czucia powierzchniowego na kończynach górnych 85
Badanie czucia proprioceptywnego: ułożenia i wibracji 87
Objawy patologiczne - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 88
Badanie zborności ruchów — Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 89
Badanie kręgosłupa — Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 91
Badanie chodu — Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 92
Chód nieprawidłowy o charakterze asymetrycznym 92
Zaburzenia chodu 92
Chód nieprawidłowy o charakterze symetrycznym 93
Chód nieprawidłowy o charakterze symetrycznym na szerokiej podstawie 93
Badanie objawów oponowych - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 94
Badanie objawów korzeniowych - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 95
Badanie czynności autonomicznego układu nerwowego — Adam Niezgoda, Radosław Kaźmierski 96
Zaburzenia wydzielania potu 96
Zmienność zatokowa 96
Badanie chorego z zaburzeniami świadomości oraz chorego nieprzytomnego - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 98
Schemat badania neurologicznego - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 98
Skale kliniczne w neurologii - Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda 101
3. ZESPOŁY OBJAWOWE W NEUROLOGII; Sławomir Michalak, Jan P. Mejnartowicz 105
Zaburzenia świadomości — Sławomir Michalak 105
Jakościowe zaburzenia świadomości 106
Ilościowe zaburzenia świadomości 108
Zespoły i objawy neuropsychologiczne — Sławomir Michalak 110
Zaburzenia widzenia, spojrzenia, źreniczne i gałkoruchowe — Sławomir Michalak 114
Zespół oponowy — Sławomir Michalak 114
Niedowidzenie 115
Zaburzenia źreniczne 116
Zaburzenia ruchomości gałek ocznych 117
Zaburzenia spojrzenia skojarzonego 118
Opadanie powiek 119
Zespoły nerwów czaszkowych — Sławomir Michalak 119
Zespoły uszkodzenia płatów półkul mózgu — Sławomir Michalak 122
Zaburzenia siły mięśniowej - Jan P. Mejnartowicz 123
Zespół górnego neuronu ruchowego 123
Uszkodzenie półkulowe 124
Uszkodzenie pnia mózgu 124
Uszkodzenie rdzenia kręgowego 124
Zespół dolnego neuronu ruchowego 127
Zespoły korzeniowe 127
Uszkodzenia splotów 128
Uszkodzenie nerwów obwodowych 131
Miopatie 132
Zaburzenia złącza nerwowo-mięśniowego 132
Uszkodzenie korzeni i splotów 133
Uszkodzenie nerwów obwodowych 133
Zaburzenia czucia - Jan P. Mejnartowicz 133
Uszkodzenie rdzenia kręgowego 134
Uszkodzenie pnia mózgu 135
Uszkodzenie kory mózgu 136
Uszkodzenie wzgórza 136
Ataksja móżdżkowa 137
Niezborność 137
Zaburzenia koordynacji i zawroty głowy - Jan P. Mejnartowicz 137
Ataksja czuciowa 139
Zawroty głowy 140
Drżenie 142
Zaburzenia ruchowe i ruchy mimowolne - Jan P. Mejnartowicz 142
Pląsawica 144
Dystonia 145
Hemibalizm 145
Zaburzenia związane z uszkodzeniem jądra niskowzgórzowego (Luysa) 145
Atetoza 146
Mioklonie 146
Tiki 147
Zaburzenia czynności pęcherza moczowego 148
Zaburzenia czynności pęcherza moczowego i zaburzenia oddechu - Jan P. Mejnartowicz 148
Zaburzenia oddechu 149
4. BADANIA LABORATORYJNE W CHOROBACH UKŁADU NERWOWEGO; Sławomir Michalak, Radosław Kaźmierski, Adam Niezgoda, Mikołaj Pawlak, Jan P. Mejnartowicz 151
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego — Sławomir Michalak 151
Nakłucie lędźwiowe 151
Podstawowe badania płynu mózgowo-rdzeniowego 152
Różnicowanie przypadkowego skrwawienia płynu mózgowo-rdzeniowego od krwotoku podpajęczynówkowego 152
Biochemiczne badania płynu mózgowo-rdzeniowego 153
Immunologiczne badania płynu mózgowo-rdzeniowego 154
Biochemiczne różnicowanie płynu mózgowo-rdzeniowego i wydzieliny z nosa 156
Identyfikacja drobnoustrojów metodą polimerazowej reakcji łańcuchowej 156
Znaczenie podstawowych badań hematologicznych w chorobach układu nerwowego — Sławomir Michalak 157
Znaczenie badania moczu w chorobach układu nerwowego — Sławomir Michalak 158
Badania biochemiczne w chorobach układu nerwowego — Sławomir Michalak 159
Badania układu krzepnięcia — Sławomir Michalak 159
Badania laboratoryjne (biochemiczne) przydatne w podstawowej diagnostyce chorób mięśni — Sławomir Michalak 160
Badania w zakresie układu wydzielania wewnętrznego — Sławomir Michalak 160
Badania immunologiczne w chorobach układu nerwowego — Sławomir Michalak 161
Diagnostyka genetyczna 162
Diagnostyka neurogenetyczna — Jan P. Mejnartowicz 162
Zastosowanie badań genetycznych 163
Badania cytogenetyczne 164
Diagnostyka bezpośrednia (testy DNA) 165
Genetyczne badania molekularne 165
Diagnostyka pośrednia (analiza sprzężeń) 166
Trudności związane z interpretacją wyników badań genetycznych 167
Dziedziczenie autosomalne dominujące 168
Typy dziedziczenia 168
Dziedziczenie autosomalne recesywne 169
Dziedziczenie sprzężone z chromosomem X 169
Dziedziczenie mitochondrialne 171
Dziedziczenie wieloczynnikowe 171
Badania neurogenetyczne (przykłady) 172
Choroba Wilsona (MIM 277900) 172
Poradnictwo genetyczne 172
Choroba Parkinsona 173
Badania elektrofizjologiczne w praktyce neurologicznej - Adam Niezgoda 175
Elektroneurografia (ENG) 176
Przewodzenie ruchowe (czynność włókien ruchowych) 176
Przewodzenie czuciowe (czynność włókien czuciowych) 177
Przewodzenie w odcinkach proksymalnych 178
Elektromiografia (EMG) 179
EMG pojedynczego włókna 179
EMG z użyciem igły 179
Badanie złącza nerwowo-mięśniowego 180
Elektroencefalografia (EEG) 181
Podstawowe rytmy elektroencefalograficzne 182
Potencjały wywołane 183
Słuchowe potencjały wywołane - potencjały odpowiedzi korowej i pnia mózgu na bodźce słuchowe 184
Wzrokowe potencjały wywołane (WPW) - potencjały odpowiedzi korowej na bodźce wzrokowe 184
Ruchowe potencjały wywołane 185
Somatosensoryczne potencjały wywołane - potencjały rdzenia kręgowego, pnia mózgu oraz kory mózgu w odpowiedzi na stymulację czuciowych nerwów obwodowych (np. pośrodkowego czy piszczelowego) 185
Potencjały wywołane związane z wydarzeniem poznawczym 186
Badania ultrasonograficzne w neurologii (neurosonologia) - Radosław Kaźmierski 187
Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych 187
Grubość kompleksu intima-media i obecność blaszek miażdżycowych koreluje z występowaniem czynników ryzyka miażdżycy 188
Ocena struktur (morfologii) ścian tętnic szyjnych 188
Pomiar grubości kompleksu intima-media 188
Blaszki miażdżycowe 189
Zmiany w obrębie ściany naczyniowej tętnic szyjnych a ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu 189
Ocena morfologii ściany naczyniowej a profilaktyka i leczenie zmian miażdżycowych 190
Badania czynnościowe 191
Badanie spektrum przepływu krwi 191
Badanie tętnic kręgowych 192
Konwencjonalna metoda dopplerowska 192
Przezczaszkowa ultrasonografia dopplerowska 192
Przezczaszkowa ultrasonografia dopplerowska z obrazowaniem przepływu w kolorze 193
Techniki neuroobrazowe w diagnostyce neurologicznej - Mikołaj Pawlak 194
Obraz krwawienia w TK 196
Obrazowanie naczyń szyjnych i mózgowych 197
Obrazowanie metaboliczne 198
Obrazowanie perfuzji tkankowej 198
Zastosowanie środków kontrastowych 199
Zaawansowane techniki obrazowania strukturalnego i czynnościowego mózgu 200
5. WPROWADZENIE DO NEUROPATOLOGII; Wielisław Papierz, Paweł P. Liberski 203
Badanie pośmiertne mózgowia i rdzenia kręgowego (technika sekcji stosowana w neuropatologii) 203
Wybrane techniki neuropatologiczne 205
Wybrane kategorie zmian neuropatologicznych 208
6. BADANIE NEUROPSYCHOLOGICZNE I JEGO ROLA W PROCESIE DIAGNOSTYCZNYM W NEUROLOGII; Tomasz Sobów 211
Badanie neuropsychologiczne — ogólne zasady i zastosowania 211
Przesiewowe metody oceny funkcji poznawczych 214
Typowe zastosowania badania neuropsychologicznego (oceny psychometrycznej) w neurologii 214
Czynniki swoiste dla pacjenta. Normy a interpretacja wyników badania neuropsychologicznego 216
Znaczenie diagnostyki neuropsychologicznej w neurologicznej praktyce klinicznej 216
Skorowidz 219
CZĘŚĆ II - NEUROLOGIA KLINICZNA 253
7. ZABURZENIA ROZWOJOWE OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO I CHOROBY UWARUNKOWANE NIEPRAWIDŁOWOŚCIAMI BUDOWY I LICZBY CHROMOSOMÓW - Sergiusz Jóźwiak, Katarzyna Kotulska 255
Zaburzenia rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego 255
Rozszczepy kręgosłupa 255
Rozdwojenie rdzenia 256
Rozszczepy czaszkowo-mózgowe 257
Wrodzona zatoka skórna kręgosłupa 257
Zaburzenia rozwoju układu spoidłowego 258
Zespół Arnolda-Chiariego 258
Zespół Dandy'ego-Walkera 258
Torbiel przegrody przezroczystej 259
Zaburzenia migracji 259
Choroby uwarunkowane nieprawidłowościami budowy i liczby chromosomów 260
Zespół Downa 260
Zespół Edwardsa 261
Zespół Pataua 262
Trisomia 8 pary 263
Zespół Lejeune'a (zespół miauczenia kota/kociego, krzyku) 263
Zespół Wolfa-Hirschhorna 264
Zespoły Pradera-Willego i Angelmana 264
Zespół Klinefeltera 265
Zespół łamliwego chromosomu X typu A (FRAXA) 265
Zespół Turnera 266
8. FAKOMATOZY - Sergiusz Jóźwiak, Katarzyna Kotulska 269
Nerwiakowłókniakowatość 269
Nerwiakowłókniakowatość typu 1 (NF-1; choroba Recklinghausena) 269
Nerwiakowłókniakowatość typu 2 (NF-2) 270
Stwardnienie guzowate (choroba Bourneville'a; choroba Bourneville'a-Pringle'a) 271
Choroba Hippla-Lindaua (naczyniakowatość siatkówkowo-móżdżkowa) 273
Zespół Sturge'a-Webera (naczyniakowatość twarzowo-mózgowa) 273
9. ZABURZENIA METABOLICZNE I INNE GENETYCZNIE UWARUNKOWANE CHOROBY UKŁADU NERWOWEGO - Anna Członkowska, Tomasz Litwin, Tomasz Sobów, Anna Tylki-Szymańska 275
Choroby lizosomalne - Anna Tylki-Szymańska 275
Mukopolisacharydozy 278
Sfingolipidozy 281
Gangliozydozy 287
Glikoproteinozy (oligosacharydozy) 288
Mukolipidozy 289
Zaburzenia metabolizmu miedzi - Anna Członkowska, Tomasz Litwin 291
Choroba Wilsona 291
Choroba Menkesa 299
Ataksje rdzeniowo-móżdżkowe i inne choroby wywołane zmianą liczby powtarzalnych sekwencji DNA - Tomasz Sobów 301
Autosomalnie dominujące ataksje rdzeniowo-móżdżkowe 302
Obraz kliniczny i postępowanie w najczęstszych SCA 302
DRPLA 304
Inne choroby związane z ekspansjami trypletów nukleotydowych innych niż CAG 304
Inne niż SCA choroby związane z ekspansją CAG 304
Ataksja Friedreicha 305
Ataksje rdzeniowo-móżdżkowe dziedziczone autosomalnie recesywnie 305
10. ZESPOŁY OTĘPIENNE - Tomasz Sobów, Maria Barcikowska, Paweł P. Liberski 307
Definicja otępienia 307
Epidemiologia otępień 307
Przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych i otępienia 308
Rozpoznawanie otępienia 310
Badanie kliniczne pacjenta z podejrzeniem otępienia 311
Informacje uzyskane z wywiadu 311
Badanie neuropsychologiczne w diagnostyce otępień 312
Formalna ocena nasilenia i postępu otępienia 312
Przesiewowe testy stosowane do oceny funkcji poznawczych 312
Badania laboratoryjne i inne dodatkowe badania w diagnostyce otępień 313
Badania neuroobrazowe w diagnostyce otępień 313
Badania nad biomarkerami biochemicznymi 314
Różnicowanie otępień 314
Choroba Alzheimera 315
Patogeneza choroby Alzheimera 315
Gen β-APP 316
Genetyka choroby Alzheimera 316
Apolipoproteina E 318
Obraz neuropatologiczny choroby Alzheimera 318
Preseniliny (geny: PSEN1 i PSEN2; białka ps1 i ps2) 318
Obraz kliniczny choroby Alzheimera 319
Zaburzenia funkcji poznawczych - otępienie 319
Kryteria rozpoznawcze choroby Alzheimera 321
Propozycje nowych kryteriów diagnostycznych choroby Alzheimera 322
Różnicowanie choroby Alzheimera 322
Farmakoterapia zaburzeń funkcji poznawczych 323
Leczenie otępienia w chorobie Alzheimera 323
Postępowanie w przypadkach zaburzeń zachowania i objawów psychiatrycznych towarzyszących chorobie Alzheimera 324
Otępienia naczyniopochodne 325
Etiopatogeneza i postacie kliniczno-patologiczne otępień naczyalopochodnych 326
Kliniczna diagnostyka otępień naczyniopochodnych 327
Obraz kliniczny i diagnostyka otępień naczyniopochodnych 327
Otępienie podkorowe w przebiegu choroby małych naczyń 327
Otępienie wielozawałowe 327
Leczenie objawowe otępień naczyniopochodnych 328
Postępowanie w przypadku otępień naczyniopochodnych 328
Otępienie z ciałami Lewy'ego i otępienie w chorobie Parkinsona 329
Obraz kliniczny i diagnostyka różnicowa otępienia z ciałami Lewy'ego 329
Otępienie z ciałami Lewy'ego a otępienie w chorobie Parkinsona 330
Zmiany neuropatologiczne w otępieniu z ciałami Lewy'ego i elementy patogenezy 330
Otępienia czołowo-skroniowe 331
Leczenie objawowe otępienia z ciałami Lewy'ego i otępienia w chorobie Parkinsona 331
Genetyczne postaci otępień czołowo-skroniowych 332
Obraz neuropatologiczny otępień czołowo-skroniowych i elementy, patogenezy 332
Obraz kliniczny otępień czołowo-skroniowych 333
Kliniczna diagnostyka otępienia czołowo-skroniowego 334
Leczenie otępienia czołowo-skroniowego 334
11. CHOROBY UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO - Jarosław Sławek 337
Wprowadzenie 337
Charakterystyka podstawowych zaburzeń ruchowych 338
Drżenie 338
Dystonia 338
Mioklonie 338
Pląsawica, atetoza i balizm 338
Choroba Parkinsona 339
Akatyzja 339
Epidemiologia 339
Tiki 339
Tzw. psychogenne ruchy mimowolne 339
Obraz kliniczny 340
Różnicowanie 344
Przebieg choroby 346
Czynniki ryzyka 348
Leczenie 349
Rokowanie 353
Postępujące porażenie ponadjądrowe 354
Zanik wieloukładowy 356
Choroba Huntingtona 358
Drżenie samoistne 361
Zespół niespokojnych nóg 365
Dystonie 368
Epidemiologia 368
Obraz kliniczny i podział 369
Dystonia szyjna (kręcz karku) 370
Najczęstsze dystonie ogniskowe 370
Dystonia typu 1 (DYT1) 372
Kurcz powiek (blefarospazm) 372
Wybrane dystonie o podłożu genetycznym 372
Dystonia typu 5 (DYT5) 373
Zespół Gillesa de la Tourette'a 375
12. CHOROBY NEURONU RUCHOWEGO I CHOROBY RDZENIA KRĘGOWEGO - Irena Hausmanowa-Petrusewicz, Joanna Iłżecka, Alicja Kalinowska-Łyszczarz, Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski 379
Stwardnienie boczne zanikowe - Joanna Iłżecka 379
Dziedziczna paraplegia spastyczna – Paweł P. Liberski, Wojciech Kozubski 384
Jamistość rdzenia kręgowego i jamistość opuszki - Alicja Kalinowska-Łyszczarz 387
Zanik rdzeniowy mięśni - Irena Hausmanowa-Petrusewicz 390
13. CHOROBY NERWOWO-MIĘŚNIOWE - Irena Hausmanowa-Petrusewicz 397
Dystrofinopatie 397
Dystrofia mięśniowa Duchenne'a 397
Dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa 400
Dystrofia mięśniowa Beckera 400
Dystrofia obręczowo-kończynowa 401
Dystrofia wrodzona 403
Dystrofia miotoniczna (choroba Steinerta) 405
Miopatie wrodzone 405
Choroba Rickera 406
Kanałopatie 407
Laminopatie 409
Emerynopatia - pierwsza opisana nukleopatia 409
Laminopatie związane z patologią laminy A/C 409
Dystrofia Emery'ego-Dreifussa - laminopatia 410
Inne laminopatie z zajęciem mięśni 411
Laminopatie wieloukładowe 411
Laminopatie obwodowe neurogenne 412
Laminopatie związane z patologią laminy B 412
14. MIASTENIA I ZESPOŁY MIASTENICZNE - Anna Kostera-Pruszczyk 413
Miastenia 414
Epidemiologia 414
Patogeneza 414
Obraz kliniczny 415
Diagnostyka 416
Leki stosowane w leczeniu miastenii 417
Leczenie przełomu miastenicznego 419
Rokowanie 419
Zespoły miasteniczne 420
Zespół miasteniczny Lamberta-Eatona 420
Leczenie 421
15. ZATRUCIA I ZESPOŁY NIEDOBOROWE UKŁADU NERWOWEGO - Wojciech Kozubski, Halina Sińczuk-Walczak 425
Zatrucia przemysłowe - Halina Sińczuk-Walczak 425
Zespół encefalopatyczny (encefalopatia) 426
Zespół rzekomonerwicowy 426
Zespół neuropatyczny 427
Zespół psychoorganiczny 427
Ważniejsze zatrucia zawodowe układu nerwowego 428
Związki chemiczne stosowane do produkcji tworzyw sztucznych 429
Objawy neurologiczne w zespole zależności alkoholowej - Wojciech Kozubski 430
Alkoholowy zespół abstynencyjny 430
Wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy 430
„Pierwotne otępienie alkoholowe" 432
Choroba Marchiafavy-Bignamiego 432
Encefalopatie alkoholowe 432
Zespół Wernickego-Korsakowa 432
Alkoholowy zanik móżdżku 433
Amblyopia tytoniowo-alkoholowa 433
Polineuropatia alkoholowa 433
Wpływ farmakologicznych środków uzależniających na układ nerwowy - Wojciech Kozubski 434
Mielinoliza środkowa mostu 434
Wpływ przeciwbólowych i narkotycznych leków opioidowych na układ nerwowy 434
Ostre zatrucie lekami opioidowymi 435
Uzależnienie od leków opioidowych i opioidowy zespół abstynencyjny 435
Wpływ leków psychostymulujących na układ nerwowy 435
Inne substancje uzależniające 436
Ostre zatrucie lekami sympatykomimetycznymi 436
Uzależnienie od środków psychostymulujących i zespół abstynencyjny 436
Pośredni wpływ substancji uzależniających na układ nerwowy 437
Zespoły niedoborowe układu nerwowego - Wojciech Kozubski 438
Choroba beri-beri 438
Niedobór witaminy B1 438
Zespół Wernickego-Korsakowa 439
Niedobór witaminy B12 441
Niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego 441
Niedobór kwasu foliowego 443
Niedobór kwasu nikotynowego (pelagra) 444
Niedobór witaminy B6 444
Niedobór witaminy E 445
16. CHOROBY INFEKCYJNE UKŁADU NERWOWEGO - Jacek Juszczyk, Paweł P Liberski, Alicja Kurnatowska 447
Wprowadzenie - Jacek Juszczyk 447
Bakteryjne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych - Jacek Juszczyk 448
Ropień mózgu 455
Gruźlica 457
Trąd 458
Kiła 459
Borelioza z Lyme 461
Tężec 466
Zatrucia jadami bakteryjnymi 466
Zatrucie jadem kiełbasianym 467
Błonica 468
Zakażenia riketsjowe 468
Wirusowe zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu - Jacek Juszczyk 469
Enterowirusowe zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych 472
Ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego 472
Zapalenia mózgu wywoływane przez arbowirusy 475
Postępujące różyczkowe zapalenie mózgu 478
Zakażenia wirusem różyczki 478
Zakażenia paramyksowirusami 479
Zakażenia wirusami herpes 480
Zakażenia HSV-1 481
Zakażenia wirusem ospy wietrznej-półpaśca 482
Wścieklizna 485
Zakażenia adenowirusami 487
Zakażenia arenawirusami 487
Zakażenia retrowirusami 487
Zakażenie HIV i AIDS 487
Inne choroby wirusowe i o prawdopodobnej etiologii wirusowej 496
Zakażenia innymi retrowirusami 496
Choroby wywołane przez grzyby - Paweł P. Liberski, Alicja Kurnatowska 498
Aspergiloza - grzybica kropidlakowa 498
Wprowadzenie 498
Aspergiloza uogólniona 500
Kryptokokoza 500
Choroby pasożytnicze - Paweł P. Liberski, Alicja Kurnatowska 502
Choroby wywołane przez pierwotniaki 502
Leczenie zakażeń grzybicznych o.u.n 502
Pierwotne amebowe zapalenie mózgu i opon/ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu 502
Malaria mózgowa 504
Toksoplazmoza 505
Choroby wywołane przez robaki (helminty) 507
Płazińce 507
Choroba Creutzfeldta-Jakoba i inne choroby wywołane przez priony – Paweł P. Liberski 510
Badanie neuropatologiczne 511
Teoria prionu 511
Kuru 512
Obraz kliniczny 512
Choroba Creutzfeldta-Jakoba 513
Kryteria kliniczne rozpoznawania postaci jatrogennej choroby Creutzfeldta-Jakoba 514
Kryteria kliniczne rozpoznawania postaci rodzinnej chorób wywoływanych przez priony (fCJD, GSS, FFI) 514
Prionopatia ze zmienną wrażliwością na proteazę 519
Choroba Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera 522
Śmiertelna rodzinna bezsenność i śmiertelna sporadyczna bezsenność 522
17. CHOROBY NACZYNIOWE UKŁADU NERWOWEGO - Tomasz Dziedzic, Wojciech Kozubski, Joanna Pera, Agnieszka Słowik, Marcin Wnuk 525
Niedokrwienny udar mózgu - Agnieszka Słowik, Marcin Wnuk, Tomasz Dziedzic, Joanna Pera 525
Definicja niedokrwiennego udaru mózgu. Uwagi wstępne 525
Epidemiologia niedokrwiennego udaru mózgu 527
Patofizjologia niedokrwiennego udaru mózgu 527
Choroba dużych naczyń 528
Etiologia i klasyfikacja niedokrwiennego udaru mózgu 528
Udar sercowo-zatorowy 528
Choroba małych naczyń i udar zatokowy - Wojciech Kozubski 530
Udar o rzadkiej etiologii 531
Czynniki ryzyka niedokrwiennego udaru mózgu 535
Udar o nieustalonej etiologii 535
Symptomatologia niedokrwiennego udaru mózgu 538
Tętnica szyjna wewnętrzna 542
Zespoły kliniczne związane z niedrożnością tętnic domózgowych i mózgu 542
Tętnica środkowa mózgu 543
Tętnica naczyniówkowa przednia 543
Tętnica przednia mózgu 543
Tętnica podstawna 544
Tętnica tylna mózgu 544
Zespoły tętnic móżdżkowych 544
Kliniczne zespoły udarowe 545
Ocena kliniczna pacjenta z niedokrwiennym udarem mózgu 545
Zespoły uszkodzenia pnia mózgu 545
Badania neuroobrazowe 547
Badania pracowniane wykonywane w przypadku niedokrwiennego udaru mózgu - Joanna Pera, Agnieszka Słowik, Tomasz Dziedzic, Marcin Wnuk 547
Tomografia komputerowa 547
Tomografia rezonansu magnetycznego 549
Badania biochemiczne i hematologiczne 551
Badania angiograficzne 553
Badania naczyniowe 553
Badanie ultrasonograficzne 553
Badania serca 554
Echokardiografia 554
Elektrokardiografia 554
Inne badania 556
Rokowanie w przypadku niedokrwiennego udaru mózgu 556
Powikłania i następstwa niedokrwiennego udaru mózgu 557
Diagnostyka różnicowa niedokrwiennego udaru mózgu 559
Postępowanie w ostrym okresie niedokrwiennego udaru mózgu - Tomasz Dziedzic, Agnieszka Słowik, Joanna Pera, Marcin Wnuk 562
Postępowanie profilaktyczne w zespołach niedokrwiennych 565
Profilaktyka pierwotna niedokrwiennego udaru mózgu 565
Profilaktyka wtórna niedokrwiennego udaru mózgu 567
Przemijające napady niedokrwienne mózgu - Joanna Pera, Agnieszka Słowik, Tomasz Dziedzic, Marcin Wnuk 572
Krwotoczny udar mózgu - Tomasz Dziedzic, Agnieszka Słowik, Joanna Pera, Marcin Wnuk 576
Tętniaki ośrodkowego układu nerwowego i krwotok podpajęczynówkowy - Joanna Pera, Agnieszka Słowik, Tomasz Dziedzic, Marcin Wnuk 578
Zakrzep żylny wewnątrzczaszkowy - Tomasz Dziedzic, Agnieszka Słowik, Joanna Pera, Marcin Wnuk 584
18. NOWOTWORY OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO I NEUROLOGICZNE ZESPOŁY PARANOWOTWOROWE - Dariusz J. Jaskólski, Paweł P Liberski, Sławomir Michalak 589
Epidemiologia 589
Obraz kliniczny 589
Nowotwory płata czołowego 591
Nowotwory płata ciemieniowego 592
Nowotwory płata skroniowego 592
Nowotwory móżdżku 593
Nowotwory płata potylicznego 593
Nowotwory pnia mózgu 593
Guzy wewnątrzczaszkowe 594
Glejak wielopostaciowy 594
Gwiaździak anaplastyczny (WHO 594
Gwiaździak włókienkowy (astrocytoma fibrillare; WHO 594
Nowotwory szeregu astrocytarnego 594
Gwiaździak włosowatokomórkowy (astrocytoma pilocyticum; WHO I°) 596
Żółtakogwiaździak pleomorficzny (pleomorphic xanthoastrocytoma - PXA; WHO 596
Nowotwory gleju skąpowypustkowego 597
Nowotwory gleju wyściółkowego 597
Skąpodrzewiak (oligodendroglioma; WHO i skąpodrzewiak anaplastyczny (WHO III0) 597
Wyściółczak (ependymoma; WHO II°) 597
Desmoplastyczny zwojakoglejak wieku dziecięcego (desmoplastic infantile ganglioglioma - DIG; WHO I°) 598
Guzy neuronalne i neuronalno-glejowe 598
Nerwiak komórkowy ośrodkowy (central neurocytoma; WHO II°) 598
Nowotwory pochodzenia zarodkowego 598
Rdzeniak i prymitywny nowotwór neuroektodermalny (PNET) 598
Zwojak (gangliocytoma; WHO I0), zwojakoglejak (ganglioglioma; WHO II0) i zwojakoglejak anaplastyczny (ganglioglioma anaplasticum; WHO III°) 598
Brodawczak splotu naczyniówkowego (choroid plexus papilloma; WHO II°) 599
Dysembrioplastyczny nowotwór neuroepitelialny (dysembrioplastic neuroepithelial tumour - DNT; WHO I°) 599
Nowotwory okolicy szyszynki 599
Nowotwory splotu naczyniówkowego 599
Nowotwory przerzutowe 600
Oponiak 601
Nerwiak osłonowy nerwu przedsionkowego 602
Gruczolak przysadki mózgowej 604
Guzy okolicy siodła tureckiego 604
Nowotwory kanału kręgowego 605
Neurologiczne zespoły paranowotworowe - Sławomir Michalak 607
Metody diagnostyczne 608
Kryteria rozpoznania 609
Neurologiczne zespoły paranowotworowe w obrębie ośrodkowego układu nerwowego 609
19. STWARDNIENIE ROZSIANE I INNE ZESPOŁY DEMIELINIZACYJNE - Anna Członkowska, Jacek Losy 617
Stwardnienie rozsiane 617
Epidemiologia stwardnienia rozsianego 617
Genetyka stwardnienia rozsianego 618
Immunopatogeneza stwardnienia rozsianego 619
Przebieg i postaci kliniczne stwardnienia rozsianego 623
Obraz kliniczny stwardnienia rozsianego 625
Ocena stanu funkcjonalnego 628
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego 629
Rozpoznanie stwardnienia rozsianego 629
Badania obrazowe 632
Badania elektrofizjologiczne 633
Diagnostyka różnicowa stwardnienia rozsianego 635
Rokowanie w przypadku stwardnienia rozsianego 635
Łagodzenie następstw rzutu 636
Postępowanie terapeutyczne w przypadku stwardnienia rozsianego 636
Leczenie mające na celu zahamowanie postępu choroby 637
Leczenie objawowe 641
Spastyczność 641
Ataksja i zaburzenia koordynacji 643
Ból 643
Osłabienie siły mięśniowej 643
Zaburzenia czynności pęcherza moczowego 643
Leczenie usprawniające i terapia zajęciowa 644
Zaburzenia psychiatryczne 644
Zaburzenia seksualne 644
Zaparcia lub nietrzymanie stolca 644
Zespół zmęczenia 644
Choroba Devica 645
Poinfekcyjne i poszczepienne zapalenie mózgu i rdzenia 648
Ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia 648
20. CHOROBY I ZESPOŁY OBJAWOWE OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 651
Neuropatia i jej rozpoznanie - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 651
Rozpoznanie neuropatii 653
Ostre zapalne polineuropatie - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 658
Zespół Guillaina-Barrégo 658
Zespół Millera-Fishera 660
Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 661
Wieloogniskowa neuropatia ruchowa z blokiem przewodzenia - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 662
Neuropatia w monoklonalnych gammapatiach - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 663
Neuropatie w przebiegu zapaleń naczyń - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 665
Neuropatie paranowotworowe 666
Neuropatie towarzyszące chorobom zakaźnym 666
Neuropatie w przebiegu chorób narządowych - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 666
Neuropatia cukrzycowa - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 668
Neuropatie niedoborowe i toksyczne - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 673
Neuropatie polekowe 673
Genetycznie uwarunkowane neuropatie - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 674
Choroba Charcota-Mariego-Tootha 674
Dziedziczna neuropatia z nadwrażliwością na ucisk 675
Dziedziczne bolesne nawrotowe porażenie splotu barkowego 676
Dziedziczne neuropatie czuciowe i autonomiczne 676
Polineuropatia w przebiegu wybranych genetycznie uwarunkowanych chorób metabolicznych - Hanna Drac, Wojciech Kozubski 677
Ostra przerywana porfiria 677
Polineuropatie w chorobach lizosomalnych 678
Rodzinna neuropatia amyloidowa 678
Uszkodzenia nerwów czaszkowych - Wojciech Kozubski 679
Nerw węchowy (nerw I) 679
Polineuropatie w chorobach peroksysomalnych 679
Nerw wzrokowy (nerw II) 680
Zapalenie nerwu wzrokowego 680
Toksyczne uszkodzenie nerwu wzrokowego 681
Uciskowe uszkodzenie nerwu wzrokowego 681
Niedokrwienne uszkodzenie nerwu wzrokowego 682
Uszkodzenie pasma wzrokowego, promienistości wzrokowej i ośrodków korowych 682
Nerwy zaopatrujące gałkę oczną - okoruchowy (nerw III), bloczkowy (nerw IV) i odwodzący (nerw VI) 683
Zanik nerwu wzrokowego 683
Uszkodzenia nerwów gałkoruchowych z porażeniem mięśni zewnętrznych oka 684
Nerw trójdzielny (nerw V) 686
Porażenia mięśni wewnętrznych oka 686
Przedzwojowe i pozazwojowe uszkodzenie nerwu. Patologia zwoju Gassera 687
Uszkodzenie jądra nerwu trójdzielnego 687
Nerw twarzowy (nerw VII) 688
Nerwoból nerwu trójdzielnego i inne nerwobóle w zakresie twarzy związane z nerwem trójdzielnym 688
Neuropatia nerwu trójdzielnego 688
Porażenie nerwu twarzowego 688
Samoistne porażenie nerwu twarzowego 690
Dyskinezy twarzy 691
Nerw przedsionkowo-ślimakowy (nerw VIII) 691
Uszkodzenie ośrodkowe drogi słuchowej i układu przedsionkowego 692
Uszkodzenie pnia nerwu przedsionkowo-ślimakowego 692
Nerw językowo-gardłowy (nerw IX) i nerw błędny (nerw X) 693
Nerw dodatkowy (nerw XI) 694
Nerw podjęzykowy (nerw XII) 695
21. URAZY GŁOWY I RDZENIA KRĘGOWEGO - Dariusz J. Jaskólski 697
Urazy głowy 697
Epidemiologia 697
Patologia i patofizjologia urazów głowy 697
Złamania 698
Zmiany wywołane urazem kontaktowym 698
Krwiak nadtwardówkowy 699
Urazy bezwładnościowe 700
Krwiak podtwardówkowy 701
Krwiak śródmózgowy 703
Stłuczenie mózgu i rozerwanie mózgu 703
Wtórne pourazowe uszkodzenie mózgu 704
Przemieszczenia wewnątrzczaszkowe i wklinowania 705
Napady padaczkowe po urazach głowy 706
Ocena stanu chorego 706
Postępowanie z chorym po urazie głowy 706
Opieka nad chorymi po ciężkich urazach głowy 707
Postępowanie w przypadkach lekkiego i umiarkowanego urazu głowy 708
Następstwa urazów głowy 709
Pourazowy zespół podmiotowy 709
Urazy rdzenia kręgowego 710
Badania kliniczne 710
Epidemiologia 710
Ocena neurologiczna chorego po urazie rdzenia kręgowego 711
Postępowanie z chorym po urazie rdzenia kręgowego 712
22. PADACZKA - Joanna Jędrzejczak 715
Epidemiologia padaczki 715
Anatomia patologiczna 717
Przyczyny padaczki 717
Obraz napadu padaczkowego 718
Patofizjologia padaczki 718
Napady padaczkowe częściowe 718
Napady padaczkowe uogólnione 719
Rozpoznanie padaczki 721
Badania pracowniane 721
Elektroencefalogram (EEG) 721
Techniki neuroobrazowania 722
Leczenie padaczki 723
Leczenie chorych z grup specjalnej troski 725
Odstawienie leków 726
Postępowanie w stanie padaczkowym 726
Diagnostyka różnicowa padaczki 728
Leczenie chirurgiczne 728
Pierwsza pomoc 733
Zapobieganie padaczce 733
23. BÓLE I NEURALGIE W ZAKRESIE GŁOWY I TWARZY - Wojciech Kozubski, Izabela Domitrz 735
Ogólna symptomatologia i podstawy diagnostyki bólów głowy 735
Migrena 738
Epidemiologia migreny 738
Obraz kliniczny migreny 738
Patogeneza migreny 743
Powikłania migreny 744
Postępowanie z chorym na migrenę 745
Przebieg migreny 745
Ból głowy o typie napięciowym 747
Klasterowy ból głowy i przewlekła napadowa hemikrania 749
Klasterowy ból głowy 749
Przewlekła napadowa hemikrania 751
Szyjnopochodny ból głowy 752
Objawowe bóle głowy 754
Ból głowy w dokonanym udarze niedokrwiennym 754
Ból głowy w krwotocznym udarze mózgu 754
Ból głowy w krwotoku podpajęczynówkowym 754
Ból głowy w przemijających napadach niedokrwiennych mózgu 754
Bóle głowy w przebiegu chorób naczyniowych ośrodkowego układu nerwowego 754
Bóle głowy w malformacjach naczyniowych 755
Bóle głowy w zaburzeniach ciśnienia tętniczego 755
Zapalenie olbrzymiokomórkowe tętnic 755
Bóle głowy w przypadkach guzów śródczaszkowych 756
Bóle głowy w przypadkach guzów śródczaszkowych i zmian ciśnienia śródczaszkowego 756
Łagodne nadciśnienie śródczaszkowe 756
Bóle głowy w chorobach oczu 757
Bóle głowy w przebiegu chorób kości czaszki, oczu, uszu, zatok przynosowych i stawu skroniowo-żuchwowego 757
Choroba Pageta 757
Jaskra 757
Popunkcyjny ból głowy 757
Bóle głowy w chorobach uszu i zatok przynosowych 758
Bóle głowy w przebiegu infekcji ośrodkowego układu nerwowego 758
Choroby uszu 758
Ostre zapalenie zatok obocznych nosa 758
Wady refrakcji 758
Zespół stawu skroniowo-żuchwowego 758
Ostre pourazowe bóle głowy 759
Pourazowe bóle głowy 759
Przewlekłe pourazowe bóle głowy 759
Nerwobóle w obrębie głowy i twarzy 760
Nerwoból nerwu trójdzielnego 760
Nerwoból nerwu językowo-gardłowego 761
Nerwoból nerwu potylicznego 762
Nerwoból po przebytym zakażeniu wirusem półpaśca 762
24. ZAWROTY GŁOWY - Wojciech Kozubski, Alicja Kalinowska-Łyszczarz 763
Pojęcie i klasyfikacja zawrotów głowy 763
Badanie układu przedsionkowego 764
Choroby obwodowej części układu przedsionkowego 764
Położeniowy zawrót głowy 764
Choroba Meniere'a 765
Zapalenie neuronu przedsionkowego 765
Choroby ośrodkowej części układu przedsionkowego 766
Niewydolność krążenia w zakresie unaczynienia tętnic kręgowych i tętnicy podstawnej 766
Migrena 767
Padaczka 767
Guzy mózgu 768
Prezbiastazja 769
Zawroty głowy tzw. czynnościowe 769
Stwardnienie rozsiane 769
25. ZESPOŁY OBJAWOWE UKŁADU NERWOWEGO POWSTAJĄCE W PRZYPADKACH UWIĘŹNIĘCIA - Dariusz J. Jaskólski 771
Wiadomości ogólne 771
Zespoły tunelowe kończyny górnej 772
Zespół cieśni nadgarstka 772
Zespół mięśnia nawrotnego obłego 775
Zespół nerwu międzykostnego przedniego 775
Zespół cieśni nerwu łokciowego w okolicy łokcia 776
Zespół cieśni nerwu łokciowego w okolicy nadgarstka (zespół kanału Guyona) 778
Neuropatia z uwięźnięcia gałęzi powierzchownej nerwu promieniowego 779
Zespół nerwu międzykostnego tylnego 779
Zespoły cieśni nerwu promieniowego 779
Zespół górnego otworu klatki piersiowej 780
Zespoły tunelowe kończyny dolnej 781
Meralgia paraesthetica 781
Zespół cieśni nerwu nadłopatkowego 781
Zespół tunelowy stępu 782
Nerwoból Mortona 783
Zespół mięśnia gruszkowatego 783
Zespoły korzeniowe 784
Odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa 784
Zespoły cieśni nerwu strzałkowego wspólnego i jego gałęzi 784
Odcinek szyjny kręgosłupa 791
Odcinek piersiowy kręgosłupa 794
CZĘŚĆ III - ADDENDUM 795
26. WYBRANE OBJAWY NEUROLOGICZNE W CHOROBACH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH - Maria Łukasik 797
Napady padaczkowe 797
Zaburzenia metaboliczne 797
Choroby autoimmunologiczne 799
Endokrynopatie 799
Objawy pozapiramidowe 800
Choroby serca 800
Intoksykacja 800
Zespół parkinsonowski 800
Ruchy mimowolne - drżenie 801
Choroby autoimmunologiczne 801
Drżenie polekowe 801
Zaburzenia metaboliczne 801
Ruchy mimowolne - dyskinezy (pląsawica, dystonia, atetoza, balizm) 802
Intoksykacja 802
Zaburzenia metaboliczne 802
Choroby autoimmunologiczne 803
Choroby infekcyjne 803
Ataksja 804
Mioklonie 804
Mioklonie polekowe 804
Zaburzenia metaboliczne 804
Zespół otępienny 805
27. OBJAWY PSYCHOPATOLOGICZNE I ZABURZENIA PSYCHICZNE W CHOROBACH UKŁADU NERWOWEGO - Tomasz Sobów 807
Zaburzenia psychiczne a zaburzenia neurologiczne 807
Trudności rozpoznawania zaburzeń psychicznych w praktyce neurologicznej. Zaburzenia „czynnościowe" 808
Zaburzenia świadomości (majaczenie) 809
Zaburzenia psychiczne a ryzyko samobójstwa 809
Zaburzenia afektywne w przebiegu chorób neurologicznych 811
Depresja „poudarowa" 812
Depresja „pourazowa" 812
Depresja w przebiegu choroby Parkinsona 812
Depresja w przebiegu padaczki 812
Zaburzenia depresyjne w innych chorobach neurologicznych 813
Depresja i inne zaburzenia afektywne u chorych ze stwardnieniem rozsianym 813
Zaburzenia lękowe w chorobie Parkinsona 813
Zaburzenia lękowe w przebiegu chorób neurologicznych 813
Zaburzenia lękowe jako następstwo udaru mózgu 814
Zaburzenia lękowe jako następstwo urazowego uszkodzenia mózgu 814
Zaburzenia lękowe u chorych z guzami mózgu 814
Zaburzenia lękowe w chorobach demielinizacyjnych 814
Zaburzenia lękowe w padaczce 814
Zaburzenia psychotyczne w przebiegu chorób neurologicznych 815
Zaburzenia lękowe w innych chorobach układu nerwowego 815
Zaburzenia psychotyczne w chorobie Huntingtona 815
Zaburzenia psychotyczne w chorobie Parkinsona 815
Zaburzenia psychotyczne w padaczce 816
28. NEUROLOGICZNE OBJAWY NIEPOŻĄDANEGO DZIAŁANIA LEKÓW - Katarzyna Kotulska, Sergiusz Jóźwiak 817
Złośliwy zespół poneuroleptyczny 821
Bóle głowy 822
Zespół serotoninowy 822
Bezsenność 823
Zaburzenia świadomości 823
Zaburzenia ruchowe 823
Zespoły otępienne 825
Miopatie 826
Neuropatia nerwu wzrokowego 827
Polineuropatie 827
Krwotok mózgowy 828
Zaburzenia transmisji nerwowo-mięśniowej 828
Drgawki 829
Mielinoliza środkowa mostu 829
Działania niepożądane leków przeciwpadaczkowych 830
Działania niepożądane leków stosowanych w chorobie Alzheimera 830
Działania niepożądane leków stosowanych w chorobie Parkinsona 830
29. ENCEFALOPATIE - Maria Łukasik 833
Encefalopatia wrotna 833
Encefalopatia w przebiegu piorunującej niewydolności wątroby 835
Encefalopatia mocznicowa 836
Podializacyjne zaburzenia neurologiczne 837
Encefalopatia glinowa 837
Encefalopatia Wernickiego 837
Krwiak podtwardówkowy 838
Zaburzenia równowagi osmotycznej 838
Encefalopatia nadciśnieniowa 839
Encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna 840
Encefalopatia hipoglikemiczna 841
Encefalopatia Hashimoto 842
PYTANIA TESTOWE 846
ODPOWIEDZI 860
SKOROWIDZ 861