"Współczesna pedagogika pracy. Z perspektywy edukacji, pracy i badań"

Spis treści

Wstęp 14

CZĘŚĆ PIERWSZA. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI PRACY WAŻNYMI KATEGORIAMI DLA EDUKACJI I PRACY 18

Wprowadzenie 20

1. WIELOWYMIAROWOŚĆ PRACY 22

1.1. Źródła pracy 22

1.2. Praca jako kategoria poznawcza (naukowa) 25

1.3. Interdyscyplinarny charakter pracy – wybrane problemy 29

1.3.1. Filozoficzne rozumienie pracy 30

1.3.2. Pedagogiczne konteksty pracy 32

1.3.3. Praca i jej problemy psychologiczne 35

1.3.4. Ergonomia u źródeł bezpiecznych i nowoczesnych rozwiązań organizacyjno-ekonomicznych pracy 41

1.3.5. Socjologiczne rozumienie pracy 46

1.3.6. Ekonomiczny sens pracy 47

1.4. Praca w kategoriach wartości 48

1.4.1. Rodowód, istota i struktury wartości 48

1.4.2. Wartościowanie pracy 53

1.5. Praca zawodowa 55

1.5.1. Typologie pracy zawodowej 57

1.5.2. Współczesny charakter pracy zawodowej 63

1.5.3. Edukacyjne wymiary pracy zawodowej 67

1.6. Praca jako kategoria rynkowa 77

1.6.1. Krajowy rynek pracy 78

1.6.2. Zagraniczne rynki pracy 83

1.6.3. Interesariusze rynku pracy 87

1.7. Bezrobocie problemem współczesnej pracy zawodowej 94

1.7.1. Bezrobocie i jego struktura 95

1.7.2. Środki i formy przeciwdziałania oraz łagodzenia skutków bezrobocia 97

2. WIELOWYMIAROWOŚĆ ZAWODU 100

2.1. Geneza zawodu 100

2.2. Zawód w ujęciu poznawczym 102

2.3. Interdyscyplinarne rozumienie zawodu – wybrane problemy 107

2.4. Zawód w ujęciu systemowym 109

2.4.1. Pojęcie systemu 110

2.4.2. Klasyfikacja zawodów i specjalności jako ujęcie systemowe 110

2.4.3. Struktury europejskich ram kwalifikacji w ujęciu systemowym 117

2.4.4. Opis zawodu i jego struktura jako przykład rozwiązania systemowego 121

2.4.5. Norma jako standard kwalifikacji zawodowych kolejnym rozwiązaniem systemowym 127

2.5. Zawód ważnym instrumentem porady zawodowej 132

2.5.1. Porada zawodowa – jej rozumienie i definiowanie 132

2.5.2. Wybrane koncepcje rozwoju człowieka ważne w karierze zawodowej 135

2.5.3. Porada zawodowa w dążeniu człowieka do kariery 137

3. KWALIFIKACJE JAKO WAŻNA KATEGORIA OPISUJĄCA ZAWÓD I PROCES PRACY 148

3.1. Rodowód kwalifikacji 148

3.2. Kwalifikacje jako kategoria naukowa (poznawcza) 150

3.3. Struktury, modele, kryteria i poziomy kwalifikacyjne 150

3.4. Kwalifikacje w kategoriach wartości 157

4. KOMPETENCJE – ICH ROZUMIENIE I ZNACZENIE DLA PRACY ZAWODOWEJ CZŁOWIEKA 161

4.1. Od źródeł do struktur kompetencji 166

4.2. Typologie kompetencji 169

4.2.1. Kompetencje kluczowe – rodowód i istota 169

4.2.1.1. Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie 170

4.2.1.2. Umiejętnościowy charakter kompetencji kluczowym kryterium przydatności do zatrudnienia 171

4.2.2. Kompetencje zawodowe 172

CZĘŚĆ DRUGA. EDUKACYJNE WYMIARY WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI PRACY 176

Wprowadzenie 178

1. EDUKACJA JAKO KATEGORIA NAUKOWA 180

2. TEORIA PEDAGOGIKI PRACY A STRUKTURY EDUKACYJNE 183

2.1. Edukacja permanentna 183

2.2. Edukacja szkolna 184

2.2.1. Edukacja przedzawodowa 184

2.2.2. Edukacja prozawodowa – przyszłość czy przeszłość 186

2.2.3. Edukacja zawodowa – szkolna i pozaszkolna 189

3. SYSTEM EDUKACJI W PRZYGOTOWANIU CZŁOWIEKA DO PRACY ZAWODOWEJ 193

3.1. System edukacji 193

3.1.1. System szkolny w procesie przygotowania człowieka do pracy zawodowej 194

3.1.2. System pozaszkolny w przygotowaniu człowieka do pracy zawodowej 196

3.2. Obszary edukacyjnego przygotowania człowieka do pracy zawodowej 200

3.2.1. Edukacja przedzawodowa 200

3.2.1.1. Tło historyczne wychowania przez pracę i do pracy 201

3.2.1.2. Problemy definicyjne wychowania przez pracę i do pracy 202

3.2.1.3. Wychowanie przez pracę i do pracy w edukacji przedzawodowej 203

3.2.1.4. Treści ogólnokształcące edukacji przedzawodowej 205

3.2.2. Edukacja prozawodowa w przygotowywaniu człowieka do pracy zawodowej 209

3.2.2.1. Kształcenie ogólne w liceum profilowanym 211

3.2.2.2. Kształtowanie umiejętności kluczowych w liceum profilowanym 212

3.2.2.3. Kształtowanie kwalifikacji ogólnozawodowych w liceum profilowanym 214

3.2.2.4. Uniwersalność wykształcenia absolwenta liceum profilowanego 217

3.3. Edukacja zawodowa w przygotowaniu człowieka do pracy 221

3.3.1. Kształcenie zawodowe jako kategoria naukowa (poznawcza) 223

3.3.2. Szkolne kształcenie zawodowe 228

3.3.3. Pozaszkolne kształcenie zawodowe 232

4. EDUKACJA ZAWODOWA JAKO PROCES KSZTAŁTOWANIA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH 234

4.1. Treści kształcenia w edukacji zawodowej 234

4.2. Model czynnościowy treści kształcenia a struktury dokumentów edukacyjnych 238

4.2.1. Podstawy programowe kształcenia w zawodach 239

4.2.2. Programy kształcenia i pakiety dydaktyczne przydatne w edukacji zawodowej 240

4.2.3. Standardy jako norma wymagań egzaminacyjnych potwierdzających kwalifikacje w zawodzie 249

4.3. Infrastruktura szkół a potrzeby edukacyjne wyznaczone obszarami pedagogiki pracy 257

4.3.1. Specjalistyczne klasopracownie 259

4.3.2. Pracownie szkolne 261

4.3.3. Specjalne szkolne pomieszczenia infrastukturalne 262

4.4. Nauczyciel a potrzeby edukacyjne wyznaczone obszarami pedagogiki pracy 266

4.4.1. Współdziałanie nauczycieli i uczniów w procesie kształtowania kwalifikacji zawodowych 270

4.4.2. Miejsca pracy kadry pedagogicznej szkolnego i pozaszkolnego systemów kształcenia zawodowego 273

4.5. Edukacja zawodowa wobec priorytetów Unii Europejskiej 274

4.5.1. Zagadnienia definicyjne edukacji europejskiej 274

4.5.2. Priorytety edukacji europejskiej w kształceniu zawodowym 275

4.5.3. Raporty unijne europejskim wymiarem edukacji zawodowej 278

4.5.4. Deklaracje unijne narzędziem europejskiego wymiary edukacji zawodowej 282

CZĘŚĆ TRZECIA. EDUKACJA I PRACA WAŻNYMI OBSZARAMI BADAWCZYMI WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI PRACY 286

Wprowadzenie 288

1. EDUKACJA I PRACA W NURCIE NAUKOZNAWCZYM 290

1.1. Wiedza w nurcie naukoznawczym 290

1.2. Rodowód wiedzy i jej rodzaje 291

1.3. Struktury wiedzy i jej systemy 293

1.4. Edukacyjny wymiar procesów poznawczych (epistemologicznych) 294

1.4.1. Epistemologia a struktury nauki 296

1.4.2. Edukacja i praca w strukturach nauki 302

2. METODOLOGIA NAUK – ROZUMIENIE, STRUKTURA I ZAKRES 306

3. EDUKACJA I PRACA A STRUKTURY BADAWCZE PEDAGOGIKI PRACY 310

4. WYBRANE TYPOLOGIE METOD BADAWCZYCH PRZYDATNE W BADANIACH EDUKACJI I PRACY 313

4.1. Typologie metod badawczych upowszechniane w pedagogice społecznej 314

4.2. Typologie metod badawczych wg Z. Wiatrowskiego 314

4.3. Typologia metod badawczych wg M. Łobockiego 316

4.4. Typologia metod badawczych wg S. Juszczyka 317

4.5. Typologia metod badawczych wg T. Nowackiego 317

5. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD BADAWCZYCH PRZYDATNYCH W BADANIACH EDUKACJI I PRACY 320

5.1. Obserwacja 320

5.2. Wywiad w zbieraniu opinii 321

5.3. Ankieta w zbieraniu opinii 322

5.4. Badanie wytworów pracy i dokumentów 322

5.5. Testy pedagogiczne 323

5.6. Eksperyment 325

5.7. Testy psychologiczne 326

5.8. Monografia pedagogiczna 326

5.9. Metoda indywidualnych przypadków (kazuistyczna, studium przypadku) 327

5.10. Metoda autobiograficzna 328

5.11. Modelowanie 329

5.12. Metoda symulacji komputerowej 329

6. EDUKACJA PRZYGOTOWUJĄCA CZŁOWIEKA DO ZATRUDNIENIA JAKO PROCES BADAWCZY 331

7. PRACA JAKO PROCES BADAWCZY 333

7.1. Rodowód badania pracy i jego współczesne konsekwencje 333

7.2. Metody badawcze teorii naukowej organizacji pracy przydatne w procesach badania pracy 335

7.2.1. Metody badania i usprawniania metod pracy 335

7.2.2. Mierzenie i normowanie pracy 336

7.2.3. Kwalifikowanie pracy 337

7.2.4. Analiza wartościowania pracy 339

7.2.5. Badanie ruchów 339

7.2.6. Analiza i projektowanie organizacji (instytucji) 343

7.3. Współczesne metody badania pracy 345

7.3.1. Teorie humanistyczne wyznacznikiem współczesnych tendencji badania pracy 345

7.3.2. Teoria kompleksowego zarządzania jakością (TQM – Total Quality Menegement) kryterium badania pracy 348

7.3.3. Zarządzanie zasobami ludzkimi współczesnym trendem w badaniu pracy 354

7.3.4. Menedżerment kadrowy przyszłością badania pracy 359

ZAKOŃCZENIE 362

BIBLIOGRAFIA 364

STRESZCZENIE 394

TABLE OF CONTENS 398

SUMMARY 404

Indeks nazwisk 408

Skorowidz rzeczowy 414