"Pogrobowiec oświecenia czy nowator? Dziewiętnastowieczna twórczość dramatyczna Juliana Ursyna Niemcewicza"

Identyfikator Librowy: 110143

Spis treści

Przedmowa 9

Część pierwsza. Komedie 13

„Egoizm najsroższym społeczeństwa jadem”. Samolub, komedia niekomiczna 15

Obrazy „złego miasta” 24

„Skłonność moja wzniecona przez chwalebne czyny”. Sentymentalny model życia rodzinnego 31

Leon Borowski o Samolubie 41

„Ten sobie ubliża, co ma za co, a nie chce jechać do Paryża”. Pan Nowina – o skutkach „zdrożnego wychowania” panien 45

Modne życie pod schodami, naśladowanie Garricka 55

Nasze Verkehry – jeden dzień z życia elit towarzyskich stolicy 58

„Nie masz kraju, gdzie by Purchawek nie było”. Próżny, sceniczny portret snoba 60

Laudes hrabiego Purchawki i Śmierć Popiela wtórego, niemcewiczowskie gry z klasycystyczną konwencją literacką 65

„Ach, jak będzie zdatnym dziecię, co w ósmym roku już jest szpiegiem płatnym”. Podejrzliwy 71

Podejrzliwy a tradycja farsy 80

Oddźwięki procesu filomatów 86

Płaski, melodramatyczny „czarny charakter” 98

Dyliżans 107

„Ty, co wierzysz w Zyzowa więcej niźli w Boga” – „pokolenie ojców” w latach przedlistopadowych. Dwa stołki 109

„Teatrum wystawia refektarz karmelitów”. Dwa stołki wobec trzeciej części Dziadów 117

„Możnaż, by takiej bestii, takiej pijanicy, oddać nad nami władzę bez żadnej granicy?” Senator Nowosilcow, postać komiczna czy postać demoniczna? 128

Niemcewicz a Fredro 142

Część druga. Tragedia, drama czy melodramat? 149

Władysław pod Warną wczesną aprobatą makiawelizmu? 154

Ethos rycerski a powinność władcy 164

„Śmierć jednym schronieniem w moich umartwieniach!” Wątki szekspirowskie 169

Renesans mitologii antemurale 173

„Widok niesłychany czyli sen”. Świat duchów Osjana we Władysławie pod Warną 176

„Ten pełni zbrodnię, komu zbrodnia pożyteczna”. Huniady, uczeń Machiavellego 179

Tragedia Niemcewicza w repertuarze Teatru Narodowego 185

Suflerois, czyli Wojna piór uczonych. Spór o Władysława pod Warną 187

Zbigniew, tragedia z chórami. Drama czy melodramat? 198

„Złota nędza” panowania. Wątki dramy mieszczańskiej i melodramatu 202

Od przestrzeni arkadyjskiej do „sztafażu księżycowego” 207

„Sprawa ojczyzny zmogła nawet głos natury”. Obrona Głogowa 210

„Gardzi złotem polska cnota”. Rzecz o charakterze narodowym 216

„Jakaż w tej srogiej twarzy posępność zuchwała! Jakiż straszliwy ogień w błędnych oczach pała!” Chmielnicki „człowiekiem zemsty” 227

„Pyszne wprzód grody nasze zniszczyły płomienie”. Ukraina jako ziemia zgliszcz i mogił, przestrzeń zdławionej wolności 234

„Nowe” wzory. Makbet, Hamlet, Osjan 239

Chóry Chmielnickiego 243

Stylistyczny kształt tragedii o Chmielnickim 246

„Nie powstają na trony tylko buntownicy, my nie jesteśmy nimi...” Dylemat wierności w Kiejstucie 249

Próba podsumowania 266

Bibliografia 271

Summary 277