"Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka"

Spis treści

Przedmowa 6

1. Podstawy żywienia człowieka z elementami biochemii 14

1.1. Sytuacja żywnościowa i żywieniowa na świecie i w Polsce – Anna Rudnicka, Helena Ciborowska 14

1.2. Procesy energetyczne i gospodarka wodna w organizmie – Helena Ciborowska 20

1.2.1. Procesy energetyczne – pojęcie procesu przemiany materii 20

1.2.1.1. Podstawowa przemiana materii (PPM) 21

1.2.1.2. Ponadpodstawowa przemiana materii 25

1.2.1.3. Całkowita przemiana materii 26

1.2.2. Wartość energetyczna pożywienia i zapotrzebowanie energetyczne organizmu 28

1.2.3. Gospodarka wodna w organizmie 29

1.2.4. Równowaga kwasowo-zasadowa 34

1.3. Składniki odżywcze i ich znaczenie w żywieniu – Helena Ciborowska 35

1.3.1. Wstęp 35

1.3.2. Węglowodany 37

1.3.2.1. Budowa i podział 37

1.3.2.2. Cukry proste – monosacharydy 37

1.3.2.3. Węglowodany złożone 44

1.3.2.4. Rola węglowodanów przyswajalnych 50

1.3.2.5. Węglowodany nieprzyswajalne, czyli błonnik pokarmowy 51

1.3.2.6. Trawienie i wchłanianie węglowodanów 54

1.3.2.7. Metabolizm węglowodanów 56

1.3.2.8. Katabolizm węglowodanów i innych składników odżywczych 61

1.3.2.10. Zapotrzebowanie na węglowodany 64

1.3.2.9. Zawartość węglowodanów w produktach spożywczych 64

1.3.3. Tłuszcze 67

1.3.3.1. Budowa i podział tłuszczów 67

1.3.3.2. Tłuszcze właściwe 68

1.3.3.3. Woski 78

1.3.3.4. Tłuszcze złożone 78

1.3.3.5. Sterole 84

1.3.3.6. Rola tłuszczów w organizmie człowieka 85

1.3.3.7. Trawienie i wchłanianie tłuszczów 86

1.3.3.8. Metabolizm tłuszczów 88

1.3.3.9. Tłuszcze pożywienia 89

1.3.3.10. Zapotrzebowanie na tłuszcze 91

1.3.4. Białka 93

1.3.4.1. Budowa białek 93

1.3.4.2. Podział i charakterystyka białek 99

1.3.4.3. Struktura białek 102

1.3.4.4. Właściwości białek 103

1.3.4.5. Rola i przemiany białek w organizmie człowieka 105

1.3.4.6. Trawienie i przyswajanie białek 106

1.3.4.7. Metabolizm białek 108

1.3.4.8. Biosynteza białek 111

1.3.4.9. Źródła białek 113

1.3.4.10. Wartość odżywcza białek 114

1.3.5. Witaminy 119

1.3.4.11. Zapotrzebowanie na białko 119

1.3.5.1. Witaminy rozpuszczalne w wodzie 123

Witamina C (kwas askorbinowy) 123

Witamina B1 (tiamina) 124

Witamina B2 (ryboflawina) 126

Witamina B6 (pirydoksyna) 128

Witamina PP (niacyna) 130

Witamina B12 (kobalamina) 131

Witamina H (biotyna) 132

Kwas foliowy (folacyna, foliany) 133

Kwas pantotenowy 133

1.3.5.2. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach 136

Witamina A 136

Witamina D 140

Witamina E 142

Witamina K 144

1.3.6.Składniki mineralne 147

1.3.6.1. Makropierwiastki 149

Wapń (Ca) 149

Fosfor (P) 150

Magnez (Mg) 152

Potas (K) 154

Sód (Na) 155

Chlor (Cl) 156

1.3.6.2. Mikropierwiastki 157

Żelazo (Fe) 157

Siarka (S) 157

1.4. Normy żywienia i wyżywienia – Helena Ciborowska, Anna Rudnicka 167

1.4.1.Pojęcie norm żywienia i wyżywienia 167

1.4.2.Podział produktów spożywczych 170

1.4.3.Charakterystyka wartości odżywczej 12 grup produktów spożywczych 172

1.4.4.Wskaźnik Jakości Żywieniowej 177

1.4.5.Produkty zamienne 177

1.5. Zasady planowania i oceny żywienia różnych grup ludności – Anna Rudnicka, Helena Ciborowska 179

1.5.1.Planowanie jadłospisów okresowych 179

1.5.2.Średnia norma żywienia i wyżywienia dla grupy mieszanej 181

1.5.3.Metody oceny jadłospisów 182

1.5.4.Zasady żywienia różnych grup ludności 185

1.5.5.Metody oceny stanu odżywienia społeczeństwa 197

1.6. Żywność funkcjonalna – Helena Ciborowska 201

1.6.1.Probiotyki i prebiotyki 203

1.7. Żywność genetycznie modyfikowana – Helena Ciborowska 206

1.6.2.Synbiotyki 206

1.8. Nutrigenomika – żywienie a genom człowieka – Helena Ciborowska 210

1.9. Bezpieczeństwo i higiena żywności w świetle ustawodawstwa – Helena Ciborowska 212

1.10. Edukacja żywieniowa – Anna Rudnicka 216

2. Klasyfikacja i charakterystyka diet– Helena Ciborowska 220

2.1. Podstawy klasyfikacji diet 220

2.2. Dieta podstawowa 223

2.3. Dieta bogatoresztkowa 229

2.4. Dieta łatwo strawna 237

2.5. Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu 243

2.6. Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego 249

2.7. Dieta o zmienionej konsystencji 254

2.7.1.Dieta papkowata 254

2.7.2.Dieta płynna 259

2.7.3.Dieta płynna wzmocniona 259

2.7.4.Dieta do żywienia przez zgłębnik lub przetokę 262

2.7.5.Dieta kleikowa 270

2.8. Dieta ubogoenergetyczna 271

2.9. Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych 280

2.10. Dieta łatwo strawna bogatobiałkowa 289

2.11. Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów – Anna Rudnicka, Helena Ciborowska 294

2.12. Dieta łatwo strawna niskobiałkowa 312

2.13. Praktyczne wdrażanie klasyfikacji diet zalecanej przez Instytut Żywności i Żywienia – Helena Ciborowska, Anna Rudnicka 318

2.14. Suplementy diety 319

3. Żywienie w wybranych chorobach 322

3.1. Żywienie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego – Helena Ciborowska 322

3.1.1.Żywienie w chorobach jamy ustnej i przełyku 322

3.1.1.1. Żywienie w chorobie refluksowej 323

3.1.2.Żywienie w nieżytach żołądka 327

Ostry nieżyt żołądka 327

Przewlekły nieżyt żołądka 329

3.1.3.Żywienie w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy 330

3.1.4.Żywienie w chorobach jelita cienkiego i grubego 333

Żywienie w ostrym nieżycie jelit 334

Żywienie w przewlekłym nieżycie jelit 335

Żywienie w zaparciu nawykowym 337

Żywienie we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego 338

Żywienie w chorobie Leśniowskiego i Crohna 340

Żywienie w zespole nadwrażliwości jelita grubego 341

3.1.5.Żywienie w chorobach miąższu wątroby 343

Żywienie w przewlekłych chorobach wątroby bez cech encefalopatii 345

Żywienie w okresie niewyrównania i niewydolności wątroby – encefalopatia wątrobowa 348

3.1.6.Żywienie w zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 352

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego 352

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 352

3.1.7.Żywienie w kamicy żółciowej 353

3.1.8.Żywienie w zapaleniu trzustki 354

Ostre zapalenie trzustki 354

Przewlekłe zapalenie trzustki 356

3.2. Żywienie po zabiegach chirurgicznych – Helena Ciborowska 357

3.3. Leczenie żywieniowe – Helena Ciborowska 360

3.4. Żywienie dietetyczne w chorobach układu moczowego – Helena Ciborowska 371

3.4.1.Żywienie w zapaleniu kłębuszków nerkowych 371

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek 371

Żywienie w przewlekłym kłębuszkowym zapaleniu nerek 373

3.4.2.Żywienie w niewydolności nerek 376

Ostra niewydolność nerek 376

Przewlekła niewydolność nerek 379

Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek w okresie dializacyjnym 398

Żywienie w nefropatii cukrzycowej 401

3.4.3.Żywienie w odmiedniczkowym zapaleniu nerek 404

Żywienie po przeszczepieniu nerki 404

3.4.4.Żywienie w kamicach nerkowych 407

Kamica szczawianowo-wapniowa 408

Kamica fosforanowo-wapniowa 409

Kamica moczanowa 410

Kamica cystynowa 412

Kamica fosforanowo-magnezowo-amonowa 412

Kamica ksantynowa 412

3.5. Żywienie dietetyczne w chorobach metabolicznych – Helena Ciborowska 413

3.5.1.Żywienie w cukrzycy dorosłych – Helena Ciborowska, Anna Rudnicka 413

3.5.2.Żywienie w otyłości 426

3.5.3.Żywienie w wychudzeniu 435

3.5.4.Żywienie w dnie moczanowej 437

3.5.5.Żywienie w hiperlipidemiach 439

3.6. Żywienie dietetyczne w chorobach układu krążenia – Anna Rudnicka, Helena Ciborowska 447

3.6.1.Żywienie w chorobach z wydolnością i niewydolnością układu krążenia 447

3.6.2.Żywienie w nadciśnieniu tętniczym 449

3.6.3.Żywienie w chorobie niedokrwiennej mięśnia sercowego 451

3.6.4.Żywienie w zawale mięśnia sercowego 452

3.6.5.Żywienie w miażdżycy 453

3.6.6.Żywienie w profilaktyce chorób układu krążenia – Helena Ciborowska 455

3.7. Żywienie w wybranych chorobach neurologicznych – Helena Ciborowska 458

3.7.1.Żywienie po udarze mózgu 458

3.7.2.Choroba Parkinsona 463

3.8. Żywienie w chorobach nowotworowych u dorosłych – Helena Ciborowska 466

3.9. Żywienie w zakażeniach i zatruciach pokarmowych – Helena Ciborowska 471

3.9.1. Zakażenie pałeczką Salmonella 472

3.9.2. Zatrucie enterotoksyną gronkowcową 473

3.9.3. Zatrucie jadem kiełbasianym – toksyną botulinową 474

3.9.4. Zalecenia żywieniowe w zakażeniach i zatruciach pokarmowych 475

4. Żywienie dzieci zdrowych i chorych – Helena Ciborowska 478

4.1. Charakterystyka okresu noworodkowego i niemowlęcego 478

4.2. Żywienie niemowląt 487

4.2.1. Żywienie naturalne 491

4.2.2. Żywienie mieszane 497

4.2.3. Żywienie sztuczne 498

4.3. Żywienie wcześniaków i noworodków z małą masą urodzeniową 516

Żywienie wcześniaków 516

Żywienie niemowląt z dystrofią wewnątrzmaciczną 518

4.4. Charakterystyka wymiotów – postępowanie żywieniowe 522

4.5. Żywienie w refluksie żołądkowo-przełykowym 523

4.6. Żywienie w przypadku braku łaknienia 526

4.7. Żywienie w zaparciu 527

4.8. Żywienie w zaburzeniach w odżywianiu – biegunka 531

Żywienie w biegunce ostrej 531

Żywienie w biegunce przewlekłej 537

Żywienie w biegunce nieswoistej i chlorkowej 541

4.9. Żywienie w zespole złego wchłaniania – w chorobie trzewnej 543

4.10. Żywienie w mukowiscydozie 553

4.11. Żywienie w nietolerancjach pokarmowych 556

4.12. Preparaty mlekozastępcze stosowane w dietach eliminacyjnych 557

4.13. Żywienie w fenyloketonurii 569

4.14. Żywienie w niedoborach witaminowych 585

4.15. Żywienie w krzywicy 586

4.16. Żywienie w tężyczce 587

4.17. Żywienie w cukrzycy wieku rozwojowego – Anna Rudnicka, Helena Ciborowska 589

4.18. Żywienie w otyłości (młodzieńczej) 598

4.19. Żywienie w wirusowym zapaleniu wątroby 603

Wirusowe zapalenie wątroby typu A 604

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – żółtaczka wszczepienna 604

Wirusowe zapalenie wątroby typu C 605

4.20. Żywienie w zapaleniu trzustki 607

Ostre zapalenie trzustki 607

Przewlekłe zapalenie trzustki 609

4.21. Żywienie w zespole nerczycowym 610

4.22. Żywienie w chorobie reumatycznej 612

4.23. Żywienie w niedokrwistości 613

4.24. Żywienie w chorobach zakaźnych przebiegających z gorączką 616

4.25. Żywienie w alergiach pokarmowych 621

4.26. Żywienie w stanach pooperacyjnych 631

4.27. Żywienie pozajelitowe stosowane u dzieci 633

4.28. Żywienie w oparzeniach 637

4.29. Dieta ketogenna 641

PIŚMIENNICTWO 646

ANEKS 649

SKOROWIDZ 651