"Opieka nad osobami starszymi"

Spis treści

Przedmowa 8

ROZDZIAŁ 1. Zarys rozwoju geriatrii i gerontologii w Polsce – Katarzyna Szczerbińska 16

Historia rozwoju geriatrii 16

Działalność naukowa i dydaktyczna 17

Badania naukowe 18

Działania z zakresu polityki zdrowotnej i społecznej 21

Podsumowanie 23

ROZDZIAŁ 2. Proces starzenia się społeczeństwa istotnym problemem zdrowia publicznego – Mateusz Cybulski 26

Wstęp 26

Interdyscyplinarne konsekwencje starzenia się społeczeństwa 28

Podsumowanie 30

ROZDZIAŁ 3. Starzenie się kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice – Anita Gębska-Kuczerowska 32

Długość życia kobiet i mężczyzn 32

Wstęp 32

Występowanie wybranych problemów zdrowotnych w populacji osób starszych z uwzględnieniem płci 33

Inne przewlekłe problemy zdrowotne 37

Starzenie się kobiet i mężczyzn w wymiarze społeczno-ekonomicznym 40

Podsumowanie 41

ROZDZIAŁ 4. Ocena sprawności funkcjonalnej pacjentów w podeszłym wieku – Mariusz Wysokiński, Wiesław Fidecki 44

Wstęp 44

Sprawność funkcjonalna jako element wielopłaszczyznowych narzędzi badawczych 52

Podsumowanie 58

Zakończenie 58

ROZDZIAŁ 5. Specyfika postępowania terapeutycznego u osób w podeszłym wieku – Kornelia Kędziora-Kornatowska 60

Wstęp 60

Zjawisko „homeostenozy” 60

Całościowa Ocena Geriatryczna 61

Rodzaje terapii osób starszych 61

Główne problemy farmakoterapii geriatrycznej 62

Podsumowanie 64

ROZDZIAŁ 6. Wielkie zespoły geriatryczne występujące u osób starszych – Zyta Beata Wojszel 66

Wstęp 66

Upośledzenie sprawności wzroku 67

Upośledzenie sprawności słuchu 70

Utrata sprawności poruszania się 72

Upadki 74

Zaburzenia funkcji zwieraczy 76

Niedożywienie 80

Geriatryczny zespół jatrogenny 81

Podsumowanie 83

ROZDZIAŁ 7. Najczęstsze zaburzenia psychiczne występujące u seniorów – Katarzyna Simonienko, Natalia Wygnał, Napoleon Waszkiewicz 86

Wstęp 86

Otępienia 88

Zaburzenia świadomości 92

Zaburzenia psychotyczne 95

Depresja 96

Uzależnienia 99

Zaburzenia lękowe 99

Alkohol 100

Benzodiazepiny 100

Bezsenność 102

Zaburzenia seksualne 103

Specyfika farmakoterapii seniorów 104

Podsumowanie 106

ROZDZIAŁ 8. Strategie radzenia sobie ze stresem funkcjonujące wśród osób starszych – Andrzej Kiejna, Magdalena Gawrych 108

Współczesne rozumienie stresu i radzenia sobie ze stresem 108

Wstęp 108

Stresory specyficzne dla okresu późnej dorosłości 111

Adaptacja do starości jako źródło stresu 112

Prozdrowotne i prorozwojowe strategie radzenia sobie ze stresem w starości 114

Psychologiczne potencjały prozdrowotnego starzenia się 117

Podsumowanie 118

ROZDZIAŁ 9. Rola współczesnej pielęgniarki w opiece nad osobami starszymi w świetle najnowszych polskich standardów geriatrycznych – projekt modelu opieki – Marta Muszalik 120

Wstęp 120

Zakres roli i zadań pielęgniarki w opiece geriatrycznej na bazie standardów postępowania w opiece geriatrycznej 121

Model opieki skoncentrowany na pacjencie 123

Hierarchiczny model opieki pielęgniarskiej w geriatrii – projekt modelu opieki 126

Podsumowanie 129

ROZDZIAŁ 10. Opieka paliatywna u osób w podeszłym wieku – Krystyna de Walden-Gałuszko 130

Filozofia postępowania w opiece paliatywnej 130

Wstęp 130

Zmiany fizyczne u osób starych 133

Zmiany psychiczne u osób starych 135

Formy opieki paliatywnej – ocena efektywności opieki 138

Podsumowanie 147

ROZDZIAŁ 11. Rehabilitacja osób w podeszłym wieku – Joanna Kostka, Tomasz Kostka 148

Wstęp 148

Sprawność funkcjonalna/niepełnosprawność 149

Specyfika rehabilitacji w geriatrii 150

Fizjoterapia 152

Trening oporowy 155

Trening funkcjonalny 158

Fizykoterapia i masaż 160

Zaopatrzenie ortopedyczne i adaptacja środowiska 161

Podsumowanie 162

ROZDZIAŁ 12. Zdrowy styl życia szansą na długowieczność – Małgorzata Marcysiak 164

Wstęp 164

Zdrowie a styl życia 165

Starzenie się a długowieczność – fakty 167

Zdrowie a styl życia człowieka starszego 167

Zdrowy styl życia a długowieczność – kierunki działań 169

Długowieczność a priorytety w zachowaniach zdrowotnych 170

Podsumowanie 173

ROZDZIAŁ 13. Polityka senioralna w Polsce i wybranych krajach Europy oraz USA – Donata Kurpas 174

Wstęp 174

Założenia polityki senioralnej 174

Polityka senioralna a systemy opieki zdrowotnej 175

Przykłady rozwiązań europejskich 176

Rozwiązania systemowe w USA 181

Podsumowanie 183

Zakończenie 183

ROZDZIAŁ 14. Społeczny wymiar jakości życia i jego uwarunkowania – Beata Tobiasz-Adamczyk 186

Wstęp 186

Badania nad jakością życia w wieku starszym z perspektywy przebiegu życia (life span, life course) 187

Definiowanie pojęcia jakości życia 188

Operacjonalizacja wskaźników jakości życia 190

Odwoływanie się do społecznych wskaźników obiektywnych warunkujących jakość życia 191

Rola czynników subiektywnych w ocenie jakości życia 192

Czynniki społeczne warunkujące jakość życia w wieku starszym 193

Podsumowanie 197

ROZDZIAŁ 15. Zjawisko przemocy w populacji osób starszych – Małgorzata Halicka, Anna Szafranek 200

Przemoc a osoby starsze 200

Wstęp 200

Człowiek stary jako ofiara przemocy domowej 203

Człowiek stary jako sprawca przemocy 206

Przemoc instytucjonalna 207

Podsumowanie 210

Wnioski 210

ROZDZIAŁ 16. Niepełnosprawność u osób w podeszłym wieku – Beata Karakiewicz, Anna Lubkowska 212

Wstęp 212

Dane statystyczne 213

Przyczyny niepełnosprawności 213

Skutki niepełnosprawności 214

Starzenie się a wydolność funkcjonalna człowieka 215

Podłoże głównych potrzeb rehabilitacyjnych wieku podeszłego 218

Zasady, które należy uwzględnić w fizjoterapii osób starszych 220

Podsumowanie 221

ROZDZIAŁ 17. Sytuacja rodzinna i potrzeby opiekuńcze ludzi w podeszłym wieku w Polsce – Piotr Szukalski 224

Demograficzne przemiany rodziny – konsekwencje dla opiekunów rodzinnych 224

Wstęp 224

Aktualna sytuacja rodzinna polskich seniorów 227

Jakość relacji rodzinnych 230

Zaspokajanie potrzeb opiekuńczych w ramach rodziny 234

Podsumowanie 235

ROZDZIAŁ 18. Wyzwania w komunikacji z pacjentem w wieku podeszłym – Zbigniew Kowalski 238

Istota komunikacji interpersonalnej w relacji lekarz – pacjent 238

Specyfika kontaktu z pacjentem w wieku podeszłym 239

Wpływ jakości kontaktu interpersonalnego na relację lekarz–pacjent w wieku podeszłym 241

Umiejętność zadawania pytań i słuchania odpowiedzi 242

Umiejętność wspierania potrzeb rozmówcy 243

Podsumowanie 244

Umiejętność zamykania rozmowy 244

ROZDZIAŁ 19. Postęp technologiczny jako źródło wyzwań i nowych możliwości wsparcia osób starszych – Mariusz Duplaga 246

Wstęp 246

Akceptacja technologii 247

Wsparcie z wykorzystaniem technologii 248

Ocena potrzeb 249

Technologie wspomagające 250

Technologie informacyjne i komunikacyjne (TIK) 251

„Inteligentny dom” 252

Inteligentne środowiska oraz środowiska wspierające codzienne życie 252

Teleopieka, telemedycyna i e-zdrowie 253

„Gry na poważnie” („serious games”) 255

Technologie wspierające funkcje poznawcze 255

Podsumowanie 256

Roboty 256

ROZDZIAŁ 20. Wpływ domów pomocy społecznej i uniwersytetów trzeciego wieku na proces starzenia się społeczeństwa – Halina Zielińska-Więczkowska 258

Wstęp 258

Perspektywy i skutki przemian demograficznych na najbliższe lata a wzrost zapotrzebowania na usługi DPS i UTW 259

Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze seniorów w starzejącym się społeczeństwie w kontekście podejmowania nowych wyzwań na rzecz funkcjonowania DPS 260

Funkcjonowanie DPS w kontekście nowych wyzwań i wizji państwa opiekuńczego 261

Uniwersytety trzeciego wieku jako instytucje poprawiające jakość życia seniorów 264

Podsumowanie 267

SKOROWIDZ 270