"Uzależnienia behawioralne"

Identyfikator Librowy: 190459

Spis treści

Wprowadzenie 12

CZĘŚĆ I 16

KONCEPCJE I MODELE PRZYCZYN, PROFILAKTYKI I TERAPII UZALEŻNIEŃ BEHAWIORALNYCH 16

Konteksty medyczne, psychologiczne i społeczne zachowań szkodliwych i uzależnień behawioralnych 18

Rozdział 1 18

1.1. Kontrowersje wokół pojęć „uzależnienia behawioralne” („nałogi”) i „zachowania kompulsywne” 21

1.2. Definicja i kryteria diagnostyczne uzależnień behawioralnych 28

1.3. Natura uzależnień behawioralnych 36

1.4. Mechanizmy uzależnień behawioralnych – impulsywność czy kompulsywność 42

1.5. Zachowania szkodliwe i uzależnienia behawioralne a inne zaburzenia psychiczne – współwystępowalność 49

Modele biologicznych i psychologicznych przyczyn oraz mechanizmów uzależnień behawioralnych 55

Rozdział 2 55

2.1. Neurobiologiczne podłoże uzależnień behawioralnych 56

2.1.1. Procesy biochemiczne 57

2.1.2. Mechanizmy neuroadaptacji a uzależnienia 61

2.1.3. Neuroobrazowanie w rozpoznawaniu podłoża uzależnień behawioralnych 64

2.1.4. Podatność genetyczna na uzależnienia behawioralne 66

2.2. Koncepcje psychologiczne wyjaśniające uzależnienia behawioralne 68

2.2.1. Perspektywa poznawczo-behawioralna 71

2.2.2. Psychoanaliza i psychologia osobowości 73

Perspektywa psychopatologii rozwojowej – integracyjne podejście do uzależnień behawioralnych 77

Rozdział 3 77

3.1. Rozwój normatywny i nienormatywny – ścieżki eksternalizacji i internalizacji problemów 78

3.2. Złożoność przebiegu rozwoju – czynniki ryzyka i ochronne u podłoża szkodliwych zachowań 85

3.3. Koncepcje i modele integracyjne uzależnień behawioralnych 87

3.3.1. Model ścieżek 88

3.3.2. Model PACE 91

Profilaktyka uzależnień behawioralnych 94

Rozdział 4 94

4.1. Profilaktyka wobec jednostki i środowiska 95

4.2. Programy profilaktyczne specyficzne i niespecyficzne 97

4.2.1. Programy specyficzne, oparte na ryzyku 98

4.2.2. Programy niespecyficzne, oparte na wzmacnianiu czynników ochronnych 99

4.3. Profilaktyka w perspektywie rozwojowej 101

Poradnictwo psychospołeczne i psychoterapia uzależnień behawioralnych 115

Rozdział 5 115

5.1. Cele i proces terapii osób uzależnionych behawioralnie 116

5.1.1. Cele i modele terapii 117

5.1.2. Transteoretyczny model etapów leczenia a cele zmiany 122

5.1.3. Relacja i sojusz terapeutyczny 126

5.2. Terapie integracyjne i grupy samopomocy uzależnionych behawioralnie 128

5.2.1. Dialog i terapia motywująca 129

5.2.2. Terapia poznawczo-behawioralna uzależnień behawioralnych 135

5.2.3. Terapia behawioralna par i terapia skoncentrowana na emocjach 140

5.2.4. Wsparcie społeczne i grupy samopomocy 141

CZĘŚĆ II 144

TYPY UZALEŻNIEŃ BEHAWIORALNYCH I ZACHOWAŃ SZKODLIWYCH 144

Rozdział 6 146

Uzależnienie od hazardu 146

6.1. Kryteria diagnostyczne patologicznego hazardu 147

6.2. Metody diagnozowania problemu 150

6.3. Rozpowszechnienie 153

6.4. Obraz kliniczny zaburzenia 154

6.4.1. Fazy rozwoju uzależnienia 157

6.4.2. Klasyfikacja osób grających i uzależnionych 158

6.4.3. Konsekwencje problemowego uprawiania hazardu 159

6.4.4. Współwystępowanie innych zaburzeń 159

6.4.5. Wpływ uzależnienia od hazardu na rodzinę 160

6.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 162

6.5.1. Czynniki socjodemograficzne 162

6.5.2. Czynniki związane z rodzajem i dostępnością gier hazardowych 164

6.5.3. Podatność biologiczna 166

6.5.4. Czynniki osobowościowe 170

6.5.5. Doświadczenia traumatyczne 171

6.6. Terapia i farmakoterapia 172

6.6.1. Terapia psychologiczna 172

6.6.2. Farmakoterapia 176

6.6.3. Grupy samopomocy 177

6.7. Efektywność terapii w świetle dowodów empirycznych 179

Rozdział 7 184

Uzależnienia związane z korzystaniem z nowych technologii i „światem wirtualnym” 184

7.1. Problemowe korzystanie z gier wideo 185

7.1.1. Definicja i kryteria diagnostyczne 189

7.1.2. Metody diagnozowania problemu 194

7.1.3. Rozpowszechnienie 197

7.1.4. Obraz kliniczny zaburzenia 198

7.1.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 203

7.1.6. Profilaktyka i terapia 209

7.2. Problemowe korzystanie z internetu 212

7.2.1. Kryteria diagnostyczne problemowego korzystania z internetu 213

7.2.2. Metody diagnozowania problemu 215

7.2.3. Rozpowszechnienie 217

7.2.4. Obraz kliniczny zaburzenia 217

7.2.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 219

7.2.6. Profilaktyka i terapia 220

7.3. Problemowe korzystanie z portali społecznościowych 228

7.3.1. Kryteria diagnostyczne problemowego korzystania z portali społecznościowych 229

7.3.2. Metody diagnozowania problemu 230

7.3.3. Rozpowszechnienie 233

7.3.4. Obraz kliniczny zaburzenia 234

7.3.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 236

7.3.6. Profilaktyka i terapia 237

7.4. Problemowe korzystanie z telefonu komórkowego 239

7.4.1. Kryteria diagnostyczne problemowego korzystania z telefonu 240

7.4.2. Metody diagnozowania problemu 241

7.4.3. Rozpowszechnienie 242

7.4.4. Obraz kliniczny zaburzenia 243

7.4.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 244

7.4.6. Profilaktyka i terapia 246

Rozdział 8 249

Szkodliwe zachowania związane z kształtowaniem ciała – model uzależnienia 249

8.1. Nałogowe uprawianie sportu 250

8.1.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego uprawiania sportu 250

8.1.2. Metody diagnozowania problemu 252

8.1.3. Rozpowszechnienie 255

8.1.4. Obraz kliniczny zaburzenia 255

8.1.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 260

8.1.6. Profilaktyka i terapia 261

8.2. Szkodliwe opalanie się 262

8.2.1. Kryteria diagnostyczne szkodliwego opalania się 263

8.2.2. Metody diagnozowania problemu 264

8.2.3. Rozpowszechnienie 266

8.2.4. Obraz kliniczny zaburzenia 266

8.2.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 267

8.3. Nałogowe poddawanie się operacjom plastycznym 268

8.2.6. Profilaktyka i terapia 268

8.3.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego poddawania się operacjom plastycznym 269

8.3.2. Metody diagnozowania problemu 270

8.3.3. Rozpowszechnienie 271

8.3.4. Obraz kliniczny zaburzenia 271

8.3.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 272

8.3.6. Terapia i jej efektywność 274

8.4. Nałogowe modyfikowanie ciała (tatuaże, piercing) 275

Rozdział 9 279

Szkodliwe jedzenie wysokokalorycznych pokarmów – model uzależnienia 279

9.1. Kryteria diagnostyczne szkodliwych zachowań związanych z jedzeniem 283

9.2. Metody diagnozowania problemu 287

9.3. Rozpowszechnienie 288

9.4. Obraz kliniczny zaburzenia 289

9.4.1. Badania laboratoryjne na zwierzętach 290

9.4.2. Badania kliniczne 292

9.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 296

9.5.1. Cukier, tłuszcz i wysoka ilość kalorii w pożywieniu 296

9.5.2. Otyłość 298

9.5.3. Cechy osobowości 298

9.5.4. Transmisja międzypokoleniowa 299

9.6. Profilaktyka i terapia – efektywność oddziaływań 300

9.5.5. Czynniki socjodemograficzne 300

9.6.1. Profilaktyka 300

9.6.2. Farmakoterapia 303

9.6.3. Psychoterapia 304

Rozdział 10 315

Szkodliwe zachowania związane z robieniem zakupów – model uzależnienia 315

10.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego robienia zakupów 316

10.2. Metody diagnozowania problemu 318

10.3. Rozpowszechnienie 322

10.4. Obraz kliniczny zaburzenia 322

10.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 325

10.6. Terapia i farmakoterapia – efektywność oddziaływań 329

Model uzależnienia od seksu i pornografii 331

Rozdział 11 331

11.1. Kryteria diagnostyczne nałogowego uprawiania seksu 332

11.2. Metody diagnozowania problemu 337

11.3. Rozpowszechnienie problemu 339

11.4. Obraz kliniczny zaburzenia 340

11.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 352

11.6. Terapia i farmakoterapia – skuteczność oddziaływań 354

12.1. Kryteria diagnostyczne szkodliwego wykonywania pracy 358

Rozdział 12 358

Szkodliwe i nałogowe wykonywanie pracy – model uzależnienia 358

12.2. Metody diagnozowania problemu 360

12.3. Rozpowszechnienie 363

12.4. Obraz kliniczny zaburzenia 364

12.5. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne 367

12.6. Profilaktyka i terapia 369

Bibliografia 375

Indeks rzeczowy 457

O Autorkach 465