"Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci"
Identyfikator Librowy: 199605
Spis treści
Spis bloków 13
Symbole i skróty 15
1. Rozwój jako przedmiot badań naukowych 20
2. Aspekty rozwoju 28
3. Czynniki rozwoju osobniczego człowieka 48
Klasyfikacja czynników 48
Czynniki endogenne genetyczne 57
Regulacja ekspresji genów: modyfikacje epigenetyczne 69
Geny homeotyczne i ich rola w regulacji procesów rozwojowych 85
Genotyp a fenotyp: geny a cechy 89
Genetyka cech ilościowych 92
Genetyczne uwarunkowania masy i wielkości 98
Genetyczne uwarunkowanie kształtu ciała i składników tkankowych 99
Genetyczne uwarunkowania właściwości funkcjonalnych 103
Tempo rozwoju a wielkość i masa ciała 105
Kolejność przejawów rozwoju (zjawisko stadialności) 107
Zmiany fenotypowego podobieństwa z wiekiem u osób spokrewnionych 109
Podobieństwo a pokrewieństwo 113
Teoria limitowanego ukierunkowania rozwoju. Sterowanie rozwojem 115
Dobór małżeński 123
Dobór małżeński a rozwój potomstwa 123
Skutki kojarzenia wsobnego i krzyżowego. Homozja i heterozja 125
Tendencja równania do średniej 131
Czynniki endogenne paragenetyczne i pozagenetyczne 136
Genotyp i mechanizmy regulacyjne matki 136
Tryb życia i żywienie matki 147
Właściwości biologiczne rodziców a rozwój dziecka 148
Wpływ uprzednich ciąż matki. Kolejność urodzenia 153
Czynniki egzogenne – modyfikatory 157
Plastyczność fenotypowa 157
Rodzaje zmian przystosowawczych 161
Reaktywność organizmu 165
Wpływ żywienia na rozwój 174
Zaburzenia żywieniowe a stan odżywienia. Niedożywienie 177
Wpływ żywienia w czasie ciąży, karmienia piersią i niemowlęctwa 185
Wpływ żywienia na rozwój dzieci i młodzieży 186
Okresy szczególnej wrażliwości 189
Niedobory pokarmowe (nieprawidłowe żywienie) 190
Rola warunków bytowych 192
Środowisko biogeograficzne 208
Stresory psychospołeczne 222
Wpływ trybu życia na przebieg rozwoju 232
Wpływ aktywności ruchowej 232
Znaczenie snu i odpoczynku 244
Determinanty a modyfikatory 247
4. Rozwój struktury i funkcji w ontogenezie. Mechanizmy rozwoju 262
Aparat ruchu (stabilizująco-lokomocyjny) 266
Rozwój układu kostno-stawowego 266
Rozwój układu mięśniowego, nerwów ruchowych i siły 282
Postawa ciała. Asymetria budowy 298
Rozwój motoryczności człowieka 306
Aparat wegetatywny 316
Rozwój układu oddechowego 316
Drogi oddechowe 318
Płuca 318
Klatka piersiowa. Przepona 322
Funkcje oddechowe 323
Rozwój układu krążenia i krwi 328
Serce 328
Naczynia 332
Krew 333
Rozwój układu pokarmowego 338
Uzębienie 339
Przewód pokarmowy 341
Jama ustna 342
Żołądek 343
Trzustka i wątroba 345
Jelita 346
Przemiana materii i energii 348
Gospodarka wodno-mineralna. Homeostaza 357
Zmiany składu ciała z wiekiem 366
Rozwój układów wydalania 375
Aparat rozrodczy 381
Aparat koordynacyjno-regulacyjny 385
Rozwój narządów zmysłów (receptory i analizatory) 387
Rozwój układu nerwowego 403
Rozwój zachowania i myślenia 415
Układ wydzielania wewnętrznego i czynniki wzrostu 422
Rozwój układu endokrynnego 432
Rola hormonów w organizmie 441
Czynniki wzrostu. Hormonalne kierowanie rozwojem 447
Rozwój odporności organizmu 456
Bariery mechaniczne i chemiczne 457
Bariery immunologiczne 460
5. Etapowość rozwoju 466
Specyfika ontogenezy człowieka na tle innych naczelnych 467
Charakterystyka okresów życia w ontogenezie człowieka 479
Rozwój w środowisku wewnątrzmacicznym 488
Rozwój po urodzeniu: od narodzin do dorosłości 511
Faza bierności (wczesne niemowlęctwo) 511
Faza ekspansji 515
Niemowlęctwo (późny okres niemowlęcy i poniemowlęcy) 515
Okres dzieciństwa 518
Okres młodociany (przedpokwitaniowy) 520
Pokwitanie i dorastanie 521
Rozwój człowieka dorosłego: względna stabilizacja, przekwitanie, etap zmian inwolucyjnych 543
Względna stabilizacja 545
Przekwitanie (klimakterium) 549
Rozwόj progresywny a regres 564
Etap zmian inwolucyjnych (starości) 568
Okresy krytyczne w ontogenezie człowieka i ich związek ze zdrowiem i chorobą 589
6. Dymorfizm płciowy 604
7. Natura zmian rozwojowych w ontogenezie człowieka 614
Nierównomierność i niejednostajność wzrastania. Kiedy dziecko rośnie? 614
Cykle i biorytmy w rozwoju ontogenetycznym człowieka 618
Biorytmy okołodobowe 621
Biorytmy okołomiesięczne 623
Biorytmy sezonowe 623
8. Międzypokoleniowe przemiany przebiegu ontogenezy 632
9. Strategie badań ontogenetycznych człowieka 648
Wybrane zagadnienia z metodologii badań naukowych 648
Proces badawczy 651
Projektowanie badań i problem badawczy 653
Wybór metod badawczych 659
Operacjonalizacja badań 664
Dobór próby 676
Badania empiryczne 683
Analiza danych 684
Słownik wybranych terminów z zakresu rozwoju biologicznego człowieka 702
Piśmiennictwo 728
Skorowidz rzeczowy 740