"Chirurgia onkologiczna. Tom 2"

Spis treści

IV. Chirurgia narządowa cz . 1 23

29. Nowotwory głowy i szyi – Małgorzata Wierzbicka, Stanisław Bień 25

Leczenie chirurgiczne nowotworów wargi 25

Epidemiologia 25

Etiologia i czynniki ryzyka. Histopatologia 25

Obraz kliniczny. Diagnostyka. Diagnostyka różnicowa 25

Elementy istotne dla chirurgii nowotworów wargi 26

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 26

Ogólne zasady leczenia, resekcja i rekonstrukcja w raku wargi 26

Podstawowe metody operacji w raku wargi 29

Piśmiennictwo 33

Rokowanie 33

Chirurgia nowotworów jamy ustnej 34

Wprowadzenie 34

Rak języka 39

Rak dna jamy ustnej 40

Rak błony śluzowej policzka 41

Rak wyrostka zębodołowego żuchwy 42

Podniebienie twarde 43

Rak trójkąta zatrzonowcowego 43

Leczenie chirurgiczne nowotworów ustnej części gardła 47

Epidemiologia 47

Piśmiennictwo 47

Etiologia i czynniki ryzyka; histopatologia 48

Obraz kliniczny; diagnostyka 48

Elementy anatomii istotne dla chirurgii w obrębie ustnej części gardła 49

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 49

Ogólne zasady leczenia 50

Podstawowe metody leczenia chirurgicznego 51

Rak podniebienia miękkiego 54

Rokowanie 54

Piśmiennictwo 55

Leczenie chirurgiczne nowotworów krtaniowej części gardła 56

Epidemiologia 56

Etiologia i czynniki ryzyka; histopatologia 56

Obraz kliniczny; diagnostyka; diagnostyka różnicowa 56

Elementy anatomii istotne dla chirurgii w obrębie krtaniowej części gardła 57

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 58

Ogólne zasady leczenia 58

Podstawowe typy leczenia chirurgicznego 59

Rokowanie 62

Leczenie chirurgiczne nowotworów krtani 63

Epidemiologia 63

Piśmiennictwo 63

Etiologia i czynniki ryzyka 64

Klasyfikacja histopatologiczna 64

Objawy kliniczne i diagnostyka 64

Diagnostyka różnicowa 66

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 66

Wybrane szczegóły anatomii krtani 68

Ogólne zasady leczenia chirurgicznego i leczenia skojarzonego 69

Podstawowe techniki chirurgiczne w leczeniu nowotworów krtani 72

Rehabilitacja chirurgiczna mowy po usunięciu krtani 80

Piśmiennictwo 81

Rokowanie 81

Leczenie chirurgiczne nowotworów nosowej części gardła 83

Epidemiologia 83

Etiologia i czynniki ryzyka; histopatologia 83

Elementy anatomii istotne dla chirurgii w obrębie nosowej części gardła 84

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 84

Obraz kliniczny; diagnostyka 84

Ogólne zasady leczenia nowotworów złośliwych nosowej części gardła 85

Miejsce chirurgii w leczeniu nowotworów nosowej części gardła 86

Obraz kliniczny i leczenie chirurgiczne włókniaka młodzieńczego 87

Rokowanie 87

Piśmiennictwo 88

Chirurgia nowotworów przestrzeni przygardłowej 89

Anatomia przestrzeni przygardłowej 89

Charakterystyka kliniczna i patologiczna guzów przestrzeni przygardłowej 89

Diagnostyka guzów przestrzeni przygardłowej 91

Symptomatologia guzów przestrzeni przygardłowej 91

Ogólne zasady postępowania i podstawowe metody dostępu w operacjach guzów przestrzeni przygardłowej 92

Leczenie chirurgiczne nowotworów gruczołów ślinowych 94

Epidemiologia 94

Piśmiennictwo 94

Etiologia i czynniki ryzyka 95

Objawy kliniczne i diagnostyka 95

Patologia narządowa 96

Diagnostyka różnicowa 97

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 97

Wybrane szczegóły anatomii ślinianki przyusznej i podżuchwowej istotne dla chirurga 98

Ogólne zasady leczenia chirurgicznego i leczenia skojarzonego 100

Podstawowe techniki chirurgiczne w leczeniu nowotworów gruczołów ślinowych 102

Piśmiennictwo 107

Rokowanie 107

Leczenie chirurgiczne nowotworów jam nosa i zatok przynosowych 108

Epidemiologia 108

Etiologia i czynniki ryzyka 108

Objawy kliniczne i diagnostyka 109

Diagnostyka różnicowa 110

Klasyfikacja histopatologiczna 110

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego 110

Wybrane szczegóły anatomii nosa i zatok przynosowych 112

Ogólne zasady leczenia chirurgicznego i leczenia skojarzonego 113

Podstawowe typy operacji w leczeniu nowotworów nosa i zatok przynosowych 114

Rokowanie 119

Leczenie przerzutów do węzłów chłonnych szyjnych – Stanisław Bień 120

Piśmiennictwo 120

Wprowadzenie 120

Anatomia układu chłonnego szyi. Kliniczna klasyfikacja układu chłonnego szyi 121

Skala problemu – ryzyko wystąpienia przerzutów do węzłów chłonnych głowy i szyi 121

Objawy kliniczne i diagnostyka; diagnostyka różnicowa 125

Klasyfikacja TNM przerzutów do węzłów chłonnych szyi 128

Ogólne zasady leczenia chirurgicznego i leczenia skojarzonego przerzutów do węzłów chłonnych szyi 130

Klasyfikacja operacji układu chłonnego szyi 132

Operacja radykalna węzłów chłonnych szyi 133

Piśmiennictwo 136

Rokowanie 136

Postępowanie z guzem szyi 137

Lokalizacja przerzutów na szyi w zależności od ogniska pierwotnego 138

Piśmiennictwo 139

30. Nowotwory ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego – Tomasz Mandat 141

Wstęp 141

Epidemiologia 141

Etiologia i czynniki ryzyka 143

Objawy kliniczne i diagnostyka 144

Aspekty patomorfologii 146

Leczenie chirurgiczne 147

Rokowanie 148

Piśmiennictwo 149

31. Chirurgia endokrynologiczna 151

Nowotwory tarczycy – Marcin Barczyński, Marek Dedecjus, Agnieszka Czarniecka, Daria Handkiewicz-Junak, Jolanta Krajewska, Barbara Jarząb 151

Epidemiologia 151

Wstęp 151

Patologia raka tarczycy 153

Klasyfikacja guzów tarczycy według WHO 2017 158

Klasyfikacja TNM 2017 dla raka tarczycy 158

Diagnostyka raka tarczycy 161

Leczenie raka tarczycy 165

Anatomia chirurgiczna 171

Układ chłonny szyi 174

Technika operacyjna 175

Powikłania po leczeniu operacyjnym raka tarczycy 186

Leczenie uzupełniające 188

Wznowy miejscowe, lokoregionalne i odległe 199

Rokowanie w raku tarczycy 200

Piśmiennictwo 207

Nowotwory przytarczyc – Aleksander Konturek, Witold Chudziński, Ireneusz Nawrot 208

Wstęp 208

Epidemiologia 216

Embriologia i anatomia chirurgiczna przytarczyc 217

Fizjologia przytarczyc 219

Pierwotna nadczynność przytarczyc jako składowa zespołów uwarunkowanych genetycznie 224

Diagnostyka pierwotnej nadczynności przytarczyc 226

Obraz kliniczny pierwotnej nadczynności przytarczyc ze szczególnym uwzględnieniem symptomatologii raka przytarczyc 226

Przygotowanie do leczenia operacyjnego 230

Leczenie operacyjne 231

Badania śródoperacyjne 235

Powikłania leczenia operacyjnego 236

Reoperacje przytarczyc 238

Leczenie uzupełniające 243

Rokowanie 244

Piśmiennictwo 245

Nowotwory grasicy – Jacek Gawrychowski, Bogna Drozdzowska 246

Anatomia 246

Histogeneza 246

Rys historyczny 246

Diagnostyka i leczenie 247

Klasyfikacja histopatologiczna zmian nowotworowych grasicy 250

Piśmiennictwo 255

Nowotwory nadnerczy – Andrzej Cichocki, Marcin Barczyński 257

Wstęp 257

Epidemiologia 258

Etiologia i czynniki ryzyka 258

Klasyfikacja guzów nadnercza według WHO 2017 259

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego nowotworów nadnercza 261

Diagnostyka guzów nadnercza 262

Anatomia chirurgiczna i histologia nadnerczy 267

Leczenie operacyjne guzów nadnercza 268

Technika operacyjna 271

Leczenie uzupełniające 275

Piśmiennictwo 277

Rokowanie 277

Nowotwory endokrynne trzustki – Anna Sowa-Staszczak, Piotr Richter, Alicja Hubalewska-Dydejczyk 278

Epidemiologia 278

Wstęp 278

Charakterystyka kliniczna PNEN 279

Diagnostyka 279

Klasyfikacja TNM ENETS 2017 i TNM AJCC/UICC 2017 287

Leczenie 288

Technika chirurgiczna 296

Monitorowanie leczenia 297

Powikłania po operacjach PNEN 297

Rokowanie w PNEN 297

Piśmiennictwo 298

Klasyfikacja NEN 299

Nowotwory neuroendokrynne przewodu pokarmowego – Katarzyna Kuśnierz, Beata Kos-Kudła 299

Wstęp i epidemiologia 299

Diagnostyka NEN 301

Leczenie NEN 308

Monitorowanie leczenia 313

Piśmiennictwo 314

32. Nowotwory klatki piersiowej 315

Rak płuca – Jarosław Kużdżał, Janusz Włodarczyk 315

Etiologia 315

Rys historyczny 315

Epidemiologia 318

Patologia 321

Badania przesiewowe 322

Diagnostyka 322

Ocena zaawansowania raka płuca 324

Ocena przedoperacyjna pacjenta 328

Ogólne zasady leczenia 328

Chirurgiczne leczenie paliatywne 331

Dostępy operacyjne 332

Podstawowe zasady resekcji miąższu płucnego 332

Limfadenektomia śródpiersiowa 336

Nieresekcyjne techniki leczenia miejscowego 336

Rak drobnokomórkowy 339

Rakowiak 339

Nowotwory opłucnej – Jarosław Kużdżał 340

Klasyfikacja 340

Nowotwory wywodzące się z gruczołów błony śluzowej oskrzeli 340

Złośliwy międzybłoniak opłucnej 340

Pojedynczy guz włóknisty 344

Rzadkie pierwotne nowotwory opłucnej 344

Wtórne nowotwory opłucnej 344

Nowotwory śródpiersia – Jarosław Kużdżał 346

Chłoniaki 346

Grasiczaki 348

Nowotwory germinalne 349

Nowotwory neurogenne 351

Nowotwory ściany klatki piersiowej – Jarosław Kużdżał, Piotr Kocoń 353

Etiologia 353

Klasyfikacja 353

Obraz kliniczny 353

Zachorowalność 353

Charakterystyka najczęstszych pierwotnych nowotworów ściany klatki piersiowej 354

Diagnostyka 354

Ogólne zasady resekcji i rekonstrukcji ściany klatki piersiowej 358

Wtórne nowotwory ściany klatki piersiowej 358

Piśmiennictwo 366

33. Rak piersi – Janusz Piekarski, Arkadiusz Jeziorski, Elżbieta Łuczyńska, Joanna B. Wysocka, Wojciech M. Wysocki, Rafał Matkowski, Piotr Potemski, Sylwia Heinze, Joanna Niemiec, Wojciech Rudnicki 367

Diagnostyka kobiet, u których nie występują objawy kliniczne 367

Diagnostyka kobiet, u których występują objawy kliniczne 367

Epidemiologia 367

Badanie kliniczne 368

Badanie podmiotowe 368

Badanie przedmiotowe 368

Objawy kliniczne raka piersi i kliniczna diagnostyka różnicowa 370

Guz 370

Zmiany skórne 371

Zmiany w obrębie brodawki 371

Asymetria piersi 372

Ból 372

Cechy zapalenia 372

Powiększenie węzłów chłonnych 372

Diagnostyka obrazowa raka piersi 373

Mammografia 373

Ultrasonografia piersi 376

Rezonans magnetyczny piersi 379

Diagnostyka patomorfologiczna 380

Klasyfikacja patologiczna nowotworów piersi 380

Zasady diagnostyki patomorfologicznej guzów piersi 382

Zmiany przednowotworowe w piersi 383

Rozrosty przewodowe 383

Rozrosty zrazikowe 383

Inne jednostki kliniczne 384

Rozrosty mezenchymalne podścieliska gruczołu 384

Nowotwory przedinwazyjne piersi i ich leczenie 386

Przedinwazyjny przewodowy rak piersi 386

Przedinwazyjny zrazikowy rak piersi 387

Klasyfikacja stopni zaawansowania raka piersi 388

Leczenie chorych na naciekającego raka piersi 390

Zasady ogólne 390

Leczenie oszczędzające 391

Amputacja piersi 393

Leczenie w obrębie regionalnych węzłów chłonnych 394

Aspekty techniczne amputacji piersi i limfadenektomii pachowej 396

Chirurgia odtwórcza piersi 404

Radioterapia uzupełniająca 414

Leczenie systemowe chorych na raka piersi 415

Radioterapia uzupełniająca u chorych leczonych oszczędzająco 415

Radioterapia uzupełniająca u chorych poddanych amputacji piersi 415

Uwagi ogólne 415

Leczenie przedoperacyjne 416

Leczenie radykalne 416

Leczenie uzupełniające 416

Systemowe leczenie paliatywne 417

Leczenie chorych, u których wystąpił nawrót miejscowy lub regionalny 418

Specjalne postacie kliniczne raka piersi i inne nowotwory złośliwe piersi 419

Zalecenia dotyczące modyfikacji stylu życia po rozpoznaniu raka piersi i obserwacje po leczeniu 419

Obserwacje po leczeniu 419

Rak piersi u kobiet ciężarnych 419

Zalecenia dotyczące stylu życia po rozpoznaniu raka piersi 419

Obustronny rak piersi 423

Choroba Pageta brodawki sutkowej i towarzyszący jej rak piersi 426

Rak piersi u chorych w podeszłym wieku 429

Rak piersi u mężczyzn 431

„Ukryty” rak piersi 433

Przerzuty do piersi 436

Metaplastyczne raki piersi 437

Guz liściasty 439

Mięsaki piersi 442

Chłoniaki piersi 444

34. Mięsaki tkanek miękkich – Piotr Ł. Rutkowski, Marcin Zdzienicki, Hanna Koseła-Paterczyk, Mateusz Spałek 447

Objawy kliniczne i diagnostyka 447

Epidemiologia i etiologia 447

Objawy kliniczne 447

Diagnostyka 448

Czynniki rokownicze i ocena stopnia zaawansowania 450

Leczenie 451

Radioterapia uzupełniająca 455

Chemioterapia uzupełniająca 456

Szczególne sytuacje kliniczne 458

Mięsaki macicy 458

Mięsaki tkanek miękkich piersi 458

Włókniakowatość (fibromatoza) (aggressive fibromatosis, desmoid-type fibromatosis) 459

Mięsaki przestrzeni zaotrzewnowej 460

Obserwacja po leczeniu 462

Piśmiennictwo 463

35. Nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST) – Piotr Ł. Rutkowski 467

Diagnostyka 467

Epidemiologia i etiopatogeneza 467

Objawy kliniczne 467

Leczenie 468

Ocena patomorfologiczna 468

Pierwotne leczenie chirurgiczne 468

Leczenie uzupełniające i neoadiuwantowe 470

Piśmiennictwo 473

36. Nowotwory kości 475

Pierwotne nowotwory kości – Piotr Ł. Rutkowski, Iwona Ługowska, Tomasz Goryń, Michał Wągrodzki 475

Epidemiologia 475

Etiologia 475

Objawy kliniczne i diagnostyka 475

Wstęp 475

Czynniki rokownicze i klasyfikacja stopni zaawansowania 479

Zasady leczenia 479

Obserwacja po leczeniu 484

Piśmiennictwo 485

Podsumowanie 485

Kliniczne aspekty leczenia operacyjnego przerzutów nowotworowych do kości – Daniel Kotrych, Maciej Klepajczuk, Wojciech Zacha, Paweł Ziętek 487

Ogólna charakterystyka kliniczna 487

Wstęp 487

Planowanie leczenia operacyjnego 488

Technika operacyjna 490

Piśmiennictwo 502

Podsumowanie 502

37. Nowotwory skóry 503

Raki skóry – Piotr Ł. Rutkowski, Witold Owczarek, Dariusz Nejc 503

Epidemiologia 503

Rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy skóry 503

Wstęp 503

Diagnostyka 506

Ocena czynników rokowniczych i stopnia zaawansowania 506

Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne 506

Leczenie raka skóry – leczenie podstawowe 510

Leczenie raka skóry – metody powierzchowne 511

Obserwacja po zakończonym leczeniu onkologicznym 513

Zapobieganie zachorowaniu na raka skóry 513

Piśmiennictwo 514

Rak z komórek Merkla (neuroendokrynny rak skóry) – Piotr Ł. Rutkowski, Marcin Zdzienicki, Monika Dudzisz-Śledź, Dariusz Nejc 514

Diagnostyka 515

Etiologia 515

Leczenie 515

Stopnie zaawansowania klinicznego, rokowanie 515

Piśmiennictwo 518

Piśmiennictwo 519

Rzadkie podtypy raka skóry 519

Gruczolakorak apokrynowy (apocrine adenocarcinoma) 519

Rak wywodzący się z gruczołów łojowych (sebaceous carcinoma) 519

Raki gruczołów potowych (eccrine carcinoma) 519

Raki wywodzące się z mieszka włosowego 519

Czerniaki – Piotr Ł. Rutkowski, Tomasz Świtaj, Katarzyna Kozak, Witold Owczarek 520

Diagnostyka 520

Epidemiologia i etiologia 520

Różnicowanie 521

Klasyfikacja stopni zaawansowania klinicznego 526

Ocena stopnia zaawansowania i czynniki rokownicze 526

Leczenie 529

Leczenie chirurgiczne 529

Leczenie chorych w stadium uogólnienia 532

Podsumowanie 538

Piśmiennictwo 541

Czerniak gałki ocznej 541

Chirurgia mikrograficzna Mohsa – Dariusz Nejc 543

Rozwój metody 543

Wprowadzenie 543

Technika 544

Wskazania 544

Piśmiennictwo 546

Podsumowanie 546

Limfadenektomia pachwinowa – Zbigniew I. Nowecki, Piotr Ł. Rutkowski 547

Postępowanie przedoperacyjne 547

Technika operacji 547

Modyfikacje techniki limfadenektomii 549

Postępowanie pooperacyjne 549

Powikłania po limfadenektomii 550

Piśmiennictwo 551

Skorowidz 553