"Zachowania trudne małych dzieci z zaburzeniami rozwoju"

Spis treści

Wstęp 10

1. Zaburzenia rozwoju psychomotorycznego u dzieci 14

ROZDZIAŁ I Wczesna interwencja jako system specjalistycznej pomocy dziecku z zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego i jego rodzinie 14

1.1. Charakterystyka rozwoju psychomotorycznego dziecka i jego uwarunkowania 14

1.2. Przyczyny i podział zaburzeń rozwoju psychomotorycznego 18

1.3. Diagnoza zaburzeń rozwoju psychoruchowego 23

2. Wczesna interwencja jako system pomocy dziecku i jego rodzinie 27

2.1. Wczesna interwencja i pojęcia pokrewne 27

2.2. Teoretyczne założenia procesu wczesnej interwencji 29

2.3. Metody terapii pedagogicznej we wczesnej interwencji 36

3. Współpraca specjalistów z rodziną dziecka z zaburzeniami rozwoju 41

3.1. Rodzina dziecka z zaburzeniami w rozwoju jako środowisko wychowawcze 41

3.2. Rola współpracy specjalistów z rodziną w procesie terapii dziecka 47

3.3. Umiejscowienie kontroli rodziców a współpraca ze specjalistami w procesie terapii zachowań trudnych 51

3.4. Poczucie własnej skuteczności a współpraca rodziców z terapeutami – zagadnienie zaniedbane w terapii pedagogicznej 52

Podsumowanie 54

1. Zachowania trudne u dzieci z zaburzeniami rozwoju 56

ROZDZIAŁ II Zastosowanie analizy zachowania we wczesnej interwencji i procesie terapii zachowań trudnych dzieci 56

1.1. Zachowania trudne – ustalenia terminologiczne 56

1.2. Charakterystyka zachowań trudnych 57

1.3. Diagnoza zachowań trudnych u dzieci z zaburzeniami rozwoju 60

1.4. Etiologia zachowań trudnych u dzieci z zaburzeniami rozwoju 63

2. Stosowana analiza zachowania i jej implikacje pedagogiczne 67

3. Metody stosowanej analizy zachowania w terapii zachowań trudnych 77

3.1. Model profilaktyki zachowań trudnych 77

3.2. Analiza funkcjonalna jako podstawa oddziaływań terapeutycznych 81

3.3. Procedury terapii zachowań niepożądanych 84

3.4. Problemy etyczne stosowanej analizy zachowania 89

Podsumowanie 91

1. Uzasadnienie wyboru tematu i cele pracy 94

ROZDZIAŁ III Terapia zachowań trudnych dzieci z zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego. Założenia metodologiczne badań własnych 94

2. Problemy badawcze i hipotezy 97

3. Typologia zmiennych i wskaźników 99

4. Metody, techniki i narzędzia badawcze 101

5. Przebieg i organizacja badań 104

6. Zastosowana procedura statystyczna 108

7. Charakterystyka badanych osób 109

7.1. Charakterystyka badanych rodziców 109

7.2. Charakterystyka badanych dzieci 114

1. Obraz zachowań trudnych u dzieci z zaburzeniami w rozwoju w świetle wyników badań własnych 118

ROZDZIAŁ IV Zachowania trudne dzieci z zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego i ich terapia. Analiza badań własnych 118

1.1. Rodzaje zachowań trudnych występujących u dzieci objętych procesem wczesnej interwencji w ocenie rodziców 118

1.2. Kontekst środowiskowy zachowań trudnych 122

1.2.1. Występowanie zachowań trudnych w różnych kontekstach sytuacyjnych 122

1.2.2. Sposoby reagowania rodziców na zachowania trudne dzieci 129

1.2.3. Poziom zachowań trudnych podczas zajęć terapeutycznych 135

1.2.4. Ocena funkcji zachowań trudnych 136

Podsumowanie 139

2. Efektywność wybranych metod terapii w świetle badań własnych 141

2.1. Skuteczność metod stosowanej analizy zachowania i terapii przez zabawę w terapii zachowań trudnych 142

2.2. Terapia zachowań trudnych a efektywność wspomagania rozwoju psychomotorycznego dziecka 149

2.3. Skuteczność procesu terapii zachowań trudnych a efektywność wspomagania rozwoju psychomotorycznego dziecka na przykładzie wybranych przypadków 153

3. Podmiotowe uwarunkowania procesu terapii zachowań trudnych 168

Podsumowanie 168

3.1. Znaczenie wieku i płci w procesie terapii zachowań trudnych 169

3.2. Rodzaj zaburzenia a efektywność terapii zachowań trudnych 170

3.3. Związek zaburzeń OUN z efektywnością procesu terapii zachowań trudnych 171

3.4. Zaburzenia OUN a przebieg procesu terapeutycznego w świetle analizy indywidualnych przypadków 172

3.5. Poziom funkcjonowania a efektywność terapii zachowań trudnych 186

3.6. Terapia zachowań trudnych a poziom funkcjonowania – charakterystyka wybranych przypadków 187

Podsumowanie 202

4. Rola wybranych czynników środowiska rodzinnego w procesie terapii zachowań trudnych w kontekście współpracy rodziców i specjalistów 203

4.1. Poziom wykształcenia rodziców a deklaracja współpracy w procesie terapii zachowań trudnych 203

4.2. Postawy rodzicielskie wobec dzieci a podejmowanie działań terapeutycznych 204

4.3. Poczucie umiejscowienia kontroli badanych rodziców a ich deklaracja współpracy w procesie terapii zachowań trudnych 208

4.4. Ocena własnej skuteczności rodziców a ich współpraca w procesie terapii zachowań trudnych 210

4.5. Poziom współpracy rodziców a generalizacja efektów terapii dzieci – charakterystyka przypadków 212

Podsumowanie 221

ROZDZIAŁ V Weryfikacja hipotez i dyskusja wyników 222

ROZDZIAŁ VI Wnioski dla praktyki pedagogicznej 232

1. Oddziaływania skierowane do dzieci objętych wczesną interwencją lub wczesnym wspomaganiem rozwoju 233

2. Oddziaływania skierowane do rodziców 238

3. Oddziaływania instytucji oświatowych skierowane do terapeutów i nauczycieli 242

Zakończenie 246

Bibliografia 250

Wykaz rysunków, tabel, wykresów 266