"Pielęgniarstwo onkologiczne"

Spis treści

1. ROZWÓJ PIELĘGNIARSTWA ONKOLOGICZNEGO – Anna Koper, Katarzyna Bandoch 20

1.1 Terminologia oraz podstawy teoretyczne pielęgniarstwa onkologicznego 20

1.2. Historia polskiej onkologii 24

1.3. Rozwój pielęgniarskiej opieki onkologicznej 26

1.4. Kształcenie przed- i podyplomowe 28

1.5. Specyfika opieki onkologicznej 30

1.6. Organizacje działające na rzecz rozwoju pielęgniarstwa 35

1.7. Organizacje udzielające pomocy pacjentom onkologicznym 40

Piśmiennictwo 43

2. JAKOŚĆ W PIELĘGNIARSTWIE ONKOLOGICZNYM – Anna Koper, Agnieszka Murkocińska 46

2.1. Genealogia, terminologia i metodyka zapewniania jakości w pielęgniarstwie 47

2.1.1. Aspekty oceny jakości opieki 47

2.2. Systemy zapewniania jakości 51

2.3. Działania na rzecz zapewniania jakości w pielęgniarstwie onkologicznym 55

Piśmiennictwo 68

3. PODSTAWY TEORETYCZNE NOWOTWORÓW 70

3.1. Wstęp – Jan Cisowski 70

3.2. Terminologia i etiologia 70

3.2.1. Etiologia 73

3.2.2. Fazy procesu nowotworowego 78

Piśmiennictwo 79

3.3. Epidemiologia nowotworów złośliwych – Tomasz Mierzwa 80

3.3.1. Epidemiologia nowotworów na świecie 81

3.3.2 Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce w 2016 roku 86

Piśmiennictwo 87

4. PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH – Beata Hoffman, Krzysztof Jan Koper 90

4.1. Profilaktyka pierwotna 90

4.2. Profilaktyka wtórna 91

4.2.1. Badania profilaktyczne 91

4.2.2. Badania przesiewowe 100

4.2.3. Badania genetyczne 100

4.3. Rola pielęgniarki w profilaktyce onkologicznej 101

Piśmiennictwo 106

5. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W DIAGNOSTYCE SCHORZEŃ ONKOLOGICZNYCH – Maria Jolanta Wełna, Beata Kaźmierczak 108

5.1. Specyfika pracy pielęgniarki 108

5.2. Udział pielęgniarki w diagnostyce histopatoogcznej 111

5.2.1. Postępowanie z tkankami przeznaczonymi do badania histopatologicznego 113

5.3. Udział pielęgniarki w diagnostyce obrazowej 114

5.4. Udział pielęgniarki w diagnostyce laboratoryjnej 120

Piśmiennictwo 122

6. OPIEKA AMBULATORYJNA W ONKOLOGII – Renata Matyjasek, Magdalena Burzych 124

6.1. Zasady funkcjonowania ambulatoryjnej specjalistycznej onkologicznej opieki medycznej 125

6.2. Rola i zadania pielęgniarki/położnej w ambulatoryjnych zabiegach diagnostyczno-leczniczych 132

6.2.1. Badania i zabiegi endoskopowe 133

6.2.2. Zabiegi chirurgiczne 142

6.2.3. Rany onkologiczne 149

6.2.4. Badania cytologiczne i kolposkopowe 164

Piśmiennictwo 169

7. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ 174

7.1. Specyfika opieki pielęgniarskiej w chirurgii – Bernadeta Rutkowska 174

7.1. Okres przedoperacyjny 176

7.1.2. Okres pooperacyjny 178

7.1.3. Przygotowanie pacjenta do życia po leczeniu chirurgicznym 183

7.1.4. Wybrane problemy pielęgnacyjne pacjentów leczonych chirurgicznie 184

Piśmiennictwo 186

7.2. Opieka w terapii nowotworów przewodu pokarmowego – Marta Korecińska, Wojciech Zegarski 187

Piśmiennictwo 190

7.2.1. Opieka nad pacjentem z wyłonioną stomią w chirurgii jelita grubego – Marta Korecińska 191

Piśmiennictwo 201

7.3. Opieka w terapii neurochirurgicznej nowotworów – Robert Ślusarz 203

7.3.1. Kliniczne aspekty procesów rozrostowych ośrodkowego układu nerwowego 203

7.3.2. Rola i zadania zespołu pielęgniarskiego w opiece nad chorym z procesem rozrostowym ośrodkowego układu nerwowego 205

7.3.3. Wybrane problemy pielęgnacyjne występujące u chorego z procesem rozrostowym OUN 208

Piśmiennictwo 214

7.4. Opieka w terapii nowotworów głowy i szyi – Katarzyna Kisiel 216

7.4.1. Nowotwory głowy i szyi 216

7.4.2. Problemy pielęgnacyjne 219

Piśmiennictwo 226

7.5. Pielęgnacja pacjenta z rakiem płuca – Ewa Madajewska, Anna Sędłak 228

7.5.1. Rak płuca 228

7.5.2. Rola i zadania pielęgniarki w opiece nad pacjentem leczonym chirurgicznie 230

7.5.3. Opieka pielęgniarska nad chorym z drenażem założonym do jamy opłucnej 233

7.5.4. Wybrane problemy pielęgnacyjne 238

Piśmiennictwo 241

7.6. Opieka w terapii nowotworów piersi – Beata Borzych 242

7.6.1. Opieka pielęgniarska 245

Piśmiennictwo 251

7.7. Opieka w terapii chirurgicznej nowotworów w obrębie układu moczowo-płciowego – Edyta Szortyka 252

7.7.1. Nowotwory układu moczowego 252

Piśmiennictwo 266

7.8. Opieka w terapii nowotworów ginekologicznych – Aleksandra Mazur 267

7.8.1. Najczęściej występujące nowotwory narządów płciowych 268

Piśmiennictwo 283

7.9. Opieka w terapii nowotworów gruczołów wewnątrzwydzielniczych – Katarzyna Kisiel 285

7.9.1. Nowotwory gruczołów wewnątrzwydzielniczych 285

Piśmiennictwo 295

7.10. Opieka w terapii nowotworów skóry i tkanek miękkich – Bernadeta Rutkowska 298

7.10.1. Pielęgnowanie chorych z nowotworem skóry 298

7.10.2. Pielęgnowanie chorych z nowotworem tkanek miękkich 301

7.10.3. Wybrane problemy pielęgnacyjne w schorzeniach onkologicznych skóry i tkanek miękkich 301

Piśmiennictwo 303

8. LECZENIE SYSTEMOWE NOWOTWORÓW – Krzysztof Jan Koper, Agnieszka Koper 306

8.1. Rodzaje i strategie leczenia systemowego – podstawowe pojęcia 306

8.2. Podział chemioterapii 307

8.3. Leki przeciwnowotworowe 308

8.3.1. Podział leków cytotoksycznych ze względu na mechanizm działania 311

8.3.2. Podział leków cytotoksycznych według ich działania w poszczególnych fazach cyklu komórkowego 320

8.3.3. Leczenie ukierunkowane molekularnie (celowane) 320

8.3.4. Immunoterapia 324

8.3.5. Hormonoterapia 327

8.4. Ocena skuteczności terapii systemowej 312 8.¢.1. Ocena skuteczności immunoterapii 332

8.5. Podsumowanie 333

Piśmiennictwo 334

9. BEZPIECZEŃSTWO I ZASADY PRACY Z LEKAMI PRZECIWNOWOTWOROWYMI – Sławomir Wileński 340

9.1. Miejsce i funkcja Pracowni Cytostatycznej w strukturze apteki 340

9.2. Drogi podania i postacie leków przeciwnowotworowych 344

9.3. Zasady bezpiecznej pracy z lekiem przeciwnowotworowym 351

Piśmiennictwo 356

10. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W LECZENIU SYSTEMOWYM – Zofia Jędrusik, Beata Kaźmierczak 358

10.1. Przygotowanie pacjenta do leczenia systemowego 358

10.2. Pielęgnowanie chorych w trakcie leczenia systemowego 359

10.2.1. Metody podawania leków przeciwnowotworowych 363

10.2.2. Postępowanie pielęgniarskie w przypadku wystąpienia działań niepożądanych leczenia systemowego 369

10.2.3. Postępowanie po wynaczynieniu leków przeciwnowotworowych 379

10.3. Opieka pielęgniarska po leczeniu systemowym 383

Piśmiennictwo 384

11. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W RADIOTERAPII – Barbara Cichocka, Sylwia Dahms, Małgorzata Trzcińska 386

11.1. Specyfika opieki pielęgniarskiej w radioterapii 386

11.1.1. Rola i zadania pielęgniarki w teleradioterapii 386

11.1.2. Pielęgnowanie pacjenta w brachyterapii 409

11.1.3. Rola i zadania pielęgniarki w łagodzeniu objawów ubocznych radioterapii 424

11.1.4. Problemy pielęgnacyjne pacjentów leczonych promieniami jonizującymi 431

Piśmiennictwo 438

12. UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROWADZENIU ŻYWIENIA – Katarzyna Walkowiak 440

12.1. Żywienie enteralne i parenteralne 441

12.2. Pielęgnacja dostępu naczyniowego 450

12.3. Znaczenie opieki pielęgniarskiej w żywieniu 452

Piśmiennictwo 454

13. OPIEKA W SCHORZENIACH UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO – Janina Schabowska 456

13.1. Choroby układu krwiotwórczego 456

13.1.1. Białaczki 457

13.1.2. Szpiczak mnogi (myeloma multiplex) 464

13.2. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobami rozrostowymi krwi 465

13.3. Pielęgnacja chorych z gorączką neutropeniczną 468

Piśmiennictwo 470

14. OPIEKA NAD PACJENTEM Z NOWOTWOREM KOŚCI – Renata Jakobi, Barbara Jakobi-Banaś 472

14.1. Nowotwory kości, objawy i leczenie 473

14.1.1. Badania diagnostyczne 475

14.1.2. Najczęściej występujące objawy i ich leczenie 475

14.1.3. Metody leczenia nowotworów kości 477

14.2. Rola i zadania pielęgniarki 479

14.2.1. Opieka pielęgniarska przed zabiegiem amputacji kończyn 479

14.2.2. Postępowanie pielęgniarskie po zabiegu amputacji kończyny 480

Piśmiennictwo 483

15. SPECYFIKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH U DZIECI – Krystyna Piskorz-Ogórek 486

15.1 Wpływ hospitalizacji dziecka z chorobą nowotworową na jego zdrowie 487

15.1.1 Reakcja dziecka i rodziców na chorobę nowotworową i hospitalizację 491

15.1.2. Reakcja dziecka i rodziców na hospitalizację 492

15.1.3. Wsparcie rodziców dotkniętych chorobą nowotworową dziecka 495

15.2. Choroby nowotworowe u dzieci 498

15.2.1. Rozpoznanie nowotworów u dzieci 502

15.2.2. Leczenie nowotworów wieku dziecięcego 511

15.3. Specyfika opieki nad dzieckiem 515

15.3.1. Profilaktyka bólu u dzieci z chorobami nowotworowymi i leczenie pacjenta z bólem nowotworowym 519

15.3.2. Odżywianie dzieci z chorobą nowotworową 523

15.3.3. Problemy związane ze stosowaniem obwodowych i centralnych cewników żylnych 529

15.3.4. Sztuka komunikacji z chorym dzieckiem 533

15.3.5. Edukacja zdrowotna dzieci z chorobą nowotworową i ich opiekunów jako przygotowanie do samoopieki i samopielęgnacji 537

Piśmiennictwo 539

16. OPIEKA PSYCHOLOGICZNA W ONKOLOGII – Bożena Kawiecka-Dziembowska 542

16.1. Problemy psychologiczne 543

16.2. Reakcje na chorobę nowotworową 545

16.2.1. Zaburzenia psychiczne u chorych na nowotwory 550

16.2.2. Psychospołeczne następstwa choroby nowotworowej 552

16.3. Wsparcie i terapia psychologiczna w psychoonkologii 553

16.3.1. Psychologiczne aspekty rehabilitacji chorych onkologicznie 558

16.3.2. Psychoterapia elementarna w pracy pielęgniarki onkologicznej 559

Piśmiennictwo 563

17. REHABILITACJA ONKOLOGICZNA – Ilona Dymek 566

17.1. Rehabilitacja chorych po leczeniu nowotworów w obrębie głowy i szyi 566

17.2. Rehabilitacja przed i po leczeniu nowotworów piersi 571

17.2.1. Okres wczesny pooperacyjny – szpitalny 572

17.2.3.Terapia przeciwobrzękowa 573

17.2.2. Kinezyterapia – okres późny 573

17.3. Rehabilitacja po leczeniu nowotworów w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego, tkanek miękkich i kości 579

17.4. Rehabilitacja po leczeniu nowotworów płuc 582

17.4.1. Postępowanie przedoperacyjne 586

17.5. Rehabilitacja po zabiegach w obrębie jamy brzusznej 589

17.6. Rehabilitacja po operacjach neurochirurgicznych 591

Piśmiennictwo 596

17.7. Rola pielęgniarki w rehabilitacji 596

18. OPIEKA PALIATYWNA I TERMINALNA – Aleksandra Burchacka 600

18.1. Specyfika opieki paliatywnej 600

18.1.1. Dylematy etyczne w opiece paliatywnej 602

18.1.2. Formy opieki w zależności od potrzeb i stanu chorego 604

18.1.3. Zasady współpracy z podstawową opieką zdrowotną 606

18.1.4. Interdyscyplinarny zespół opieki paliatywnej 606

18.1.5. Najczęściej występujące dolegliwości u chorych objętych opieką paliatywną 607

18.1.6. Ból w opiece paliatywnej 615

18.1.7. Leki stosowane w leczeniu bólów nowotworowych 617

18.2. Jakość życia pacjentów w terminalnej fazie choroby nowotworowej 619

18.3. Wsparcie chorego i jego rodziny 620

Piśmiennictwo 621

19. ROLA I ZADANIA PIELĘGNIARKI EPIDEMIOLOGICZNEJ W ONKOLOGII – Renata Jakobi 624

Piśmiennictwo 631

SKOROWIDZ 632