"Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, t. 1"

Spis treści

Przedmowa (Jason W. Brown) 14

Wprowadzenie 20

Cel książki 22

Teoria mikrogenetyczna 24

Co zaprezentowano w książce 25

Dla kogo jest ta książka 27

Podziękowania 27

Rozdział 1. Urazy mózgu w historii neuropsychologii 31

1.1. Od zarania dziejów 31

1.2. Urazy głowy w epoce brązu 32

1.3. Badania nad urazami głowy w starożytnej Grecji oraz w okresie Imperium Rzymskiego 33

1.4. Zagadnienia urazów głowy w XVIII i XIX wieku 41

1.5. Pierwsza wojna światowa i okres międzywojenny 49

1.6. Okres drugiej wojny światowej i okres powojenny 54

1.6.1. Model hierarchiczny Łurii 61

1.6.2. Krytyka hierarchicznego modelu Łurii 62

1.6.3. Model Fellemana i van Essena 63

1.7. Badania neuropsychologiczne nad urazami mózgu w Polsce 65

1.8. Dekada mózgu a urazy mózgu 76

Rozdział 2. Urazy mózgu w praktyce klinicznej neuropsychologa 79

2.1. Istota urazów mózgu 79

2.1.1. Definicja urazu mózgu 81

2.1.2. Wskaźniki głębokości urazu mózgu 94

2.1.3. Neuropsychologiczne następstwa urazów mózgu 97

2.2. Badania medyczne osób po urazach mózgu 102

2.2.1. Laboratoryjne techniki diagnostyczne 102

2.2.2. Techniki statyczne neuroobrazowania 103

2.2.3. Techniki dynamiczne neuroobrazowania 105

Rozdział 3. Zarys neuroanatomii i neurofizjologii układu nerwowego 113

3.1. Informacje ogólne 113

3.1.1. Wstępny przegląd głównych struktur ośrodkowego układu nerwowego 114

3.2. Neurony 117

3.2.1. Neurony i komórki glejowe 118

3.2.2. Istota szara, biała i siatkowata 122

3.3. Rdzeń kręgowy 123

3.2.3. Jądra, nerwy i szlaki nerwowe 123

3.2.4. Nerwy obwodowe 123

3.4. Pień mózgu 126

3.4.1. Rdzeń przedłużony 126

3.4.2. Międzymózgowie 127

3.4.3. Śródmózgowie 129

3.4.4. Tyłomózgowie 130

3.4.5. Móżdżek 130

3.4.6. Nerwy czaszkowe 131

3.4.7. Układ limbiczny 132

3.4.8. Zwoje podstawy 135

3.5. Mózg 136

3.5.1. Półkule mózgowe 137

3.5.2. Ukrwienie 142

3.6. Funkcjonalna organizacja mózgu 144

3.5.3. Naturalna ochrona mózgu 144

3.6.1. Płaty czołowe 144

3.6.2. Płaty skroniowe 145

3.6.3. Płaty ciemieniowe 145

3.7. Struktura a funkcja 146

3.6.4. Płaty potyliczne 146

3.7.1. Piętrowość organizacji funkcji 146

Rozdział 4. Teoria mikrogenetyczna 153

4.1. Informacje ogólne 153

4.1.1. Pojęcie mikrogenezy 155

4.1.2. Podejścia modularne a teoria mikrogenetyczna 155

4.2. Stosunek teorii mikrogenetycznej do innych podejść funkcjonowania mózgu 156

4.3. Główne założenia teorii mikrogenetycznej 160

4.4. Mikrogenetyczna teoria czasu 163

4.4.1. O rozumieniu terminów "proces" i "funkcja" w teoriii mikrogenetycznej 166

4.5. Mikrogenetyczna teoria percepcji 168

4.6. Mikrogenetyczna teoria objawu 170

4.6.1. Morfogeneza a tworzenie się objawów 175

4.6.2. Parcelacja 177

4.6.3. Heterochronia 178

Rozdział 5. Podstawy teoretyczne procesu diagnozy neuropsychologicznej 181

5.1. Istota procesu diagnozy 181

5.1.1. Status diagnozy neuropsychologicznej 181

5.1.2. Formy diagnozy neuropsychologicznej 186

5.2. Cele diagnozy neuropsychologicznej 188

5.2.1. Pytania, na które powinna udzielić odpowiedzi diagnoza neuropsychologiczna 189

5.3. Proces diagnozy neuropsychologicznej 191

5.3.1. Standaryzowane testy 192

5.3.2. Testy komputerowe 193

5.3.3. "Transfer" dysfunkcji na życie osobiste, zawodowe i społeczne 195

5.3.4. Uwarunkowania procesu prowadzenia badań u pacjentów po urazach mózgu 195

5.4. Harmonogram procesu oceny neuropsychologicznej 200

5.4.1. Etap przygotowawczy 201

5.4.2. Etap wywiadów 201

5.4.3. Etap badań właściwych 202

5.4.4. Obserwacje 205

5.4.5. Etap przygotowania opinii 207

Rozdział 6. Podstawy teoretyczne procesu rehabilitacji neuropsychologicznej 210

6.1. Istota rehabilitacji neuropsychologicznej 210

6.1.1. Problemy definicyjne 210

6.1.2. Rehabilitacja neuropsychologiczna a rozumienie niepełnosprawności zaproponowane przez WHO 211

6.1.3. Procesualność rehabilitacji neuropsychologicznej 212

6.2. Plastyczność mózgu i możliwości poprawy 215

6.2.1. Na czym polega poprawa? 216

6.2.2. Zjawisko spontanicznej poprawy 216

6.2.3. Istota plastyczności mózgu 217

6.2.4. Czynniki prognostyczne 222

6.3. Wspieranie procesu poprawy 224

6.3.1. Specyficzne strategie rehabilitacyjne 226

6.4. Wybrane Podejścia do rehabilitacji neuropsychologicznej 230

6.4.1. Trening poznawczy 230

6.4.2. Podejścia kompensacyjne 231

6.4.3. Podejścia holistyczne 232

Rozdział 7. Problematyka przytomności i świadomości 235

7.1. Pojęcie świadomości 236

7.1.1. Przytomność a świadomość 237

7.1.2. Śpiączka a świadomość 239

7.2. Mikrogenetyczne ujęcie świadomości 242

7.3. Zaburzenia świadomości po urazie mózgu 244

7.3.1. Anosognozja 245

7.3.2. Pełne i częściowe zespoły zaburzeń samoświadomości po urazie mózgu 249

7.3.3. Zespół stresu pourazowego 252

7.4. Metody rehabilitacji neuropsychologicznej osób z zaburzeniami samoświadomości 255

7.4.1. Rehabilitacja neuropsychologiczna pacjentów z pełnym zespołem zaburzeń samoświadomości 255

7.4.2. Rehabilitacja neuropsychologiczna pacjentów z częściowym zespołem zaburzeń świadomości 256

Rozdział 8. Zaburzenia orientacji 261

8.1. Istota zaburzeñ orientacji 262

8.1.1. Mikrogenetyczne podejście do zagadnienia orientacji 266

8.2. Diagnoza i terapia zaburzeń orientacji 269

8.3. Zaburzenia schematu ciała 269

8.3.1 Diagnoza 270

8.3.2 Terapia 272

8.4. Dezorientacja wzrokowo-przestrzenna 273

8.4.1. Diagnoza 273

8.5. Dezorientacja topograficzna 278

8.4.2. Terapia 278

8.5.1. Diagnoza 280

8.5.2. Terapia 281

8.6. Dezorientacja w czasie 282

8.6.1. Diagnoza 283

8.6.2. Terapia 284

Rozdział 9. Percepcja i jej zaburzenia 285

9.1. Wprowadzenie 286

9.2. Zasady oceny zaburzeñ percepcji 289

9.2.1. Zaburzenia słuchowego rozpoznawania bodźców 292

9.2.2. Zaburzenia dotykowego rozpoznawania bodźców 293

9.2.3. Zaburzenia wzrokowego rozpoznawania bodźców 293

9.2.4. Zaburzenia wyższych funkcji wzrokowych 299

9.3. Podstawowe formy terapii zaburzeñ spostrzegania 304

9.3.1. Terapia zaburzeń percepcji wzrokowej (agnozji wzrokowej) 304

9.3.2. Terapia zaburzeń percepcji słuchowej (agnozji słuchowej) 310

9.3.3. Terapia zaburzeń percepcji czuciowej (agnozji czuciowej) 311

Rozdział 10. Zaburzenia procesów pamięci i uczenia się 312

10.1. O istocie pamiêci 313

10.1.1. Przypominanie i rozpoznanie 314

10.1.2. Amnezja pourazowa 314

10.2. Klasyfikacja pamiêci 315

10.2.1. Pamięć krótko- i długotrwała 316

10.2.2. Pamięć semantyczna i epizodyczna 322

10.2.3. Pamięć autobiograficzna 323

10.2.4. Pamięć niejawna (implicite) i jawna (explicite) 329

10.2.5. Pamięć specyficzna pod względem materiału 332

10.2.6. Pamięć retrospektywna i prospektywna 333

10.2.7. Neuronalne podstawy pamięci 334

10.3. Mikrogenetyczne podejście do pamięci 338

10.4. Kliniczna ocena stanu pamięci 339

10.4.1. Wywiad kliniczny 339

10.4.2. Kwestionariusze i skale oceny zaburzeñ pamięci 341

10.4.3. Testy badania pamięci 342

10.4.4. Testy pamięci krótkotrwałej (roboczej) 342

10.5. Terapia neuropsychologiczna zaburzeń pamięci 353

10.5.1. Programy terapii behawioralnej 353

10.5.2. Metody mnemotechniczne 353

10.5.3. Programy komputerowe 354

Rozdział 11. Zaburzenia uwagi 356

11.1. Istota uwagi 357

11.1.1. Uwaga a świadomoość bodźców 358

11.2. Specyficzne zaburzenia uwagi 361

11.2.1. Pomijanie stronne 361

11.3. Badania procesów uwagi 364

11.3.1. Poziom operacyjny 367

11.3.2. Poziom taktyczny 369

11.3.3. Poziom strategiczny 372

11.4. Terapia deficytów uwagi 374

11.4.1. Techniki treningu uwagi 375

11.4.2. Modyfikacja środowiska 377

11.4.3. Terapia pomijania stronnego 378

11.5. Opis przypadku pacjenta po niezwykle ciężkim urazie mózgu z głębokimi zaburzeniami uwagi 380

Rozdział 12. Układ emocjonalny 385

12.1. Co to są emocje? 386

12.1.1. Istota emocji z punktu widzenia teorii mikrogenetycznej 391

12.2. Zaburzenia emocjonalne występujące u pacjentów po urazach mózgu 393

12.2.1. Wpływ uszkodzenia mózgu na układ emocjonalny 393

12.2.2. Depresja pourazowa 400

12.2.3. Czynniki psychospołeczne 401

12.3. Diagnoza zaburzeñ emocjonalnych u pacjentów po urazie mózgu 402

12.3.1. Indywidualna ocena zaburzeñ emocjonalnych 402

12.3.2. Standardowe testy psychometryczne 402

12.4. Terapia zaburzeñ emocjonalnych u pacjentów po urazie mózgu 404

12.3.3. Testy samooceny 404

12.4.1. Psychoterapia indywidualna 404

12.4.2. Terapia grupowa 405

12.4.3. Trening zachowania 405

12.4.4. Leczenie farmakologiczne 406

Rozdział 13. Zaburzenia praksji – apraksja 407

13.1. Istota apraksji 408

13.1.1. Pojęcie apraksji 409

13.1.2. Programowanie ruchu 414

13.1.3. Apraksja po uszkodzeniu prawej półkuli 421

13.2. Diagnoza apraksji 424

13.2.1. Klasyfikacja apraksji 424

13.2.2. Metody badania apraksji 430

13.2.3. Standaryzowane testy badania apraksji 430

13.3. Terapia apraksji 433

13.3.1. Program Terapii Apraksji Oralnej 433

13.3.2. Program Terapii Gestów Dosiebnych i Odsiebnych 433

13.3.3. Założenia programu Sterowanych Semantycznie Wzorców Ruchów (Program SSWR) 439

Rozdział 14. Funkcje wykonawcze i ich zaburzenia 444

14.1. Uwagi wstępne 445

14.1.1. Pojêcie funkcji wykonawczych 446

14.1.2. Objawy zaburzeń funkcji wykonawczych u pacjentów po urazach mózgu 447

14.1.3. Wpływ zaburzeń funkcji wykonawczych na życie codzienne 448

14.1.4. Perseweracje 450

14.2. Wybór Podejścia do oceny zaburzeń funkcji wykonawczych 455

14.2.1. Podejście czasowe 456

14.2.2. Podejście psychometryczne 457

14.2.3. Podejście ukierunkowane na oczekiwane wyniki 458

14.2.4. Podejście teoretyczne 458

14.2.5. Rodzaje testów oceny funkcji wykonawczych 462

14.2.6. Opis wybranych testów oceny funkcji wykonawczych 463

14.3. Terapia funkcji wykonawczych 472

14.3.1. Spontaniczna poprawa w zakresie zaburzeñ funkcji wykonawczych 472

14.3.2. Założenia do programu rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami funkcji wykonawczych 474

14.3.3. Interwencje stosowane w terapii zaburzeń występujących na etapie tworzenia schematu działania 475

14.3.4. Interwencje stosowane w terapii zaburzeń występujących na etapie aktywizacji intencji i realizacji schematu działania 476

14.3.5. Interwencje stosowane w terapii zaburzeń występujących na etapie kontroli zachowania 479

14.3.6. Dylematy w terapii zaburzeñ funkcji wykonawczych 485

Piśmiennictwo 490

Indeks nazwisk 522

Indeks rzeczowy 529