"System finansowy w Polsce, t. 1"

Spis treści

Przedmowa do drugiego wydania 10

Przedmowa do pierwszego wydania 12

1. Wprowadzenie. System finansowy we współczesnej gospodarce rynkowej (Zbigniew Polański) 16

1.1. System finansowy a system ekonomiczny i system społeczny 16

1.2. Funkcje systemu finansowego 18

1.3. Struktura systemu finansowego 21

1.3.1. Rynkowy system finansowy 21

1.3.2. Publiczny system finansowy 44

1.3.3. System finansowy: spojrzenie ogólne 57

1.4. Pieniądz 58

1.4.1. Istota i cechy współczesnego pieniądza 58

1.4.2. Bank centralny jako instytucja publiczna 61

1.5. System finansowy jako środowisko funkcjonowania podmiotów sfery realnej 62

Literatura 64

2. System bankowy (Bogusław Pietrzak) 70

Część I. Rynkowy system finansowy 70

2.1. Istota systemu bankowego w gospodarce rynkowej 70

2.1.1. Struktura i czynności systemu bankowego 70

2.1.2. Kreowanie pieniądza przez system bankowy 75

2.1.3. Zarządzanie aktywami i pasywami banku komercyjnego - optymalizacja wyniku finansowego i minimalizacja ryzyka 79

2.1.4. Bank centralny w gospodarce rynkowej 85

2.2. System bankowy w Polsce 91

2.2.1. Podstawowe kierunki ewolucji 91

2.2.2. Stan polskiego systemu bankowego 95

2.2.3. Perspektywy rozwoju 117

Literatura 123

Aneks. Kreowanie pieniądza w ujęciu ,,mnożnikowym´´ (Zbigniew Polański) 126

Literatura 132

3. Polityka pieniężna (Zbigniew Polański) 133

3.1. Bank centralny i polityka pieniężna 133

3.1.1. Specyfika banku centralnego 133

3.1.2. Cele i strategie polityki pieniężnej 134

3.1.3. Instrumenty polityki pieniężnej 138

3.1.4. Mechanizm transmisji impulsów monetarnych 145

3.2. Polityka pieniężna w Polsce 149

3.2.1. Przemiany uwarunkowań prawno-instytucjonalnych 149

3.2.2. Polska jako ,,otwarta gospodarka´´: rozwój systemu kursu walutowego 152

3.2.3. Ewolucja polityki NBP 158

3.2.4. Wejście Polski do strefy euro: monetarne kryteria konwergencji 165

Literatura 168

Aneks. Kreowanie pieniądza w ujęciu skonsolidowanego bilansu systemu bankowego (Zbigniew Polański) 171

Literatura 174

4. Internacjonalizacja systemu finansowego (Edmund Pietrzak) 175

4.1. Czynniki internacjonalizacji systemu finansowego 175

4.2. Liberalizacja dewizowa jako główny mechanizm umiędzynarodowienia systemu finansowego 176

4.3. Liberalizacja dewizowa a wymienialność walut. Standardy wymienialności 176

4.4. Warunki i koncepcje wymienialności walut w praktyce międzynarodowej 182

4.5. Wewnętrzna wymienialność złotego (styczeń 1990 r. - czerwiec 1995 r.) 188

4.6. Złoty jako waluta wymienialna według standardu MFW (czerwiec 1995 r. - grudzień 1998 r.) 191

4.7. Złoty jako waluta wymienialna według wymagań OECD (styczeń 1999 r. - wrzesień 2002 r.) 195

4.8. Złoty jako waluta wymienialna według wymagań Unii Europejskiej (od października 2002 r.) 198

4.9. Perspektywy i znaczenie przyjęcia euro dla internacjonalizacji systemu finansowego 201

Literatura 202

5. Międzybankowy rynek pieniężny (Piotr Szpunar) 203

5.1. Rynek lokat międzybankowych 204

5.2. Organizacja rynku lokat międzybankowych 208

5.3. Rozwój i aktywność rynku lokat międzybankowych 215

5.4. Bank centralny na rynku pieniężnym 219

5.5. Rynek bonów pieniężnych NBP 234

5.6. Rynek bonów skarbowych 238

5.7. Rynek obligacji skarbowych 242

5.8. Perspektywy rozwoju międzybankowego rynku pieniężnego w Polsce 246

Literatura 250

6. Pozostałe segmenty rynku pieniężnego (Marek Nowak) 251

6.1. Pojęcie i ogólna charakterystyka pozabankowego rynku pieniężnego 251

6.2. Rynek papierów komercyjnych 251

6.2.1. Funkcjonowanie papierów komercyjnych w krajach rozwiniętych na przykładzie rynku amerykańskiego 254

6.2.2. Obliczanie dyskonta, stopy dyskonta i stopy rentowności papierów komercyjnych 255

6.2.3. Procedura emisji papierów komercyjnych 258

6.2.4. Rynek pierwotny i rynek wtórny papierów komercyjnych 259

6.2.5. Rating papierów komercyjnych 261

6.2.6. Znaczenie rynku papierów komercyjnych dla sektora przedsiębiorstw i sektora bankowego 262

6.2.7. Rozwój rynku papierów komercyjnych w ostatnich latach i jego perspektywy 263

6.3. Rynek certyfikatów depozytowych 267

6.3.1. Dwa segmenty rynku certyfikatów depozytowych 268

6.4. Rynek wierzytelności przedsiębiorstw 269

6.3.2. Perspektywy rozwoju rynku certyfikatów depozytowych 269

6.4.1. Rozwój rynku wierzytelności przedsiębiorstw 270

6.4.2. Rynek wierzytelności przedsiębiorstw w połowie pierwszej dekady XXI w 271

6.4.3. Perspektywy rozwoju rynku wierzytelności przedsiębiorstw 273

Literatura 274

7. Rynek kapitałowy (Mirosław Dusza) 276

7.1. Segment kapitałowy w gospodarce rynkowej 276

7.1.1. Definicja i funkcje rynku kapitałowego 276

7.1.2. Podstawowe instrumenty rynku kapitałowego 278

7.1.3. Przyczyny kryzysów giełdowych 284

7.1.4. Struktura współczesnego rynku kapitałowego 287

7.1.5. Przestępstwa. Specyficzny język rynku kapitałowego 290

7.2. Rynek kapitałowy w Polsce 292

7.2.1. Podstawy prawne 293

7.2.2. Struktura instytucjonalna rynku 294

7.2.3. Podstawowe instrumenty finansowe 298

7.2.4. Historia najnowsza polskiego rynku akcji 303

7.2.5. Uwarunkowania rozwoju rynku kapitałowego w Polsce 304

Literatura 308

8. Fundusze i instytucje wspólnego inwestowania (Marek Góra) 310

8.1. Podstawy wspólnego inwestowania 310

8.1.1. Inwestowanie w ujęciu ekonomicznym i finansowym 310

8.1.2. Inwestowanie długoterminowe 312

8.1.3. Wspólne inwestowanie - możliwości i ograniczenia 313

8.1.4. Instytucje finansowe umożliwiające wspólne inwestowanie 315

8.2. Polski rynek instytucji wspólnego inwestowania (poza funduszami emerytalnymi) 316

8.2.1. Towarzystwa funduszy inwestycyjnych 316

8.2.2. Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe 317

8.2.3. Fundusze private equity/venture capital 319

8.3. Oszczędzanie na emeryturę 320

8.3.1. Wymiana międzypokoleniowa 321

8.3.2. Powszechny system emerytalny a dodatkowe oszczędności 323

8.4. Polski system emerytalny 325

8.4.1. Otwarte fundusze emerytalne i powszechne towarzystwa emerytalne jako element powszechnego systemu emerytalnego i polskich rynków finansowych 326

8.4.2. Instytucjonalne podstawy funkcjonowania rynku funduszy emerytalnych 328

8.4.3. Środki przepływające przez indywidualne konta emerytalne w otwartych funduszach emerytalnych 329

8.4.4. Wielkość otwartych funduszy emerytalnych 330

8.4.5. Portfel inwestycyjny otwartych funduszy emerytalnych 332

8.5. System emerytalny i rachunki narodowe 337

8.6. Perspektywy rozwoju instytucji wspólnego inwestowania 339

Literatura 342

9. Rynek walutowy (Edmund Pietrzak, Paweł Pietrzak) 343

9.1. Funkcje rynku walutowego 343

9.2. Międzynarodowy rynek walutowy 344

9.3. Transakcje na rynku walutowym w Polsce 346

9.3.1. Transakcje natychmiastowe 346

9.3.2. Transakcje terminowe 346

9.3.3. Transakcje zamienne (swap) 348

9.3.4. Walutowe transakcje przyszłościowe (currency futures) 349

9.3.5. Opcje walutowe 350

9.4. Rozwój rynku walutowego w Polsce 351

9.4.1. Pierwszy etap: początki rynku walutowego - lata 1990-1991 351

9.4.2. Drugi etap: grudzień 1991 r. - maj 1995 r 352

9.4.3. Trzeci etap: maj 1995 r. - kwiecień 2000 r 355

9.4.4. Czwarty etap: rynek walutowy po upłynnieniu kursu złotego w kwietniu 2000 r 360

9.4.5. Specyfika oraz uczestnicy polskiego rynku walutowego 365

9.5. Regulacje prawne rynku walutowego 367

9.6. Euro a funkcjonowanie rynku walutowego w Polsce 367

9.7. Perspektywy rozwoju rynku walutowego w Polsce 369

Literatura 370

10. Rynek instrumentów pochodnych (Edmund Pietrzak, Sławomir Antkiewicz, Iwona Sobol, Monika Szmelter) 372

10.1. Definicja, rodzaje i zastosowanie instrumentów pochodnych 372

10.2. Instrumenty pochodne na świecie 377

10.2.1. Rozwój handlu instrumentami pochodnymi 377

10.2.2. Najważniejsze rynki instrumentów pochodnych 381

10.3. Instrumenty pochodne w Polsce 389

10.3.1. Rozwój rynku instrumentów pochodnych 390

10.3.2. Regulacje prawne handlu instrumentami pochodnymi 401

10.3.3. Perspektywy rozwoju rynku instrumentów pochodnych 410

Literatura 411

11. Rynek ubezpieczeniowy (Ewa Wierzbicka) 413

11.1. Istota rynku ubezpieczeniowego 413

11.2. Czynniki wpływające na rozwój rynku ubezpieczeniowego 414

11.3. Ubezpieczyciel jako pośrednik finansowy 416

11.4. Ewolucja rynku ubezpieczeniowego w Polsce 421

11.5. Rynek ubezpieczeń w Polsce na tle światowego rynku ubezpieczeniowego 427

11.6. Zmiany w strukturze działu I 429

11.7. Zmiany w strukturze działu II 433

11.8. Polski rynek częścią jednolitego rynku ubezpieczeniowego Unii Europejskiej 437

11.9. Współpraca ubezpieczycieli i banków 441

11.9.1. Bancassurance 442

11.9.2. Grupy bankowo-ubezpieczeniowe 443

11.9.3. Związki bankowo-ubezpieczeniowe w Polsce 446

11.10. Perspektywy rozwoju rynku ubezpieczeniowego w Polsce 447

Literatura 448

12. System płatniczy (Krzysztof Senderowicz) 451

12.1. Podstawowe pojęcia 451

12.1.1. Instrumenty płatnicze i procedury bankowe 452

12.1.2. Systemy płatności 454

12.2. Znaczenie systemu płatniczego 455

12.2.1. Rola systemu płatniczego w gospodarce narodowej 455

12.2.2. Zagrożenia związane z zakłóceniami w funkcjonowaniu systemów płatności 457

12.3. Ewolucja systemu płatniczego w Polsce 461

12.3.1. System płatniczy w dobie powstawania rynkowego systemu finansowego 461

12.3.2. Kształtowanie się współczesnego systemu płatniczego 463

12.4. Funkcjonowanie polskich systemów płatności do rozliczeń w złotych 465

12.4.1. System SORBNET 465

12.4.2. SystemELIXIR 467

12.5. Funkcjonowanie polskich systemów płatności do rozliczeń w euro 468

12.5.1. System SORBNET-EURO 468

12.5.2. SystemEuroELIXIR 470

12.6. Kierunki rozwoju polskiego systemu płatniczego w kontekście integracji europejskiej 471

12.6.1. Lata 2000-2005 471

12.6.2. Kierunki dalszych zmian 474

Literatura 477

Indeks rzeczowy 479