"Polityka gospodarcza"

Identyfikator Librowy: 572

Spis treści

Wstęp Bolesław Winiarski 9

Część I. Funkcje polityki gospodarczej 11

ROZDZIAŁ 1. Pojęcia podstawowe Bolesław Winiarski 11

1.1. Polityka gospodarcza (ekonomiczna) i jej podmioty 11

1.2. Nauka polityki ekonomicznej 13

1.3. Metoda nauki polityki ekonomicznej 16

1.4. Doktryny społeczno-ekonomiczne i doktryny polityki gospodarczej 17

Pytania kontrolne 20

ROZDZIAŁ 2. Systemy ekonomiczne i funkcje polityki gospodarczej Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 21

2.1. Ustroje społeczno-ekonomiczne i systemy funkcjonowania gospodarki 21

2.2. Funkcje państwa i polityki gospodarczej w kapitalistycznej gospodarce rynkowej 25

2.3. Administracyjne kierowanie gospodarką w systemach socjalistycznych 33

2.4. Polityka gospodarcza w procesach transformacji systemowej 38

Pytania kontrolne 41

ROZDZIAŁ 3. Uwarunkowania, cele i dziedziny polityki gospodarczej Bolesław Winiarski 42

3.1. Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania oddziaływań państwa na gospodarkę 42

3.2. Przesłanki i cele 46

3.2.1. Przesłanki i cele ustrojowo-systemowe i polityczne 47

3.2.2. Cele ekonomiczne 47

3.2.3. Przesłanki i cele społeczne 49

3.2.4. Przesłanki i cele ekologiczne 51

3.2.5. Cele obronno-militarne 52

3.3. Główne dziedziny polityki gospodarczej 54

Pytania kontrolne 58

ROZDZIAŁ 4. Przedmiot oddziaływań - gospodarka narodowa i jej relacje z otoczeniem Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 59

4.1. Gospodarka narodowa jako wielki system społeczny 59

4.2. Rozmiary i dynamika działalności gospodarczej na obszarze kraju 62

4.3. Bogactwo narodowe 66

4.3.1. Zasoby (bogactwa) naturalne 66

4.3.2. Zasoby majątkowe 69

4.4. Ludność kraju i zasoby czynnika pracy 71

4.5. Struktura gospodarki 77

4.6. Potencjał ekonomiczny kraju, realny produkt narodowy i zadania polityki ekonomicznej 81

Pytania kontrolne 83

ROZDZIAŁ 5. Polityka ekonomiczna a planowanie gospodarcze Bolesław Winiarski 84

5.1. Procesy tworzenia decyzji gospodarczych - planowanie 84

5.2. Diagnozy, prognozy, programy, plany 86

5.3. Sfery i podmioty planowania w gospodarce rynkowej 89

5.4. Funkcje planowania krajowego (makroekonomicznego) 92

Pytania kontrolne 94

Część II. Doktryny, systemy, kierunki 95

ROZDZIAŁ 6. Merkantylizm, protekcjonizm, liberalizm, gospodarka wojenna Bolesław Winiarski 95

6.1. Geneza i pierwsze systemy polityki gospodarczej - merkantylizm, protekcjonizm 95

6.2. Leseferyzm i liberalizm 97

6.3. Problemy socjalne, doktryny społeczno-ekonomiczne i kierunki polityki na przełomie XIX i XX w 100

6.4. Pierwsza wojna światowa - systemy gospodarki wojennej 102

Pytania kontrolne 104

ROZDZIAŁ 7. Między dwiema wojnami Bolesław Winiarski 105

7.1. Rozwój interwencjonizmu państwowego 105

7.2. Polityka gospodarcza w II Rzeczypospolitej 107

7.3. Państwa totalitarne - hitlerowskie Niemcy, ZSRR, polityka zbrojeń 111

7.4. Gospodarka wojenna po raz drugi 114

Pytania kontrolne 116

ROZDZIAŁ 8. Druga połowa XX stulecia. Polityka gospodarcza w podzielonym świecie Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 117

8.1. Podziały polityczno-ekonomiczne po drugiej wojnie światowej 117

8.2. Keynesowskie koncepcje w polityce ekonomicznej, nacisk inflacji, zwrot w stronę założeń liberalnych 121

8.3. Neoliberalizm i monetaryzm, teoria racjonalnych oczekiwań, ekonomia propodażowa "reaganomika" 125

8.4. Kraje realnego socjalizmu - strategia gospodarcza, próby reform, rozpad systemu kolektywistycznego 129

8.5. Polityka gospodarcza w Polsce w latach 1944-1989 132

8.5.1. Polska w strefie wpływów ZSRR - sytuacja polityczna, problemy odbudowy gospodarczej kraju, sowietyzacja systemu 132

8.5.2. Próby reformowania systemu; orientacje polityki 136

8.5.3. Od sierpniowego przełomu w 1980 r. do upadku systemu komunistycznego 140

Pytania kontrolne 143

ROZDZIAŁ 9. Procesy transformacji - od realnego socjalizmu do gospodarki rynkowej 145

9.1. Transformacja systemowa w krajach postkomunistycznych Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 145

9.2. Polityka przebudowy systemowej w Polsce - stabilizacja i liberalizacja Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 148

9.3. Prywatyzacja polskiej gospodarki Ewa Pancer-Cybulska 152

9.3.1. Formy przekształceń własnościowych 152

9.3.2. Inwestycje zagraniczne 156

9.3.3. Akcjonariat pracowniczy, spółdzielczość, komunalizacja 157

9.3.4. Tempo i skala procesu prywatyzacji 158

9.4. Ocena procesów transformacji w Polsce Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 161

ROZDZIAŁ 10. Polityka gospodarcza w obliczu procesów globalizacji. Perspektywy na pierwsze dziesięciolecia XXI wieku Boleslaw Winiarski 169

10.1. Procesy globalizacji. Asymetria rozkładu korzyści i zagrożeń 169

10.2. Sukcesy ideologii wolnej konkurencji i rosnące wątpliwości 176

10.3. "Przypływy" i "odpływy" interwencji państwa w gospodarkę 179

10.4. Prognozy na przyszłość. Mechanizm konkurencji plus regulacja państwowa i międzynarodowa? 181

Pytania kontrolne 184

Pytania kontrolne 184

Część III. Polityka rozwoju gospodarczego 185

ROZDZIAŁ 11. Poszukiwanie ścieżki trwałego wzrostu Mirosława Klamut 185

11.1. Wzrost i rozwój gospodarczy. Czynniki wzrostu 185

11.2. Modele wzrostu 185

11.3. Polityka prowzrostowa (prorozwojowa). Regulowanie zdolności akumulacyjnych gospodarki 194

Pytania kontrolne 197

ROZDZIAŁ 12. Problemy strategii rozwoju 199

12.1. Typy strategii rozwoju Jan Borowiec 199

12.2. "Strategie dla Polski" Bolesław Winiarski 204

Pytania kontrolne 214

ROZDZIAŁ 13. Polityka strukturalna Mirosława Klamut 215

13.1. Struktura gospodarcza i jej definicje 215

13.2. Rodzaje i kierunki polityki strukturalnej 219

13.3. Mechanizm przezwyciężania barier strukturalnych w gospodarce w latach osiemdziesiątych XX w. - doświadczenia niektórych krajów 221

13.3.1. Stany Zjednoczone i Japonia 222

13.3.2. Europa Zachodnia 225

13.3.3. Kraje nowo uprzemysłowione 227

13.4. Strukturalne problemy transformacji w Polsce 229

Pytania kontrolne 234

ROZDZIAŁ 14. Polityka przemysłowa Mirosława Klamut 235

14.1. Funkcje i charakter polityki przemysłowej 235

14.2. Kryteria ingerencji w kształtowanie struktury przemysłu 238

14.3. Instrumenty polityki przemysłowej 239

14.4. Próby formułowania polityki przemysłowej w Polsce w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX w 244

Pytania kontrolne 247

ROZDZIAŁ 15. Polityka żywnościowa Stanisław Styś 248

15.1. Gospodarka żywnościowa i jej struktura 248

15.2. Zadania i podmioty polityki żywnościowej 255

15.3. Instrumenty polityki żywnościowej 259

Pytania kontrolne 267

ROZDZIAŁ 16. Polityka regionalna Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 268

16.1. Struktura przestrzenna gospodarki i funkcje polityki regionalnej 268

16.2. Polityka interregionalna i intraregionalna. Podmioty działań 274

16.3. Instrumentacja 278

16.3.1. Planowanie przestrzenne (terytorialne) 278

16.3.2. Narzędzia operacyjne polityki regionalnej 280

16.4. Problemy regionalne Polski w perspektywie integracji europejskiej i wyzwania dla polityki regionalnej 285

16.5. Startegie rozwoju regionalnego 294

Pytania kontrolne 297

ROZDZIAŁ 17. Polityka ochrony środowiska 298

17.1. Podstawy teoretyczne Giuseppe Calzoni 298

17.2. Działania władz publicznych i postępowanie grup interesu Giuseppe Calzoni 301

17.3. Instytucje i instrumenty realizacji polityki ekologicznej (na przykładzie Włoch i Unii Europejskiej) Giuseppe Calzoni 306

17.4. Główne kierunki polityki ekologicznej w Polsce Kazimiera Wilk 310

Pytania kontrolne 314

ROZDZIAŁ 18. Polityka naukowa i innowacyjna Stanisław Korenik, Ewa Szostak 315

18.1. Funkcje polityki naukowej i innowacyjnej 315

18.2. Typy polityki naukowej oraz narzędzia jej realizacji 320

18.3. Pobudzanie procesów innowacyjnych 324

18.4. Polityka naukowa w Polsce 328

Pytania kontrolne 338

ROZDZIAŁ 19. Polityka inwestycyjna Ryszard Broszkiewicz 339

19.1. Funkcje i zadania polityki inwestycyjnej 339

19.2. Środki i instrumenty realizacji polityki inwestycyjnej 341

19.3. Wybór projektów inwestycyjnych 345

Pytania kontrolne 346

Część IV. Mechanizmy oddziaływań 347

ROZDZIAŁ 20. Polityka pieniężna Jan Borowiec 347

20.1. Istota i funkcje polityki pieniężnej 347

20.2. Strategia polityki pieniężnej: cele pośrednie 350

20.2.1. Strategia monetarna 350

20.2.2. Operowanie zmianami stopy procentowej 353

20.2.3. Oddziaływanie na kurs walutowy 355

20.2.4. Oddziaływanie na dochód nominalny 356

20.2.5. Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego 356

20.3. Instrumenty polityki pieniężnej 357

20.3.1. Polityka dyskontowa 358

20.3.2. Operacje otwartego rynku 359

20.3.3. Rezerwy obowiązkowe 360

20.4. Koordynacja polityki pieniężnej z polityką budżetową. Międzynarodowa koordynacja polityki pieniężnej 363

20.4.1. Techniczne i polityczne przeszkody w koordynacji polityki makroekonomicznej 363

20.4.2. Formy koordynacji polityki pieniężnej i polityki budżetowej 364

20.4.3. Międzynarodowa koordynacja polityki pieniężnej 365

Pytania kontrolne 367

ROZDZIAŁ 21. Polityka budżetowa Leszek Patrzałek 368

21.1. Funkcje polityki budżetowej i finansów publicznych 368

21.1.1. Funkcja alokacyjna 371

21.1.2. Funkcja redystrybucyjna i jej instrumenty 373

21.1.3. Funkcja stabilizacyjna 376

21.2. Pasywna i aktywna polityka budżetowa 379

21.2.1. Pasywna polityka budżetowa 379

21.2.2. Aktywna (dyskrecjonalna) polityka budżetowa 380

21.3. Deficyt budżetowy 381

Pytania kontrolne 385

ROZDZIAŁ 22. Regulowanie rynku pracy Jadwiga Gogolewska 386

22.1. Koncepcje teoretyczne i założenia regulacji rynku pracy 386

22.2. Polityka zatrudnienia i jej funkcje 390

22.3. Polityka zatrudnienia a polityka kształcenia 396

22.4. Instrumentacja 398

22.4.1. Działania w celu zwiększenia popytu na siłę roboczą 398

22.4.2. Kształtowanie podaży siły roboczej 403

22.4.3. Regulacja międzynarodowych transferów zasobów pracy 404

Pytania kontrolne 406

ROZDZIAŁ 23. Regulowanie dochodów i cen Leszek Cybulski 407

23.1. Polityka dochodowa - zakres i funkcje 407

23.2. Cele polityki dochodowej 412

23.3. Sposoby realizacji polityki dochodowej 420

23.4. Inflacja i ceny 422

23.5. Środki i instrumenty polityki cenowo-dochodowej 426

23.5.1. Specyficzne środki polityki cenowo-dochodowej 427

23.5.2. Fiskalne narzędzia regulacji cen i dochodów 431

23.5.3. System ubezpieczeń społecznych 432

23.6. Aspekt przestrzenny polityki dochodowej 435

Pytania kontrolne 440

Część V. Międzynarodowa polityka gospodarcza 441

ROZDZIAŁ 24. Polityka współpracy gospodarczej z zagranicą Kazimiera Wilk 441

24.1. Funkcje polityki współpracy gospodarczej z zagranicą 441

24.2. Typy polityki współpracy gospodarczej 443

24.3. Narzędzia regulacji stosunków ekonomicznych z zagranicą 445

24.3.1. Cło i polityka celna 445

24.3.2. Bariery pozataryfowe i parataryfowe 447

24.3.3. Polityka kursu walutowego 449

24.4. Międzynarodowe organizacje gospodarcze 453

24.5. Przynależność do międzynarodowych organizacji gospodarczych a zewnętrzne ograniczenia polityki ekonomicznej. Zadłużenie zagraniczne 458

24.6. Współpraca gospodarcza z zagranicą w warunkach członkostwa Polski w Unii Europejskiej 459

Pytania kontrolne 460

ROZDZIAŁ 25. Polityka dostosowawcza Jan Borowiec 461

25.1. Uwagi wstępne 461

25.2. Podstawy teoretyczne polityki dostosowawczej MFW 462

25.3. "Heterodoksyjne" programy dostosowawcze 463

25.4. Realizacja programów dostosowawczych MFW 466

25.5. Ocena polityki dostosowawczej 468

Pytania kontrolne 469

ROZDZIAŁ 26. Unia Europejska - struktura instytucjonalna i zasady funkcjonowania 470

26.1. Przesłanki powstania i rozwój Wspólnot Europejskich Anna Jenik 470

26.2. Instytucje Wspólnot Europejskich Anna Jenik 474

26.3. Wspólnotowy system prawny Anna Jenik 485

26.4. Budżet wspólnotowy Unii Europejskiej Leszek Cybulski 490

Pytania kontrolne 502

ROZDZIAŁ 27. Wybrane kierunki polityki gospodarczej Unii Europejskiej 503

27.1. Wspólna polityka rolna Anna Jenik, Ewa Pancer-Cybulska 503

27.2. Jednolity rynek europejski Anna Jenik, Ewa Pancer-Cybulska 511

27.3. Polityka walutowa i unia walutowa Anna Jenik, Ewa Pancer-Cybulska 511

27.4. Wspomaganie przemian strukturalnych i rozwoju regionalnego Ewa Pancer-Cybulska 529

27.4.1. Polityka regionalna Unii Europejskiej na tle jej polityki strukturalnej 529

27.4.2. Cele polityki regionalnej 531

27.4.3. Dylematy i problemy polityki regionalnej 536

Aneks 542

Pytania kontrolne 547

ROZDZIAŁ 28. Euroregiony - nowy element narodowej i międzynarodowej polityki gospodarczej Zbigniew Przybyła 548

28.1. Współpraca transgraniczna. Euroregiony 548

28.2. Struktury instytucjonalne i funkcje euroregionów 552

Pytania kontrolne 554

Zakończenie Bolesław Winiarski 555

Bibliografia 558

Indeks Rzeczowy 567