"Polityka gospodarcza"
Identyfikator Librowy: 572
Spis treści
Wstęp Bolesław Winiarski 9
Część I. Funkcje polityki gospodarczej 11
ROZDZIAŁ 1. Pojęcia podstawowe Bolesław Winiarski 11
1.1. Polityka gospodarcza (ekonomiczna) i jej podmioty 11
1.2. Nauka polityki ekonomicznej 13
1.3. Metoda nauki polityki ekonomicznej 16
1.4. Doktryny społeczno-ekonomiczne i doktryny polityki gospodarczej 17
Pytania kontrolne 20
ROZDZIAŁ 2. Systemy ekonomiczne i funkcje polityki gospodarczej Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 21
2.1. Ustroje społeczno-ekonomiczne i systemy funkcjonowania gospodarki 21
2.2. Funkcje państwa i polityki gospodarczej w kapitalistycznej gospodarce rynkowej 25
2.3. Administracyjne kierowanie gospodarką w systemach socjalistycznych 33
2.4. Polityka gospodarcza w procesach transformacji systemowej 38
Pytania kontrolne 41
ROZDZIAŁ 3. Uwarunkowania, cele i dziedziny polityki gospodarczej Bolesław Winiarski 42
3.1. Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania oddziaływań państwa na gospodarkę 42
3.2. Przesłanki i cele 46
3.2.1. Przesłanki i cele ustrojowo-systemowe i polityczne 47
3.2.2. Cele ekonomiczne 47
3.2.3. Przesłanki i cele społeczne 49
3.2.4. Przesłanki i cele ekologiczne 51
3.2.5. Cele obronno-militarne 52
3.3. Główne dziedziny polityki gospodarczej 54
Pytania kontrolne 58
ROZDZIAŁ 4. Przedmiot oddziaływań - gospodarka narodowa i jej relacje z otoczeniem Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 59
4.1. Gospodarka narodowa jako wielki system społeczny 59
4.2. Rozmiary i dynamika działalności gospodarczej na obszarze kraju 62
4.3. Bogactwo narodowe 66
4.3.1. Zasoby (bogactwa) naturalne 66
4.3.2. Zasoby majątkowe 69
4.4. Ludność kraju i zasoby czynnika pracy 71
4.5. Struktura gospodarki 77
4.6. Potencjał ekonomiczny kraju, realny produkt narodowy i zadania polityki ekonomicznej 81
Pytania kontrolne 83
ROZDZIAŁ 5. Polityka ekonomiczna a planowanie gospodarcze Bolesław Winiarski 84
5.1. Procesy tworzenia decyzji gospodarczych - planowanie 84
5.2. Diagnozy, prognozy, programy, plany 86
5.3. Sfery i podmioty planowania w gospodarce rynkowej 89
5.4. Funkcje planowania krajowego (makroekonomicznego) 92
Pytania kontrolne 94
Część II. Doktryny, systemy, kierunki 95
ROZDZIAŁ 6. Merkantylizm, protekcjonizm, liberalizm, gospodarka wojenna Bolesław Winiarski 95
6.1. Geneza i pierwsze systemy polityki gospodarczej - merkantylizm, protekcjonizm 95
6.2. Leseferyzm i liberalizm 97
6.3. Problemy socjalne, doktryny społeczno-ekonomiczne i kierunki polityki na przełomie XIX i XX w 100
6.4. Pierwsza wojna światowa - systemy gospodarki wojennej 102
Pytania kontrolne 104
ROZDZIAŁ 7. Między dwiema wojnami Bolesław Winiarski 105
7.1. Rozwój interwencjonizmu państwowego 105
7.2. Polityka gospodarcza w II Rzeczypospolitej 107
7.3. Państwa totalitarne - hitlerowskie Niemcy, ZSRR, polityka zbrojeń 111
7.4. Gospodarka wojenna po raz drugi 114
Pytania kontrolne 116
ROZDZIAŁ 8. Druga połowa XX stulecia. Polityka gospodarcza w podzielonym świecie Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 117
8.1. Podziały polityczno-ekonomiczne po drugiej wojnie światowej 117
8.2. Keynesowskie koncepcje w polityce ekonomicznej, nacisk inflacji, zwrot w stronę założeń liberalnych 121
8.3. Neoliberalizm i monetaryzm, teoria racjonalnych oczekiwań, ekonomia propodażowa "reaganomika" 125
8.4. Kraje realnego socjalizmu - strategia gospodarcza, próby reform, rozpad systemu kolektywistycznego 129
8.5. Polityka gospodarcza w Polsce w latach 1944-1989 132
8.5.1. Polska w strefie wpływów ZSRR - sytuacja polityczna, problemy odbudowy gospodarczej kraju, sowietyzacja systemu 132
8.5.2. Próby reformowania systemu; orientacje polityki 136
8.5.3. Od sierpniowego przełomu w 1980 r. do upadku systemu komunistycznego 140
Pytania kontrolne 143
ROZDZIAŁ 9. Procesy transformacji - od realnego socjalizmu do gospodarki rynkowej 145
9.1. Transformacja systemowa w krajach postkomunistycznych Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 145
9.2. Polityka przebudowy systemowej w Polsce - stabilizacja i liberalizacja Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 148
9.3. Prywatyzacja polskiej gospodarki Ewa Pancer-Cybulska 152
9.3.1. Formy przekształceń własnościowych 152
9.3.2. Inwestycje zagraniczne 156
9.3.3. Akcjonariat pracowniczy, spółdzielczość, komunalizacja 157
9.3.4. Tempo i skala procesu prywatyzacji 158
9.4. Ocena procesów transformacji w Polsce Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 161
ROZDZIAŁ 10. Polityka gospodarcza w obliczu procesów globalizacji. Perspektywy na pierwsze dziesięciolecia XXI wieku Boleslaw Winiarski 169
10.1. Procesy globalizacji. Asymetria rozkładu korzyści i zagrożeń 169
10.2. Sukcesy ideologii wolnej konkurencji i rosnące wątpliwości 176
10.3. "Przypływy" i "odpływy" interwencji państwa w gospodarkę 179
10.4. Prognozy na przyszłość. Mechanizm konkurencji plus regulacja państwowa i międzynarodowa? 181
Pytania kontrolne 184
Pytania kontrolne 184
Część III. Polityka rozwoju gospodarczego 185
ROZDZIAŁ 11. Poszukiwanie ścieżki trwałego wzrostu Mirosława Klamut 185
11.1. Wzrost i rozwój gospodarczy. Czynniki wzrostu 185
11.2. Modele wzrostu 185
11.3. Polityka prowzrostowa (prorozwojowa). Regulowanie zdolności akumulacyjnych gospodarki 194
Pytania kontrolne 197
ROZDZIAŁ 12. Problemy strategii rozwoju 199
12.1. Typy strategii rozwoju Jan Borowiec 199
12.2. "Strategie dla Polski" Bolesław Winiarski 204
Pytania kontrolne 214
ROZDZIAŁ 13. Polityka strukturalna Mirosława Klamut 215
13.1. Struktura gospodarcza i jej definicje 215
13.2. Rodzaje i kierunki polityki strukturalnej 219
13.3. Mechanizm przezwyciężania barier strukturalnych w gospodarce w latach osiemdziesiątych XX w. - doświadczenia niektórych krajów 221
13.3.1. Stany Zjednoczone i Japonia 222
13.3.2. Europa Zachodnia 225
13.3.3. Kraje nowo uprzemysłowione 227
13.4. Strukturalne problemy transformacji w Polsce 229
Pytania kontrolne 234
ROZDZIAŁ 14. Polityka przemysłowa Mirosława Klamut 235
14.1. Funkcje i charakter polityki przemysłowej 235
14.2. Kryteria ingerencji w kształtowanie struktury przemysłu 238
14.3. Instrumenty polityki przemysłowej 239
14.4. Próby formułowania polityki przemysłowej w Polsce w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX w 244
Pytania kontrolne 247
ROZDZIAŁ 15. Polityka żywnościowa Stanisław Styś 248
15.1. Gospodarka żywnościowa i jej struktura 248
15.2. Zadania i podmioty polityki żywnościowej 255
15.3. Instrumenty polityki żywnościowej 259
Pytania kontrolne 267
ROZDZIAŁ 16. Polityka regionalna Bolesław Winiarski, Felicyta Winiarska 268
16.1. Struktura przestrzenna gospodarki i funkcje polityki regionalnej 268
16.2. Polityka interregionalna i intraregionalna. Podmioty działań 274
16.3. Instrumentacja 278
16.3.1. Planowanie przestrzenne (terytorialne) 278
16.3.2. Narzędzia operacyjne polityki regionalnej 280
16.4. Problemy regionalne Polski w perspektywie integracji europejskiej i wyzwania dla polityki regionalnej 285
16.5. Startegie rozwoju regionalnego 294
Pytania kontrolne 297
ROZDZIAŁ 17. Polityka ochrony środowiska 298
17.1. Podstawy teoretyczne Giuseppe Calzoni 298
17.2. Działania władz publicznych i postępowanie grup interesu Giuseppe Calzoni 301
17.3. Instytucje i instrumenty realizacji polityki ekologicznej (na przykładzie Włoch i Unii Europejskiej) Giuseppe Calzoni 306
17.4. Główne kierunki polityki ekologicznej w Polsce Kazimiera Wilk 310
Pytania kontrolne 314
ROZDZIAŁ 18. Polityka naukowa i innowacyjna Stanisław Korenik, Ewa Szostak 315
18.1. Funkcje polityki naukowej i innowacyjnej 315
18.2. Typy polityki naukowej oraz narzędzia jej realizacji 320
18.3. Pobudzanie procesów innowacyjnych 324
18.4. Polityka naukowa w Polsce 328
Pytania kontrolne 338
ROZDZIAŁ 19. Polityka inwestycyjna Ryszard Broszkiewicz 339
19.1. Funkcje i zadania polityki inwestycyjnej 339
19.2. Środki i instrumenty realizacji polityki inwestycyjnej 341
19.3. Wybór projektów inwestycyjnych 345
Pytania kontrolne 346
Część IV. Mechanizmy oddziaływań 347
ROZDZIAŁ 20. Polityka pieniężna Jan Borowiec 347
20.1. Istota i funkcje polityki pieniężnej 347
20.2. Strategia polityki pieniężnej: cele pośrednie 350
20.2.1. Strategia monetarna 350
20.2.2. Operowanie zmianami stopy procentowej 353
20.2.3. Oddziaływanie na kurs walutowy 355
20.2.4. Oddziaływanie na dochód nominalny 356
20.2.5. Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego 356
20.3. Instrumenty polityki pieniężnej 357
20.3.1. Polityka dyskontowa 358
20.3.2. Operacje otwartego rynku 359
20.3.3. Rezerwy obowiązkowe 360
20.4. Koordynacja polityki pieniężnej z polityką budżetową. Międzynarodowa koordynacja polityki pieniężnej 363
20.4.1. Techniczne i polityczne przeszkody w koordynacji polityki makroekonomicznej 363
20.4.2. Formy koordynacji polityki pieniężnej i polityki budżetowej 364
20.4.3. Międzynarodowa koordynacja polityki pieniężnej 365
Pytania kontrolne 367
ROZDZIAŁ 21. Polityka budżetowa Leszek Patrzałek 368
21.1. Funkcje polityki budżetowej i finansów publicznych 368
21.1.1. Funkcja alokacyjna 371
21.1.2. Funkcja redystrybucyjna i jej instrumenty 373
21.1.3. Funkcja stabilizacyjna 376
21.2. Pasywna i aktywna polityka budżetowa 379
21.2.1. Pasywna polityka budżetowa 379
21.2.2. Aktywna (dyskrecjonalna) polityka budżetowa 380
21.3. Deficyt budżetowy 381
Pytania kontrolne 385
ROZDZIAŁ 22. Regulowanie rynku pracy Jadwiga Gogolewska 386
22.1. Koncepcje teoretyczne i założenia regulacji rynku pracy 386
22.2. Polityka zatrudnienia i jej funkcje 390
22.3. Polityka zatrudnienia a polityka kształcenia 396
22.4. Instrumentacja 398
22.4.1. Działania w celu zwiększenia popytu na siłę roboczą 398
22.4.2. Kształtowanie podaży siły roboczej 403
22.4.3. Regulacja międzynarodowych transferów zasobów pracy 404
Pytania kontrolne 406
ROZDZIAŁ 23. Regulowanie dochodów i cen Leszek Cybulski 407
23.1. Polityka dochodowa - zakres i funkcje 407
23.2. Cele polityki dochodowej 412
23.3. Sposoby realizacji polityki dochodowej 420
23.4. Inflacja i ceny 422
23.5. Środki i instrumenty polityki cenowo-dochodowej 426
23.5.1. Specyficzne środki polityki cenowo-dochodowej 427
23.5.2. Fiskalne narzędzia regulacji cen i dochodów 431
23.5.3. System ubezpieczeń społecznych 432
23.6. Aspekt przestrzenny polityki dochodowej 435
Pytania kontrolne 440
Część V. Międzynarodowa polityka gospodarcza 441
ROZDZIAŁ 24. Polityka współpracy gospodarczej z zagranicą Kazimiera Wilk 441
24.1. Funkcje polityki współpracy gospodarczej z zagranicą 441
24.2. Typy polityki współpracy gospodarczej 443
24.3. Narzędzia regulacji stosunków ekonomicznych z zagranicą 445
24.3.1. Cło i polityka celna 445
24.3.2. Bariery pozataryfowe i parataryfowe 447
24.3.3. Polityka kursu walutowego 449
24.4. Międzynarodowe organizacje gospodarcze 453
24.5. Przynależność do międzynarodowych organizacji gospodarczych a zewnętrzne ograniczenia polityki ekonomicznej. Zadłużenie zagraniczne 458
24.6. Współpraca gospodarcza z zagranicą w warunkach członkostwa Polski w Unii Europejskiej 459
Pytania kontrolne 460
ROZDZIAŁ 25. Polityka dostosowawcza Jan Borowiec 461
25.1. Uwagi wstępne 461
25.2. Podstawy teoretyczne polityki dostosowawczej MFW 462
25.3. "Heterodoksyjne" programy dostosowawcze 463
25.4. Realizacja programów dostosowawczych MFW 466
25.5. Ocena polityki dostosowawczej 468
Pytania kontrolne 469
ROZDZIAŁ 26. Unia Europejska - struktura instytucjonalna i zasady funkcjonowania 470
26.1. Przesłanki powstania i rozwój Wspólnot Europejskich Anna Jenik 470
26.2. Instytucje Wspólnot Europejskich Anna Jenik 474
26.3. Wspólnotowy system prawny Anna Jenik 485
26.4. Budżet wspólnotowy Unii Europejskiej Leszek Cybulski 490
Pytania kontrolne 502
ROZDZIAŁ 27. Wybrane kierunki polityki gospodarczej Unii Europejskiej 503
27.1. Wspólna polityka rolna Anna Jenik, Ewa Pancer-Cybulska 503
27.2. Jednolity rynek europejski Anna Jenik, Ewa Pancer-Cybulska 511
27.3. Polityka walutowa i unia walutowa Anna Jenik, Ewa Pancer-Cybulska 511
27.4. Wspomaganie przemian strukturalnych i rozwoju regionalnego Ewa Pancer-Cybulska 529
27.4.1. Polityka regionalna Unii Europejskiej na tle jej polityki strukturalnej 529
27.4.2. Cele polityki regionalnej 531
27.4.3. Dylematy i problemy polityki regionalnej 536
Aneks 542
Pytania kontrolne 547
ROZDZIAŁ 28. Euroregiony - nowy element narodowej i międzynarodowej polityki gospodarczej Zbigniew Przybyła 548
28.1. Współpraca transgraniczna. Euroregiony 548
28.2. Struktury instytucjonalne i funkcje euroregionów 552
Pytania kontrolne 554
Zakończenie Bolesław Winiarski 555
Bibliografia 558
Indeks Rzeczowy 567