"Fizjoterapia z elementami klinicznymi. Tom 1 i 2"

Spis treści

1. Podstawy fizjoterapii 14

Istota fizjoterapii 14

Problemy terminologiczne 15

Charakterystyka fizjoterapii 18

Cele fizjoterapii 19

Fizjoterapia jako metoda wywoływania reakcji na bodziec i usprawniania mechanizmów homeostazy 20

Działanie ogólne zabiegów fizjoterapeutycznych 22

Podstawowe wiadomości o pobudliwości tkanek i bodźcach 23

Podstawy dawkowania zabiegów fizjoterapeutycznych 24

Czynniki determinujące reakcje na bodziec (odczyny) 24

Zdolność reagowania na bodźce 29

Typy reagowania na bodźce 32

Fizjoterapia jako metoda rozwoju adaptacji 33

Zasady ogólne dawkowania zabiegów fizjoterapeutycznych 36

Zasady ogólne obowiązujące w fizjoterapii 37

Skóra jako narząd bezpośredniego odbioru bodźców fizjoterapeutycznych 38

Budowa skóry 38

Co powinno zawierać zlecenie lekarskie na zabiegi 38

Skóra jako bariera rozdzielająca dwa środowiska 39

Skóra jako narząd wydzielniczo-wydalniczy 40

Skóra jako narząd zmysłowy 40

Skóra a procesy odpornościowe 41

Skóra a wchłanianie niektórych składników wody kąpielowej 41

Odczyn skóry na bodźce fizyczne 43

Skóra jako narząd termoregulacji 43

Mechanizmy fizjologicznego działania zabiegów fizjoterapeutycznych 44

Reakcje miejscowe 44

Reakcje ogólne 47

2. Termoterapia 50

Regulacja temperatury ciała 51

Energia cieplna 51

Termoregulacja 52

Miejscowe i ogólne działanie zimna 58

Miejscowe i ogólne działanie ciepła 61

Lecznicze stosowanie ciepła 63

Terapeutycznie pożądane działanie ciepła 63

Przeciwwskazania do stosowania ciepła 65

Terapeutycznie niepożądane działanie ciepła 65

Wskazania do stosowania ciepła 65

Zabiegi z zastosowaniem ciepła suchego 66

Zabiegi parafinowe 69

Zabiegi z zastosowaniem ciepła wilgotnego 69

Lecznicze stosowanie zimna 74

Krótka historia 74

Działanie biologiczne zimna 76

Istota krioterapii 79

Zabiegi zimnolecznicze 79

Podział zabiegów krioterapeutycznych 80

Zabiegi krioterapeutyczne miejscowe 81

Krioterapia ogólnoustrojowa 93

Zabiegi krioterapeutyczne całego ciała 96

3. Wodolecznictwo 99

Krótka historia 99

Istota współczesnego wodolecznictwa 102

Woda 103

Właściwości fizyczne wody 104

Działanie fizjologiczne zabiegów wodoleczniczych 112

Termiczny komponent zabiegów wodoleczniczych 113

Fizjologiczne mechanizmy wyrównawcze w zanurzeniu ciała w wodzie 114

Działanie ogólne zabiegów wodoleczniczych 120

Zasady dawkowania zabiegów wodoleczniczych 122

Czynniki wpływające na siłę działania zabiegów wodoleczniczych 122

Zasady zwiększania dawki zabiegów wodoleczniczych 124

Podział zabiegów wodoleczniczych według siły ich działania 125

Urządzenia do wodolecznictwa 126

Wanny 126

Pomieszczenia zabiegowe 128

Baseny kąpielowe do hydrogimnastyki 129

Wskazania i przeciwwskazania do zabiegów wodoleczniczych 130

Zasady kwalifikowania chorych do zabiegów wodoleczniczych 134

Zasady wykonywania zabiegów wodoleczniczych 136

Nieprawidłowe odczyny naczyniowe na bodźce wodolecznicze 137

Warunki wykonywania zabiegów wodoleczniczych 137

Spaczony odczyn tętniczy 137

Paradoksalna reakcja naczyniowa 138

Spaczony odczyn żylny 138

Spaczony odczyn tętniczo-żylny 138

Wodolecznictwo kneippowskie 139

Niewłaściwa reakcja ogólna 139

Fizjoterapia kneippowska 142

Fizjoterapia kneippowska dzieci 146

Hartowanie metodą Kneippa 147

Wodolecznictwo według Żniniewicza 149

Zabiegi z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody 152

Kąpiele w zwykłej wodzie 152

Kąpiele z dodatkami gazowymi 191

Kąpiele z dodatkami roślinnymi (aromatyczne) 194

Zabiegi z wykorzystaniem ciśnienia hydrodynamicznego wody 203

Podwodne płukanie jelita grubego metodą Broscha 203

Polewania 203

Natryski 219

Zabiegi wodolecznicze za pośrednictwem tkaniny 229

Zmywania 229

Nacierania 234

Oklepywanie 237

Szczotkowanie 237

Zawijania 239

Okłady i kompresy 252

Zabiegi wodolecznicze bez ciśnienia wody 263

Sauna 263

Kąpiele parowe 277

4. Światłolecznictwo 285

Krótka historia 285

Istota światłolecznictwa 286

Światło widzialne 288

Światło czerwone i purpurowe 289

Promieniowanie podczerwone (IR) 290

Światło żółte i pomarańczowe 290

Światło niebieskie i fioletowe 290

Światło zielone 290

Działanie biologiczne promieniowania podczerwonego 291

Aparatura do leczniczego stosowania promieni podczerwonych 292

Zasady wykonywania naświetlań promieniami podczerwonymi 296

Promieniowanie nadfioletowe (UV) 298

Wnikanie promieniowania nadfioletowego do skóry 301

Reakcje skóry na promieniowanie słoneczne 305

Sztuczne źródła promieniowania nadfioletowego 312

Zasady naświetlania sztucznymi promieniami nadfioletowymi 315

Zasady dawkowania naświetlania promieniami nadfioletowymi 317

Wskazania do stosowania promieni nadfioletowych 322

Podsumowanie zasad postępowania przy naświetlaniu promieniami nadfioletowymi 323

Przeciwwskazania do stosowania promieni nadfioletowych 323

Zasady organizacji działu światłolecznictwa 326

Zagrożenia zdrowia podczas zabiegów światłoleczniczych 327

Kąpiele słoneczne 332

Solaria 336

5. Laseroterapia 338

Podstawy fizyczne powstawania światła laserowego 338

Działanie promieniowania laserowego na tkanki 341

Efekty biologiczne wywołane promieniowaniem laserowym małej mocy 342

Lasery stosowane w medycynie 343

6. Elektrolecznictwo 351

Krótka historia 351

Aparaty do elektrolecznictwa i elektrodiagnostyki 352

Działanie biologiczne prądów stosowanych w elektroterapii 354

Fizyczne podstawy elektryczności 356

Budowa atomu 356

Elektryczność 357

Prąd elektryczny 358

Rodzaje prądów stosowane w elektrolecznictwie 361

Niebezpieczeństwa przy stosowaniu prądów w elektrolecznictwie 362

Ogólne przeciwwskazania do elektrolecznictwa 362

Prąd stały, czyli galwaniczny 363

Działanie prądu stałego na organizm 363

Procesy elektrochemiczne 368

Działanie cieplne prądu stałego 370

Działanie zabiegów elektroleczniczych przy użyciu prądu stałego 371

Galwanizacja 373

Elektroliza 393

Kąpiele elektryczno-wodne 393

Jonoforeza 404

Najczęściej popełniane błędy przy wykonywaniu zabiegów z użyciem prądu stałego 425

Prądy impulsowe małej częstotliwości 426

Przeciwwskazania ogólne do stosowania prądów impulsowych 429

Wskazania ogólne do stosowania prądów impulsowych 429

Podstawowe cechy prądów impulsowych małej częstotliwości 430

Podstawowy podział prądów impulsowych małej częstotliwości 433

Działanie bodźcowe prądów impulsowych małej częstotliwości 435

Działanie prądów impulsowych małej częstotliwości na organizm 442

Zasady wykonywania zabiegów przy użyciu prądów impulsowych 444

Zasady dawkowania prądów impulsowych 446

Prądy impulsowe małej częstotliwości stosowane do zabiegów 448

Elektrostymulacja 468

Prądy impulsowe średniej częstotliwości 501

Kombinacja prądu średniej częstotliwości zprądem galwanicznym 504

Modulacja prądów średniej częstotliwości 504

Obrzmiewające prądy średniej częstotliwości 507

Prądy interferencyjne powstające w tkankach, czyli prądy Nemeca 508

Prądy stereointerferencyjne 516

Prądy z zewnętrznie (w aparacie) modulowaną amplitudą 516

Korzyści wynikające ze stosowania zmodulowanych prądów zmiennych średniej częstotliwości 520

Zagrożenia przy wykonywaniu zabiegów elektroleczniczych i elektrodiagnostycznych oraz zasady bhp 521

Działania niepożądane prądu galwanicznego oraz prądów małej i średniej częstotliwości 522

Prądy wielkiej częstotliwości 524

Promieniowanie elektromagnetyczne 524

Działanie fizjologiczne prądów wielkiej częstotliwości 526

Metody przenoszenia energii elektromagnetycznej z aplikatora do tkanek 527

Rodzaje pola prądu elektrycznego wielkiej częstotliwości 527

Mechanizm powstawania ciepła 528

Diatermia krótkofalowa 529

Przerywane (impulsowe) fale elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości (pulsujące fale krótkie) 545

Mikrofale i fale decymetrowe 549

Mikrofale 551

Fale decymetrowe 555

Lecznicze stosowanie prądów wielkiej częstotliwości – uwagi końcowe 556

Zagrożenia podczas zabiegów prądami wielkiej częstotliwości 557

Zasady bhp dotyczące stosowania prądów wielkiej częstotliwości 558

7. Wolnozmienne pola magnetyczne 561

Działanie biofizyczne pola magnetycznego 563

Działanie biologiczne pola magnetycznego 564

Zmienne pole magnetyczne o dużej indukcyjności (magnetoterapia) 566

Zmienne pola magnetyczne o małej indukcyjności (magnetostymulacja) 573

Jednoczesne stosowanie zmiennego pola magnetycznego i monochromatycznego promieniowania podczerwonego (nielaserowego) 575

8. Ultradźwięki 578

Właściwości fizyczne ultradźwięków 578

Działanie biofizyczne ultradźwięków 583

Zagadnienia techniczne 587

Wykonanie zabiegów 591

Rodzaje zabiegów 597

Wskazania do stosowania ultradźwięków 605

Przeciwwskazania do stosowania ultradźwięków 606

Zasady bhp 607

Ultradźwięki małej częstotliwości 610

Skorowidz 612

9.Badanie pacjenta 653

Uwagi ogólne 653

Badanie podmiotowe – wywiad 655

Badanie przedmiotowe 658

Oglądanie 659

Badanie palpacyjne 660

10. Zasady oceny układu krążenia w fizjoterapii – Ewa Straburzyńska-Migaj 666

Badanie chorego kwalifikowanego do ćwiczeń fizycznych 667

Technika i znaczenie badań 667

Testy wysiłkowe 672

Test spiroergometryczny 686

Ocena ryzyka wystąpienia powikłań podczas ćwiczeń fizycznych 689

Test 6-minutowego marszu 689

Ustalanie obciążeń treningowych 692

Ogólne zasady bezpieczeństwa w przebiegu ćwiczeń 695

11. Elektrodiagnostyka 698

Podstawy fizjologiczne elektrodiagnostyki 698

Uszkodzenie drugiego, dolnego neuronu ruchowego (obwodowego) 699

Uszkodzenie pierwszego, górnego neuronu ruchowego (ośrodkowego) 699

Uszkodzenia nerwów obwodowych 700

Prawa skurczu mięśnia 701

Ocena jakościowa układu nerwowo-mięśniowego 702

Ocena przewodnictwa i pobudliwości obwodowych nerwów ruchowych 703

Metoda badania 704

Ocena wyników badania 705

Elektrodiagnostyczne metody ilościowe 707

Chronaksja 708

Reobaza 708

Krzywa it 709

Iloraz akomodacji mięśnia (współczynnik akomodacji mięśnia, wartość alfa) 712

Iloraz akomodacji mięśnia według Jantscha 713

Próg galwaniczny skurczu tężcowego (galvanotetanus) 713

Odczyn miasteniczny Jolly’ego 714

Odczyn miotoniczny 714

12. Podstawy leczniczego stosowania ruchu 715

Morfologiczne podstawy wysiłku fizycznego 715

Odruchy 718

Wysiłek dynamiczny i statyczny 719

Energetyka skurczu mięśnia 720

Wpływ treningu fizycznego na organizm 721

Trening fizyczny a mięśnie szkieletowe 721

Wysiłek fizyczny a czynność układu krążenia 722

Trening fizyczny a autonomiczny układ nerwowy 723

Trening fizyczny a podnoszenie sprawności organizmu 723

Wysiłek fizyczny a czynność układu oddechowego 723

Ocena wielkości obciążenia wysiłkiem fizycznym 725

Zmęczenie i wypoczynek 725

Wydolność fizyczna 726

Rodzaje treningu 728

Wpływ niedostatku ruchu na organizm 729

Zapobieganie chorobom rozwijającym się na podłożu niedostatku ruchu 729

Zasady przeprowadzania treningu zdrowotnego 729

Kontrola reakcji organizmu na wysiłek fizyczny 732

Trening wytrzymałościowy 733

Marsz i turystyka piesza 733

Biegi 734

Jazda na rowerze 735

Pływanie 735

Gimnastyka 736

Tenis stołowy 736

Trening na ergometrze rowerowym 736

Bieg na nartach 737

Tenis ziemny 737

Wysiłek fizyczny w starszym wieku 737

Gimnastyka lecznicza 738

Zasady leczniczego stosowania ruchu 739

13. Masaż leczniczy 740

Krótka historia 740

Rodzaje masażu 741

Masaż klasyczny 741

Drenaż chłonny tkanek 754

Masaż segmentowy 756

Masaż tkanki łącznej 761

Masaż okostnej 762

Masaż podciśnieniem (próżniowy) 763

Masaż nadciśnieniem 764

14. Balneologia i balneoterapia 766

Wody lecznicze 767

Charakterystyka wód leczniczych 768

Mikroflora wód mineralnych 768

Powstawanie wód i gazów leczniczych 769

Nazwy wód leczniczych 770

Występowanie wód leczniczych w Polsce 771

Działanie biologiczne wód leczniczych 772

Rodzaje zabiegów przy użyciu wód leczniczych 772

Kąpiele w wodach leczniczych 778

Gazy lecznicze 786

Dwutlenek węgla 786

Siarkowodór 795

Radon 801

Peloidy 808

Muły 809

Borowina (torf leczniczy) 810

Inne peloidy 830

Kąpiele medyczne sztuczne 835

Kuracja pitna wodami mineralnymi 841

Działanie mineralnych wód leczniczych 842

Niemiecka klasyfikacja wód leczniczych pod kątem wskazań do ich stosowania 845

Wskazania do kuracji pitnych wodami mineralnymi 846

Ogólne zasady przeprowadzania kuracji pitnej wodami mineralnymi 848

Przeciwwskazania do kuracji pitnej 849

15. Wziewania – inhalacje 850

Podział i charakterystyka aerozoli 850

Czynniki wpływające na działanie biologiczne aerozoli 854

Wytwarzanie aerozoli do celów leczniczych 857

Aparaty do inhalacji 858

Technika posługiwania się inhalatorami 861

Działanie i cele inhalacji 862

Inhalacje roztworów soli kuchennej 863

Inhalacje wód mineralnych 863

Środki lecznicze stosowane w inhalacjach 863

Dawkowanie inhalacji 864

Temperatura roztworu inhalacyjnego 864

Wskazania do inhalacji 864

Przeciwwskazania do inhalacji 865

Zasady bhp przy stosowaniu aerozoloterapii 866

Aerozole specjalne 867

Inhalacje naturalne 867

Aerozole wibracyjne 867

Aerozole z nadciśnieniem 867

Elektroaerozole 867

Inhalacje aerozolu morskiego 867

Inhalacje okołotężniowe 868

Jonizacja powietrza 869

Subterraneoterapia 869

16. Podstawy klimatoterapii uzdrowiskowej 871

Klimat i pogoda 871

Klimat Polski 872

Przyczyny zróżnicowania klimatu 872

Leczniczy wpływ klimatu 875

Formy klimatoterapii 876

Wrażliwość na pogodę (meteorotropizm) 877

Zapobieganie reakcjom meteorotropowym 879

Kąpiele powietrzne 880

Zabiegi klimatoterapeutyczne 880

Talasoterapia (leczenie morzem) 882

17. Leczenie uzdrowiskowe 890

Krótka historia 890

Zmiany w koncepcji i działaniu uzdrowisk w XX wieku 893

Charakterystyka leczenia uzdrowiskowego 897

Cele i zadania leczenia uzdrowiskowego 901

Zasady leczenia uzdrowiskowego 905

Okresy kuracji uzdrowiskowej 906

Zmiany reaktywności organizmu w przebiegu leczenia uzdrowiskowego 907

Odczyn uzdrowiskowy 908

Leczenie uzdrowiskowe metodą Kneippa 909

Rola i znaczenie leczenia uzdrowiskowego we współczesnej medycynie 910

Zasady kwalifikowania chorych do leczenia uzdrowiskowego 912

Typowe błędy lekarza prowadzącego leczenie uzdrowiskowe 914

Przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego 915

Wskazania ogólne do leczenia uzdrowiskowego 915

Organizacja polskiego lecznictwa uzdrowiskowego – stan w 2006 roku 918

18. Fizjoterapia w chorobach układu ruchu 942

Choroby reumatyczne 943

Reumatoidalne zapalenie stawów 944

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 948

Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych 952

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa 955

Bolesny bark, łokieć tenisisty, zespół cieśni nadgarstka 958

Stany po urazach narządu ruchu 960

Urazy sportowe 960

Skręcenie, zwichnięcie kończyny 961

Naderwanie i rozerwanie ścięgien lub więzadeł 963

Zapalenie pochewek ścięgien 963

Krwiaki mięśni 964

Naciągnięcie, naderwanie i rozerwanie włókien mięśnia 964

Kurcze mięśni 965

Przykurcze mięśni 965

Bóle mięśni 967

Osteoporoza 967

19. Fizjoterapia w wieku podeszłym i starczym 970

Hydroterapia 973

Termoterapia 973

Elektroterapia 976

Masaż 976

Ćwiczenia ruchowe 978

Leczenie klimatyczne i uzdrowiskowe 979

20. Fizjoterapia w wieku rozwojowym 980

Wodolecznictwo 982

Elektroterapia 984

Krioterapia 984

Leczenie uzdrowiskowe i balneoterapia 985

21. Fizjoterapia w chorobach układu oddechowego 986

Zapalenia dróg oddechowych i przeziębienie 988

Nieżyt nosa 990

Ostre zapalenie oskrzeli 990

Przewlekła obturacyjna choroba płuc 991

Rozedma płuc 993

Astma oskrzelowa 994

22. Fizjoterapia w chorobach serca i układu krążenia 996

Choroba niedokrwienna serca 996

Ruch 997

Zawał mięśnia sercowego 998

Wodolecznictwo 998

Mała hydroterapia 999

Nadciśnienie tętnicze 1001

Sauna 1001

Ruch 1002

Sauna 1003

Wodolecznictwo 1003

Niskie ciśnienie tętnicze 1004

Leczenie uzdrowiskowe i balneoterapia 1004

Leczenie uzdrowiskowe 1005

Wodolecznictwo 1005

Choroba Raynauda 1006

Ruch 1006

Wodolecznictwo 1006

Elektroterapia 1007

Leczenie uzdrowiskowe i balneoterapia 1007

Ruch 1007

Organiczne zaburzenia krążenia obwodowego 1008

Wodolecznictwo 1008

Leczenie uzdrowiskowe i balneoterapia 1010

Masaż i elektroterapia 1010

Ruch 1010

Żylaki kończyn dolnych 1012

Wodolecznictwo 1012

Elektroterapia 1013

Sauna 1013

Żylakowy zespół pozakrzepowy 1014

Elektroterapia 1014

Ruch 1014

Wodolecznictwo 1014

Wybrane piśmiennictwo 1015

Skorowidz 1025