Wydawnictwo Naukowe PWN SAibuk@pwn.plhttps://libra.ibuk.pl/20240328pl.ibuk.fiszka.id.449.pozycja030015978830115219200BC010cm020cm0101Małe struktury społeczneWstęp do mikrosocjologii strukturalnej1A01Jacek Szmatka003010320mikrosocjologia20mikrosocjologia strukturalna20socjologia20struktury społeczne0300Po 15 latach od pierwszego wydania Małych struktur społecznych podział na mikrosocjologię i makrosocjologię wydaje się być coraz mniej wyraźny. Niemniej prezentowana przez autora oryginalna teoria mikrosocjologii strukturalnej sprawia, że praca ta pokonuje nie tylko bariery czasowe, ale i ograniczenia w obrębie dyscypliny, prowokując i inspirując do szukania komplementarności między tymi dwoma polami analizy badawczej. Dzięki temu też nadal pozostaje aktualnym kompendium wiedzy o małych strukturach społecznych.
Charakterystycznym dla [...] strukturalizmu socjologicznego sposobem analizy procesów społecznych jest rozpatrywanie ich jako rezultatu czy przejawu określonych sił ponadjednostkowych – struktur lub grup społecznych. Nie oznacza to jednakże, że z pola widzenia tych analiz znika całkowicie jednostka ludzka. [...]
Strukturalizm socjologiczny wysuwa nie nową zresztą tezę [...], że jednostka pozostająca poza obrębem grupy nie ma jakiegokolwiek sensu socjologicznego i jakiegokolwiek społecznego znaczenia.
Jacek Szmatka, fragment tekstu
'0400Od Autora 11
Część pierwsza. Mikrosocjologia jako dyscyplina społeczna 15
Rozdział 1. Emergentny strukturalizm socjologiczny - dochodzenie do paradygmatu analizy mikrostruktur społecznych 15
1.1. Wstępna charakterystyka mikrosocjologii strukturalnej 15
1.2. Mikrosocjologia wśród innych działów socjologii 18
1.3. Wielopoziomowa teoria socjologiczna 19
1.4. Problem statusu ontologicznego mikrostruktur społecznych 21
1.4.1. Realizm ontologiczny 22
1.5. Problem statusu metodologicznego wyjaśnień mikrosocjologicznych 24
1.5.1. Holizm metodologiczny 25
1.6. Problem statusu epistemologicznego mikrosocjologii 29
1.6.1. Dyrektywy redukcjonizmu metodologicznego 29
1.7. Kluczowe pojecia emergentnego strukturalizmu socjologicznego 31
1.7.1. Pojecie emergencji zjawisk społecznych 31
1.7.2. Struktura emergencyjna rzeczywistoęci społecznej 32
1.7.3. Pojęcia "struktura społeczna", ",mikrostruktura’" i "poziom rzeczywistości społecznej" 34
1.7.4. Mała grupa społeczna – główny przedmiot badań mikrosocjologii strukturalnej 38
1.8. Przymus i naciski strukturalne jako konstytutywne cechy małej grupy 42
Rozdział 2. Prekursorzy mikrosocjologii wśród klasyków socjologii 44
2.1. Ferdinand Toennies: Gemeinschaft jako prototyp mikrospołecznej sfery zjawisk 45
2.1.1. Więź społeczna jest przeciwieństwem wolności 45
2.1.2. Dominacja jestestw społecznych nad jednostkami 46
2.1.3. Wola czynnikiem konstytutywnym jestestw społecznych 47
2.1.4. Status ontologiczny wspólnoty i społeczeństwa 48
2.1.5. Treść idei wspólnoty 49
2.2. Emile Durkheim: grupa pierwotna jako czynnik podtrzymujący stabilność ludzkiej osobowości 50
2.2.1. Teoretyczne i filozoficzne podstawy socjologii Durkheima - krytyka i obrona 50
2.3. Georg Simmel: wpływ liczebności grupy na jej społeczną formę i na formy interakcji 57
2.3.1. Formy uspołecznienia elementarnych układów strukturalnych 58
2.3.2. Forma a treść uspołecznienia 58
2.3.3. Zabawowa forma uspołecznienia – towarzyskość 59
2.3.4. Hipotezy dotyczące efektu progów towarzyskości 60
2.3.5. Różnice strukturalne między diadami i triadami 62
2.3.6. Dynamika małych i dużych systemów społecznych 65
2.4. Charles H. Cooley: funkcje grupy pierwotnej 67
2.4.1. Status teoretyczny pojęcia grupy pierwotnej 67
2.4.2. Podstawowa teza koncepcji Cooleya 69
2.5. Sigmund Freud: hipoteza o libidinarnej strukturze zbiorowości 70
2.5.1. Mechanizm deindywidualizacji jednostek w zbiorowości 71
2.5.2. Libidinarna struktura zbiorowości 72
2.6. Florian Znaniecki: grupy jako produkt uczestniczących w nich jednostek 76
2.6.1. Koncepcja współczynnika humanistycznego 77
2.6.2. Podstawowe komponenty grupy społecznej 79
2.6.3. Stanowisko ontologiczne Znanieckiego 80
2.6.4. Teoria roli społecznej 81
2.7. Trendy rozwojowe w historii mikrosocjologii 83
2.7.1. Pierwszy okres rozwoju badań mikrosocjologicznych: 1898 - 1905 83
2.7.2. Okres krystalizacji badawczej mikrosocjologii: 1920 - 1930 84
2.7.3. Krystalizacja instytucjonalna mikrosocjologii; stabilizacja badawcza; klasyka mikrosocjologiczna: 1930 - 1945 87
Rozdział 3. Klasyczne teorie i studia empiryczne w mikrosocjologii 89
3.1. Początki szkoły human relations 89
3.1.1. Wstępne rezultaty eksperymentów 89
3.1.2. Odkrycie fundamentalnego znaczenia grup pierwotnych 91
3.1.3. Odkrycie roli systemu wartości w grupie 94
3.1.4. Odkrycie funkcji organizacji społecznej grupy 94
3.1.5. Kwestia racjonalności działań ludzkich 95
3.2. Socjometria Jacoba L. Morena 96
3.2.1. Prekursorzy socjometrii 96
3.2.2. Początki socjometrii 97
3.2.3. Filozofia socjometrii 98
3.2.4. Koncepcja grupy społecznej 100
3.2.5. Atom społeczny 101
3.2.6. Tele 103
3.2.7. Spoistość grup społecznych 104
3.2.8. Struktura socjometryczna 105
3.2.9. Efekt socjodynamiczny 107
3.3. Teoria pola Kurta Lewina i powstałe na jej gruncie koncepcje 108
3.3.1. Główna teza filozofii Lewina 109
3.3.2. Fizyczna teoria pola jako źródło inspiracji koncepcji Lewina 110
3.3.3. Koncepcja całości jako układu dynamicznego 112
3.3.4. Antyredukcjonizm 113
3.3.5. Antyarystotelizm 113
3.3.6. "Klimaty przywództwa" w małych grupach 113
3.4. Hipotezy George'a Homansa dotyczące funkcjonowania małej grupy 117
3.4.1. System wewnętrzny i zewnętrzny 117
3.4.2. Hipotezy teoretyczne (twierdzenia) 118
Część druga. Struktury quasi-grupowe 127
Rozdział 4. Formowanie się i krystalizacja układów statusów 127
4.1. Pozycje i statusy społeczne jako odrębne elementy strukturalne 127
4.1.1. Pozycja, status i rola: ogólny model pojęciowy 128
4.2. Powstanie konfiguracji i układów statusów w małych grupach 130
4.2.1. Kilka wstępnych uwag metateoretycznych 131
4.2.2. Dwa typy czynników statusu 132
4.2.3. Procesy uogólniania statusu 133
4.2.4. Pojawienie sie poziomów oczekiwań 135
4.3. Władza i dominacja w układach statusów 136
4.3.1. Natura statusu 136
4.3.2. Aspekt dominacji w procesie tworzenia stratyfikacji statusów 137
4.3.3. Dominacja i władza jako integralne składniki hierarchii statusów 138
Rozdział 5. Role społeczne i struktury ról 141
5.1. Wewnętrzna struktura roli jednostki 141
5.1.1. Wewnętrzna stratyfikacja roli jednostki 144
5.2. Funkcjonalna i strukturalna autonomia jednostki 145
5.2.1. Rozłam w roli (role distance) 146
5.2.2. Scalenie jednostki z rolą społeczną 148
5.3. Konstelacje i układy ról indywidualnych 150
5.3.1. Zespoły ról społecznych 150
5.3.2. Strukturalne mechanizmy rozładowywania konfliktów i napięć w zespole ról 152
5.3.3. Indywidualne mechanizmy redukowania napięć w roli 154
5.3.4. Komplet statusów 155
5.4. Złożoność zespołu ról a stopień autonomii jednostki 156
Część trzecia. Struktury grupowe bliskiego dystansu – jednostka a naciski strukturalne 161
Rozdział 6. Struktura socjometryczna: struktura afektywna małej grupy 161
6.1. Dwa oblicza struktury socjometrycznej 161
6.2. Czynniki generujące strukturę socjometryczną 164
6.2.1. Potrzeby emocjonalno-afiliacyjne 166
6.2.2. Dystanse międzyludzkie 166
6.2.3. Podobieństwo postaw 167
6.3. Struktura socjometryczna, atrakcyjność interpersonalna, spójność – dystynkcje pojęciowe 168
6.3.1. Spójność i atrakcyjność interpersonalna 169
6.3.2. Głębokie struktury spójności grupowej 174
6.3.3. Atrakcyjność interpersonalna i struktury socjometryczne sensu stricto. Tworzenie się podziałów wewnątrzgrupowych: podgrupy i kliki 178
6.4. Procesy i reguły działania struktur socjometrycznych 184
6.4.1. Wielkość grupy jako czynnik sprzyjający spójności grupowej 184
6.4.2. Zmiany przebiegu komunikacji wewnątrzgrupowej pod wpływem wzrostu spójności 185
6.4.3. Efektywność i produktywność grup spójnych 187
6.4.4. Zdolność grup spójnych do wywierania wpływu na członków i konsekwencje tego zjawiska 189
6.4.5. Przekroczenie bezpiecznego poziomu spójności I: deindywidualizacja jednostek 190
6.4.6. Przekroczenie bezpiecznego poziomu spójności II: syndrom grupowego myślenia 193
6.4.7. Przekroczenie bezpiecznego poziomu spójności III: zintegrowana teoria deindywidualizacji 199
6.4.8. Schizma wewnątrzgrupowa: przekroczenie bezpiecznej granicy podziałów 201
Rozdział 7. Struktura komunikowania się: wolność jednostki a wymogi struktury 206
7.1. Struktury scentralizowane i zdecentralizowane 206
7.1.1. Pięć typów struktur komunikowania sie 206
7.1.2. Efektywność, satysfakcja i rodzaj zadania w strukturach scentralizowanych i zdecentralizowanych 209
7.2. Stopień niezależności pozycji w strukturze komunikowania się 210
7.3. Poziom nasycenia informacyjnego pozycji w strukturze komunikowania się 211
7.3.1. Nasycenie i niezależność jako główne determinanty zachowania grupy 212
7.4. Wpływ zmiennych ponadjednostkowych na sposób działania struktur komunikowania się 214
7.4.1. Wielkość grupy a procesy komunikowania się w grupie 214
7.4.2. Skutki narzucenia grupie nowej struktury komunikowania się 215
7.5. Wpływ indywidualnych charakterystyk członków grupy na struktury komunikowania się 217
7.5.1. Tendencja do dominowania nad innymi a struktura komunikowania się 217
7.5.2. Autorytaryzm jednostek w strukturach komunikowania się 218
Rozdział 8. Struktura przywództwa: wpływ kontekstu strukturalnego na cechy indywidualne jednostki 220
8.1. Odmienne podejścia do badania struktur przywództwa 220
8.1.1. Struktura przywództwa jako rezultat konsensu grupowego 221
8.1.2. Przywództwo i władza – dwie odmienne perspektywy badawcze 222
8.1.3. Niestrukturalistyczne analizy procesów przywództwa 224
8.2. Logika działania struktury przywództwa 226
8.2.1. Parametry sytuacyjne struktury przywództwa 227
8.2.2. Struktura motywacyjna przywódcy 230
8.2.3. Główne prawidłowości działania struktury przywództwa 231
Część czwarta. Dialektyka procesów mikrospołecznych i makrospołecznych 237
Rozdział 9. Teoria wzajemnych relacji między mikrostrukturami i makrostrukturami 237
9.1. Twierdzenie o dwustopniowości procesu komunikowania się 237
9.2. Uszczegółowienie i rozszerzenie twierdzenia o dwustopniowości procesu komunikowania się 240
9.3. Twierdzenie o źródłach dwustopniowości procesu komunikowania się 242
9.4. Twierdzenie o przeciwieństwie wewneętrznej atmosfery i komplementarności funkcji makrostruktur i małych grup społecznych 243
9.5. Twierdzenie dotyczące konfliktu między małymi grupami a szerszym układem makrostrukturalnym 245
9.6. Twierdzenie o zaspokajaniu potrzeb afektywnych przez mikrostruktury 247
9.7. Twierdzenie o związkach i zależnościach między działaniem jednostek i makrostruktur 248
9.8. Wpływ zmiennych "solidarność grupowa", "homogeniczność" i "integracja" na przebieg zależności między mikrostrukturami i makrostrukturami 250
9.9. Wpływ spójności małej grupy na wzajemne zależności między mikrostrukturami i makrostrukturami 253
9.10. Powiązanie zmiennej dotyczącej syndromu grupowego myślenia ze zmienną dotyczącą strukturalno-kontekstowej charakterystyki grupy 254
9.11 Wpływ zmiennej dotyczącej cech strukturalno-kontekstowych małej grupy przy założeniu o niewystępowaniu w niej syndromu grupowego myślenia 256
9.12. Wpływ sprzeczności między małymi grupami na przebieg wzajemnej zależności między mikrostrukturami i makrostrukturami 261
9.13. Wpływ indywidualnej dewiacji na proces dwustopniowego komunikowania się 261
Rozdział 10. W kierunku mikrosocjologii strukturalnej. Zakończenie 263
10.1. Mikrostruktura - emergentna struktura dalekiego dystansu 264
10.1.1. Źródła teoretyczne SYMLOG-u 264
10.1.2. Wstępne tezy i założenia teorii struktury dalekiego dystansu 265
10.2. Polaryzacja mikrostruktury 271
Bibliografia 273
Indeks nazwisk 30301000301https://o.ibuk.pl/public/images/okladki/500/o/449.jpg01Wydawnictwo Naukowe PWNWarszawaPL012007PL01Wydawnictwo Naukowe PWN200254.90015PLN