Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Rozwójregionalnyilokalny
TwórcąteoriibiegunówwzrostubyłF.Perroux.Jejzałożeniaodnosiłysię
początkowodoabstrakcyjnejprzestrzeniekonomicznej,anastępniezostały
przetransponowanedoprzestrzenigeograficznej.Teoriatawzbudziładużeza-
interesowaniejakopotencjalnenarzędzieprowadzeniaprzezpaństwookreślonej
politykiregionalnej.WedługF.Perrouxpodstawęrozwojustanowiątzw.biegu-
nywzrostu,którymisąprzemysłynapędowe.Istotaspolaryzowanegorozwo-
jusprowadzasiędotwierdzenia,żeróżnicewrozwojuregionówmogązostać
zmniejszonepoprzeztworzeniebiegunówwzrostuimechanizmypolaryzacji
powodującerozszerzeniewzrostunaobszarynierozwinięte.Pierwotniebiegun
wzrostupojmowanybyłwsposóbgałęziowyjakowiodącadziedzinagospodarki
będącamotoremrozwoju.Tadynamicznierozwijającasiędziedzinadziałalno-
ści,np.przemysłu,stymulowałarozwójinnychtypówdziałalnościprodukcyjnej.
Drugiepodejściedokoncepcjibiegunówwzrostu,określonejakoregionalne,
zabiegunwzrostuuznawałojednostkęterytorialnązlokalizowanąwokreślonej
przestrzenigeograficznej.Biegunemwzrostunazywanopewnąmasęinwestycji
iinfrastrukturyzlokalizowanąwkonkretnymmiejscu,zdolnądowpływaniana
rozwójregionuiprzekształcaniejegostrukturygospodarczej38.Teoriabiegunów
wzrostubyłarozwijanaimodyfikowanawwielukrajach,stanowiącpodstawędla
różnychkoncepcjipolitykiregionalnej.
Podstawąkoncepcjiegzogenicznegorozwojuregionalnegobyłozałożenie,że
mechanizmyrynkuuzupełnioneinterwencyjnymdziałaniempaństwazapewnia-
jąnajbardziejefektywnefunkcjonowaniecałejgospodarki.Koncepcjatauznaje
rolępopytuzadecydującąwpobudzaniudynamikiwzrostu.Paradygmategzo-
genicznegorozwojuregionalnegonawiązujedoteoriiJ.M.Keynesaizakłada
dużąrolępaństwa.Wkoncepcjitej,opartejm.in.nateoriiefektówzewnętrz-
nychikorzyściachskali,znacznąrolęodegrałytzw.teoriabazyekonomicznej
orazkoncepcjebiegunówwzrostuirozwoju39.Pojawieniesięnowychtendencji
wrozwojugospodarczym:nowetechnologieipostępworganizacji,dynamiczny
rozwójmałychiśrednichprzedsiębiorstw,spadekznaczeniatradycyjnychczynni-
kówlokalizacjiprodukcji,spowodowały,żezakwestionowanokoncepcjerozwoju
egzogenicznego.Zaczętowwielukrajachpromowaćkoncepcjeendogenicznego
rozwojuregionalnego,określanegoteżmianem„oddolnego”lub„terytorialnego”.
Rozwójregionalnywedługkoncepcjiendogenicznejpowinienbyćstymulowany
przezpotrzebylokalne,apostęptechnicznyitechnologicznywinienbazowaćna
umiejętnościachiwiedzyspołecznościlokalnych.Koncepcjarozwojuzdecen-
tralizowanegopowstałajakokompromispomiędzykoncepcjamirozwojuegzo-
38J.Grzeszczak,1971,Koncepcjepolaryzacyjnewprzestrzennymzagospodarowaniukraju,
StudiaKPZKPAN,t.36,s.16.
39I.Pietrzyk,1992,Sterowanierozwojem,s.8.
