Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
A2PRZEZNACZENIE
IUKIERUNKOWANIEKOMÓRKI
Hasła
Hierarchia
rozwojowa
Przeznaczenie
ipotencjakomórki
Mapyprzeznaczeń
Poziomy
ukierunkowania
rozwojowego
Wmiaręrozwojuzwiększasięliczbaróżnychtypówkomórek.Nowe
typypowstajązpoprzednioistniejącychkomórekwwynikuserii
hierarchicznychdecyzji.Uzwierząt,wodróżnieniuodroślin,takie
decyzjesąraczejnieodwracalne,copowodujepostępującewmiarę
rozwojuograniczanieprzeznaczeniaipotencjikomórek.
Terminem„przeznaczenie”określasięwyjściowąskalęzdolności
komórkidoprzekształceniasięwtrakcienormalnegorozwoju
wróżnetypykomórekookreślonejbudowieifunkcji.Natomiast
termin„potencja”oznacza,wjakimzakresiemożekomórka
wykształcaćsięwróżnetypykomórekwewszystkichmożliwych
warunkachśrodowiska.Przeznaczeniekomórkizależyzarównoodjej
potencji(którajestjednązjejwewnętrznychwartości),jakiod
interakcjizinnymikomórkamizarodka.
Terminem„mapaprzeznaczenia”określasięzespółobszarów
wyznaczonychwzarodku,zopisamiwyjaśniającymi,jakatkanka
organizmudojrzałegopowstajezkażdegoztychobszarów.Mapy
przeznaczeniasporządzasięznakująckomórkiwewczesnymzarodku
iśledzącichlosywmiarępostępowaniarozwoju.Najbardziej
dokładnemapyprzeznaczeniamożnasporządzaćutychgatunków,
uktórychpłaszczyznypodziałówkomórkowychukładająsię
stereotypowo.Natomiastuwiększościgatunkówpłaszczyzny
podziałówkomórkowychukładająsięwmniejlubbardziej
przypadkowychkierunkach,ponadtosąprzemieszane,imapy
przeznaczeniautychgatunkówmajądokładnośćprzybliżoną.
Uzwierzątkomórkazostajeukierunkowanadopewnychprzeznaczeń
stopniowo,najpierwodwracalnie,apotemnieodwracalnie.Komórka,
zwana„naiwną”,tj.zaczynającapodlegaćukierunkowaniu,może
otrzymywaćinformacjewpostacideterminatówcytoplazmatycznych,
bądŹsygnałówindukcyjnych,którespecyfikująjejprzeznaczenie,ale
możeonobyćzmienionepoprzezumieszczeniekomórkiwinnym
środowiskuniżto,wktórymprzebywałapoczątkowo.Komórka
zostajezdeterminowana,kiedyjejprzeznaczenianiemożnaodwrócić.
Zdeterminowaniezbiegasięzutratąkompetencjidowłączaniasię
winneszlakirozwojowe.
TematypokrewneMechanizmyukierunkowania
Wczesnyrozwójzarodkowy
rozwojowego(A3)
związanyzespecyfikacją
Rozwójmozaikowyiregulacyjny
poszczególnychkomórek(G1)
(A4)
Rozwójroślinarozwójzwierząt
Utrzymywaniezróżnicowania(A5)
(N1)
