Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
A5UTRZYMYWANIEZRÓŻNICOWANIA
Hasła
Równo-
wartościowość
genomowa
Potencjakomórek
zróżnicowanych
Totipotencjająder
Utrzymywanie
zróżnicowania
Wszystkiekomórkidanegoorganizmu,zniewielkimiwyjątkami,
zawierajątakisamDNAjakzapłodnionejajo.Cooznacza,że
większośćzróżnicowanychkomórekzawieraodpowiednią
informacjęrozwojowądoutworzeniapełnowartościowego
organizmu.
Udojrzałychzwierzątzróżnicowanekomórkiorganizmu,mimoże
mająodpowiedniDNA,niemogąpowtórzyćprogramu
rozwojowegoiwytworzyćnowegoosobnika.Różnekomórkiroślin
natomiastmogązregenerowaćcałyorganizmbezpośrednio,
odtwarzającpędikorzeń,albopośrednio,wwynikuembriogenezy
somatycznej.Dowodzito,żeróżnicowaniesiękomórekwrozwoju
zwierzątjestwzasadzienieodwracalne,chociażwniektórych
przypadkachkomórkimogąwykazywaćogromnąplastyczność,jak
komórkibiorąceudziałwregeneracjikończynupłazów
ogoniastych.
Uzwierzątjądrakomórekzróżnicowanychmogąsięwłączać
wrozwój,jeżelizostanąwyizolowaneiprzeniesionedo
enukleowanego(wyjądrzonego)jaja.Zabiegjestbardziejwydajny,
jeżelisięprzeniesiejądropobranezkomórkizarodkowej,niż
pobranezkomórkizróżnicowanejdojrzałegoorganizmu.Takie
eksperymentypotwierdzają,żejądrazawierająpełnąinformację
rozwojową,alejednocześniesugerująpewnemodyfikacjeDNA
wkomórcezróżnicowanej.
Przeznaczeniekomórkiwrozwojuzwierzątjeststopniowo
ograniczaneinajczęściejnieodwracalne.Oznaczato,żekomórki
zwierzątmajązdolnośćtrwałegozapamiętaniaswoichpoprzednich
decyzjirozwojowychwcałymciągupowtarzającychsiępodziałów
komórkowych,wwynikuktórychpowstająkomórkipotomne.Za
pamięćrozwojowąiutrzymywaniezróżnicowaniasą
odpowiedzialnezarównomechanizmycytoplazmatyczne,jak
ijądrowe.Czynnikitranskrypcyjnemogąregulowaćswojąwłasną
biosyntezę,abyutrzymywaćekspresjęokreślonegozespoługenów.
Cowięcej,kontrolującjakośćstrukturychromatynyizasięg
metylacjiDNA,mogąpowodować,żerepresjadomenchromatyny,
będziesięutrzymywaćwciągukolejnychpodziałówkomórkowych.
Roślinyposługująsiępodobnymimechanizmamiwregulacji
ekspresjigenów,aleichpamięćrozwojowamożezostaćwymazana
przezumieszczeniewnowymśrodowisku.
