Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójosobniczyczłowieka–podstawowepojęcia
1.1.Sferyrozwojuiich
wzajemnyzwiązek
UJednostkajestzintegrowanącałością”.Tostwier-
dzenieAbrahamaH.Maslowa(2006,s.47),współ-
twórcypsychologiihumanistycznej,odnosisię
równieżdorozwojuczłowiekajakocałości.Rozwój
tenjestniezwyklezłożonymprocesem;abylepiej
gopoznaćizrozumieć,wyróżnionokilkajegosfer
(ryc.1.1):
•
rozwójbiologiczny–zmianywrozmiarach,
budowieifunkcjachorganizmu,
•
rozwójpsychiczny–zmianyfunkcjiiczynno-
ścipsychicznych,
•
rozwójspołeczny–zmianyrólspołecznych
irelacjizinnymi,
•
rozwójseksualny–zmianyseksualności
człowieka.
Wniektórychsferachmożnadokonaćjeszcze
bardziejprecyzyjnegopodziału,np.wrozwoju
biologicznymwyróżniasięrozwójfizycznyimo-
toryczny.Sferyrozwojusązesobąwzajemniepo-
wiązane,ztegopowoduużywasięterminów:
Urozwójpsychomotoryczny”,Upsychoseksualny”,
Upsychospołeczny”.Zaburzeniawjednejsferze
rozwojumogąpowodowaćzakłóceniawinnych
sferach,np.wotyłości,którajestnajczęstszymza-
burzeniemrozwojufizycznego,mogątowarzyszyć
nieprawidłowościwrozwoju:motorycznym(obni-
żonasprawnośćfizyczna),psychicznym(niskie
seksualny
Rozwój
biologiczny
społeczny
Rozwój
Rozwój
psychiczny
Rozwój
Ryc.1.1.Sferyrozwojuosobniczegoczłowieka
Źródło:opracowaniewłasne.
poczuciewłasnejwartości),społecznym(odrzuce-
nieprzezrówieśników)iseksualnym(poczucie
małejatrakcyjności).
Wewszystkichsferachrozwojudzieckozmie-
rzadodojrzałości/dorosłości1,czylistanu(zbioru
cech)charakteryzującegoczłowiekadojrzałego,
dorosłego.Jesttoefektkońcowyróżnorodnych
procesówrozwojowychdokonującychsięwdzie-
ciństwieimłodości.Zdefiniowanietego,coozna-
czadojrzałośćwodniesieniudokażdejzesfer
rozwoju,niejestłatwe.Możnaprzyjąć,że:
•
dojrzałośćbiologicznaoznaczaosiągnięcie:
–
ostatecznychrozmiarówiproporcjiciała
(dojrzałośćmorfologiczna),
–
funkcjinarządówiukładówtypowychdla
człowiekadorosłego(dojrzałośćfizjolo-
giczna),
–
motorycznościtypowejdladorosłejkobie-
tylubmężczyzny(dojrzałośćmotoryczna),
–
zdolnościdotworzeniakomórekrozrod-
czych,zapłodnieniaiudziewczątdonosze-
niaciąży(dojrzałośćpłciowa);
•
dojrzałośćpsychicznaobejmujesferęintelek-
tualną,emocjonalnąimoralną;wjejokreśla-
niubierzesiępoduwagęróżnekryteria.Są
niminp.:
–
odpowiedzialnośćzaswojeczyny–według
prawadorosłymjestczłowiek,któryukoń-
czył18lat,
–
zdolność
do
kontrolowania
zachowań
iemocji,
–
umiejętnośćpodejmowaniadecyzjiwważ-
nychsprawach,dokonywaniaodpowie-
dzialnychwyborów,
•
–
autonomia(niezależność);
dojrzałośćspołecznatozdolnośćdo:pełnie-
niarólspołecznychwrodzinieispołeczeń-
stwie,dobregokomunikowaniasięzinny-
miludźmi,zarobkowania,utrzymaniasiebie
irodziny;
•
dojrzałośćseksualnaoznaczapojawieniesię
napięciaseksualnegoizdolnośćdoprzeżywa-
niaorgazmu.
Wewspółczesnymświecieczasosiąganiadoj-
rzałościwposzczególnychsferachrozwojujest
1Wpraktyceobaterminyzwyklesątraktowanejako
synonimy.WedługTadeuszaTomaszewskiego(1970),Udoj-
rzałość”jestkategoriąbiologiczną,Udorosłość”–kategorią
społeczną.
22[[[