Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zabójca,gdyżtoon,jakwhistoriizIIjińskim,miałdopuścićsię
morderstwaojca.Pierwotnaintrygakryminalnautraciłajednak
ostrośćwmomenciepojawieniasięczwartegosynaFiodora
Pawłowicza–Smierdiakowa.Iwanzostaje„zwolniony”zeswej
pierwotnejfunkcjiprzezlokaja,apunktciężkościprzesuniesię
napłaszczyznęrozważańfilozoficznychimoralnych.
Zosima.PierwszedwieksięgiBraciKaramazowautorprzesłał
doredakcjimiesięcznika„Russkijwiestnik”wpołowielistopada
1878.Drukrozpocząłsięodpierwszegonumerurokunastępnego.
KluczowabyłatupostaćStarca,jakpierwotnienazywałsiębohater,
łączącywsobiecechyTichonazBiesów,MakaraDołgorukiego
zMłodzika,nazwanyostatecznieZosimą[37].
Czysięudało?Przedmiotemnajwiększejtroskiautorabędzie
księgapiąta–Proicontra,którąwlistachsłusznienazywa
„kulminacyjną”.ZawieraonawykładfilozofiiIwana,kwestionującej
Bożyporządek,Dostojewskimiałpodstawyżywićobawywobec
swojegoznajomego,MikołajaLubimowa,współredaktora
czasopisma„Russkijwiestnik”,którywcześniejtak
bezceremonialnieobszedłsięzdrukowanąnatychsamychłamach
Zbrodniąikarą[38],samowolnieusunąłteżzBiesówksięgę
UTichona.Pomnytychdoświadczeń,Dostojewskizapewnia,
iżpoglądyIwanazostanąobalonewksiędzeszóstej.
Byłotozadanieniesłychanietrudneinicdziwnego,
iżwkolejnymliściedoLubimowazlipca1878rokuuznajezkolei
tęksięgęza„kulminacyjnypunktpowieści”,piszącpomiesiącu
wgłębokiejroztercedotegosamegoadresata:„Niewiemtylko,czy
misięudało.Samuważam,iżnawetwjednejdziesiątejnieudało
misięwyrazićtego,cochciałem”(30–I,102).
Pozaplanowyprzyrost.Podczaspracynadpowieściąjej
rozmiaryrozrastałysięponadpierwotnyprojekt.Początkowoautor
zamierzałnapisaćtrzyczęści,każdaznichmiałabyćpodzielona
nadwieksięgi.Decydującebyłopojawieniesięniezaplanowanej
księgidziewiątej(Śledztwowstępne),pisanejposzczegółowej
konsultacjizeznanymimistrzamisztukiadwokackiej.Iznów
aktualiasplatałysięz„wiecznymiproblemami”,gdyżniechodziło
tutylkooprzedstawienieskomplikowanegocharakteruMiti,jego
„drogiprzezmękę”,aleiopolemikęzniektórymimetodami
zreformowanegosądownictwa.
Dodatkowympowodemnieoczekiwanegopowiększaniasię
