Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AleksegoFiodorowiczaKaramazowa.Piszewyraźnie:„mamjeden
życiorys,apowieścidwie”.Potemczytamy:„Zasadniczajestdruga
powieść–działalnośćmojegobohaterawnaszychczasach,
wobecnej,bieżącejchwili”.Jednaknieśmierćprzeszkodziła
autorowiwrealizacjipowyższegozamiaru.Zadecydowałalogika
fabularna,dynamikaideowejdramaturgiiorazcechującazawsze
autoraBraciKaramazowwrażliwośćnaznakiczasu.Teczynniki
zdeterminowałyostatecznykształtdwunastuksiągzepilogiem.
Mimotoprojektpierwotny,byutwórbyłdylogiąukazującą
wydarzeniawperspektywieprzeszłości,wfinalnejredakcji
pozostawiłpewienślad.Bohaterowieczęścidrugiej,
„współczesnej”,którąautorzamierzałzrealizowaćnapoczątkulat
osiemdziesiątych,mieliprzeżyćpierwszyetap,wcześniejszy
otrzynaścielat.Aloszamusiałzrealizowaćswe„pszeniczneziarno”
nadługiejdrodzebłędówiposzukiwań:byćwmonasterze,
następniezostaćrewolucjonistąidokonaćzamachu
terrorystycznego.WedleinnegowariantuAloszaopuszczaklasztor,
żenisię,następniezbaczazdrogiprawdy,bydokonaćżywotawśród
mnichów.Wszystkotobyłoopartenaplanacholbrzymiegocyklu
powieściowego,noszącegoroboczytytułŻywotwielkiego
grzesznika,nadktórymDostojewskirozmyślałpodkonieclat
sześćdziesiątych.
Temperamentnamiętnegoobserwatorażyciazwyciężyłimimo
iżwostatecznejredakcjizachowanajestchronologiapoczątkowa
„sprzedtrzynastulat”(choćbylicznerozmowynatematreformy
sądownictwarosyjskiego,toczoneakuratwpołowielat
sześćdziesiątych),jednakodpierwszejksięgioglądamyRosję
zkońcalatsiedemdziesiątych,awięczokresupowstawania
powieści.Dotyczytoszczególnietakżywozawszeautora
obchodzącejkwestiimłodzieży,która–jakmanadziejęipewność
–wyzbędziesięsocjalistycznychzłudzeń,zwracającsię
kunarodowejglebie.
Wątkiautobiograficzne.SyntetycznośćBraciKaramazow
znajdujeuzasadnieniewwieluplanach.Jesttonajwiększe–nie
tylkorozmiarami–dziełoDostojewskiego,lecztakżenajpełniejszy
wykładjegofilozofii,zarównowpłaszczyźnieantropologicznej,jak
ispołecznej.Tojednocześnierepetytoriumjegoulubionychidei,
motywów,aleisyntezapoglądównatematypolityczne,wreszcie
mnóstwotuelementówautobiograficznychorazreminiscencji
