Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Charakterystykagenologicznatelewizyjnegomagazynusportowego...
Ponieważnieostrośćkategoriiumożliwiastopniowalnośćprzynależnoścido
nich-napodstawiepodobieństwadoprototypu-wreszciepojawiłasięmożli-
wośćprzezwyciężeniaproblemutekstówniekanonicznych(czylizdecydowanej
większościzjawisktekstowych).Wcześniejsząpróbęrozwiązaniategokłopotli-
wegostanurzeczypodjęłaSkwarczyńska.Opracowałaonakoncepcjęskalipa-
radoksówgatunku,biorącpoduwagęzarównowzorzec,jakiposzczególnejego
realizacje,wróżnymstopniuodchodząceodkanonu.Powstajewtensposóbpa-
radoks-choćwewszystkichsferachkomunikacjipowstaływzględniestałetypy
wypowiedzi,konkretneichrealizacjemająjednocześniecharakterjednostkowy
iindywidualny.Wkontinuumgatunkówistniejądwabieguny:konwencjiiin-
wencji.Napierwszymznajdująsięgatunkiutrwalone,tradycyjne,konwencjonal-
ne,nadrugim-nowe,eksperymentalne,efemerydy[za:Fras2013:103-104].
WciążjednakpomysłSkwarczyńskiejmnożygatunki,zdającsięsugerować,że
możnamówićogatunkunawetwówczas,gdymaonjednątylkorealizację(co
oczywiścieniejestwykluczone).
WracającjednakdoRosch-jejteoriawiążesięzcałymszeregiemustaleń
psychologiipoznawczej,zgodniezktórymiumysłludzkinieprzyjmujebiernie
bodźcówzotoczenia,leczaktywniejepostrzega.Zgodnieztzw.zasadątop-down
ośrodkisterująceukładunerwowegodokonująselekcjibodźcówzanimjeszcze
organizmzdążynaniezareagować.Dziękitemumożliwestajesięuniknięcienad-
miaruwrażeńorazskupienienatychelementachotoczenia,którewdanym
momencieistotne[por.Pöppel,Edingshaus1998].JakstwierdzaTomaszMa-
ruszewski,jużwprocesiespostrzeganiawystępująróżnorodneoperacjemające
wpływnapoznanie.Zgodniezpropozycjamiteoriiinformacjiposzczególneele-
mentyukładunerwowegoczłowiekakomunikująsięzesobą.Narządzmysłowy
kodujebodźcezewnętrzne,przesyłajeprzezkanałpercepcyjnydowyższychczę-
ściukładunerwowego,którezkoleidekodująkomunikatiodtwarzająpierwot-
informację.Domózgutrafiazateminnysygnałniżwejściowy,któryodebrały
zzewnątrznarządyzmysłów[por.Maruszewski1996:20-36].
Odkrycieuwikłaniainterpretacjiwprocespostrzeganiazawdzięczapsycholo-
giagestaltystom(postaciowcom).Wrażeniawtakimujęciustająsięwynikiemana-
lizyspostrzeżeń.Wspomnianedwojakiekodowanie(przezreceptorynerwowe
imózg)orazselekcjabodźcówopierająsięcałościowymoglądzieobiektu.Dzięki
temunajpierwzostajerozpoznanyobiekt,adopierowdalszejkolejności-jegoce-
chy.Jesttokonsekwencjąpowziętegoprzezpostaciowcówprzekonania,żecałość
mawiększeznaczenieodczęściiniedasięjejsprowadzićdosamegoichpołącze-
nia,jestczymświęcej.Wpsychologiigestaltdoświadczeniewodbiorzewrażeńnie
sprawia,żepodmiotrozpoznajeobiekty(dotegozaśprowadziłozałożenieasocja-
cjonistówdotyczącepowtarzalnościwspółwystępowaniaelementów),ponieważ
wskazywaniewrażeńwymagawysiłkuiniezawszejestmożliwe.Eksperymenty
przeprowadzaneprzezpostaciowcówdowiodły,żedoświadczeniewspostrzega-
niukonkretnychpołączeńelementówniewystarczy,byukładaćjewcałość.