Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Przymiotnikiem,którychybanajczęściejtowarzyszysłowu„decyzja”,jest„ra-
cjonalna”bądź„nieracjonalna”.Tenpierwszyprzymiotnikchętniestawiamywte-
dy,gdymówimyodecyzjachwłasnych,tendrugi–wtedy,gdymówimyodecy-
zjachinnych.Oczywiściepraktykatajestzdecydowaniestronnicza.Wbadaniach
nadpodejmowaniemdecyzjiprzymiotnikiteodnosząsięraczejdopowszechnie
przyjętegopodziałunanormatywnąiopisowąteoriędecyzji.Pierwszaformułu-
jezasadyracjonalnegopodejmowaniadecyzji,drugapokazujebłędypopełniane
przyichpodejmowaniu.
Trzebapowiedzieć,żeprzezdługiczastedwanurtybyłyraczejwyraźnieokre-
śloneirozdzielone.Jeżeliktośwolidobrąszarlotkęoddobregosernika,adobry
sernikwolioddobregociastaśliwkowego,toracjonalnośćwymaga,bymając
wybórmiędzydobrąszarlotkąadobrymciastemśliwkowym,wybrałszarlot-
kę.Gdyby„wbrewlogice”wybrałciastośliwkowe,uznalibyśmytakiwybórza
błąd.Analizującjednakróżnegorodzajusytuacjedecyzyjne,możnaznaleźćprzy-
padki,gdytakienaruszenielogikiwydajesiędopuszczalneitrudnojeuznaćza
błąd.(Będzieotymmowawrozdziale4).Tegorodzajuustaleniazmusiłyba-
daczypodejmowaniadecyzjidoosłabianiazbytrygorystycznych(iwzwiązku
ztymnierealistycznych)wymagańodnośniedoracjonalnościpreferencji(pra-
gnień)iprzekonańdecydenta.Zadopuszczalneinawetrozsądnezaczętouważać
decyzjenaruszająceniektórewymaganiaracjonalności.Wtensposóbpodziałna
normatywnąiopisowąteoriędecyzjiprzestałbyćtakkategorycznyjakwcześniej.
Nierezygnujączniegocałkowicie,niniejszaksiążkapróbujełączyćwykładobu
nurtówbadawczych.Dodaćprzytymnależy,żejejpunktciężkościmieścisiępo
stronieteoriiopisowej,podczasgdywzakresieteoriinormatywnejograniczasię
dowykładuspraw/kwestiielementarnych.Tymbardziejniezajmujesięwyspe-
cjalizowanymizagadnieniamipodejmowaniadecyzji,takimijakbadaniaopera-
cyjne,teoriagierczyteoriaspołecznegowyboru.
Pozazatarciemostrychgranicmiędzyteoriąnormatywnąiopisowąwbada-
niachnadpodejmowaniemdecyzjinastąpiłaostatniojeszczejednacharaktery-
stycznazmiana.Tradycyjnienormatywnąteoriądecyzjizajmująsięekonomiści,
matematycylublogicy,ateoriąopisową–przedewszystkimpsycholodzy.Ostat-
niojednak,wramachtzw.ekonomiieksperymentalnej(zwanejtakżebehawioral-
ną),corazwięcejekonomistówzaczęłozajmowaćsięnietylkonormatywną,lecz
takżeopisowąteoriądecyzji.Tużprzedwydaniemtejksiążkiuczestniczyłem
wmiędzynarodowejszkoleletniejwMoskwie,gdziewykładyprowadzilipro-
fesorowiepsychologiiiekonomii,asłuchaczamibylitakżestudencipsychologii
iekonomii.Byłodlamniezaskoczeniem,żenapodstawiesamychtylkowypo-
wiedziniedawałosięwtejgrupieodróżnić,ktozprofesorów,atymbardziejkto
17
