Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.2.IGNACYRZECKI
–CZŁOWIEKBIEDERMEIERU
OIgnacymRzeckim,kluczowejpostaciPrusowskiejLalki,zwykłosięmy-
ślećjakoopóźnymromantyku.Zsentymentemwspominabowiemstarysu-
biektswojążołnierskąprzeszłość,gloryfikujestaryporządek,któregocentrum
stanowiłsklepnaPodwalu,jestżarliwymwyznawcąideinapoleońskich,których
urzeczywistnieniabezskuteczniewypatruje,jestlojalnymioddanymplenipoten-
temStanisławaWokulskiego.Wskazanedominującecechybohaterasprowadza-
jąsiędopotocznychuogólnień:staroświeckidziwak,idealista,sentymentalny
marzyciel,niekiedytakże:altruista,filozof,sumiennyhomolaborans.Rzucasię
woczyanachronicznośćtejpostacinatlevwiekuparyielektryczności”
,inność,
przejawiającasięzarównowjegomodusvivendi,jakimodussapiendi.Próbajed-
noznacznegozaklasyfikowaniaRzeckiegoniejestzapewnemożliwa-wszakjest
topostaćdośćskomplikowana,najejkształtzłożyłosięwielewpływów-takrze-
czywistych1,jakiliterackich,wśródnichwskazaćmożnachoćbytropvschille-
rowskiegoczłowiekanatury”2lubinspiracjedickensowskie3.Wydajesięjednak,
żeobszarem,wktórymmożnabyumieścićtakżekreacjęstaregosubiekta,jest
stylistykabiedermeieru,typukulturymieszczańskiejwywodzącejsięzkręgunie-
mieckojęzycznego,głównieAustriiokresumeternichowskiego(1815-1848)4.
Początkiadaptacyjneterminuijegokonotacjibyłynegatywne,deprecjonu-
jąceitrywializujące.Samoźródłoterminuutworzonegoodtytułusatyrycznego
tekstuLudwigaEichrodtaiAdolfaKussmaulaofilistrze-mieszczuchuikołtunie
miałocharakterdrwinkujący,prześmiewczy,chociażterminbiederoznaczałpier-
wotniepozytywnecechy,wytwarzającpolesemantycznezogniskowanewokół
wyrazupoczciwość(wdeminutywnejwersji:poczciwina).Prądtenpoczątkowo
1PrototypemRzeckiegomiałbyćsubiektsklepowyBolesławMorski,zob.rozdział
wtejksiążce:RzeczywistepierwowzoryIgnacegoRzeckiego.
2J.Bachórz,Wstęp,[w:]B.Prus,Lalka,oprac.J.Bachórz,Wrocław1991,t.I,
s.LXV;dalej:L,cyfrarzymska-nrtomu,liczbaarabska-nrstronicy.
3Zob.Z.Szweykowski,TwórczośćBolesławaPrusa,Warszawa1972,s.201;zob.też
H.Markiewicz,„Lalka”BolesławaPrusa,Warszawa1967,s.46-47.
4Syntetycznyobrazzjawiskabiedermeierunagruncierodzimymprzeprowadziła
Z.Krzysztoforska-Weisswasser,Austriackibiedermeierijegosztuka,[w:]Codziennośćwli-
teraturzeXIX(iXX)wieku.OdAdalbertaStiferadowspółczesności,red.G.Borkowska,
A.Mazur,Opole2007.
