Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
Chociażwyróżniasiętrzygrupyczynnikówśrodowiskowych,tojednaktrze-
basobiezdawaćsprawęztego,żeniemożnaichrozpatrywaćoddzielniewba-
daniachepidemiologicznych,ponieważonezjednejstronyzsobąwzajemnie
powiązane,azdrugiejdziałająwspólnienaczłowieka.
WSPÓŁDZIAŁANIECZYNNIKÓW
Wszystkiewymienionewyżejczynnikimogąoddziaływaćnaczłowiekakorzyst-
nielubniekorzystnie.Wieleczynnikówwspółdziałazsobą,awzależnościod
ichkompozycjiłącznyefektmożeulecwzmocnieniulubosłabieniu.Niemożna
zapominać,żebrakpewnychczynnikówwśrodowisku(np.jodu)możebyćrów-
nieżpowodemzłegostanuzdrowialubchoroby.Niedoborypewnychsubstancji
mogąnspowodować”lubujawnićszkodliwedziałaniesubstancjiwcześniejobo-
jętnychdlaczłowiekaalbospotęgowaćskutkidziałaniaczynnikówewidentnie
szkodliwych.
Łączneoddziaływanieróżnychczynnikówchorobotwórczychmożemieć
charakteraddytywny,synergistycznylubantagonistyczny.Odziałaniuaddy-
tywnymmożnamówićwówczas,gdysumująsięefektybiologicznegodziała-
niadwóch(lubwięcej)czynników.Wpraktyceczęściejobserwujesięjednak
Ryc.1.5.Synergistycznyefekt(ryzykowzględne)paleniatytoniu(liczbapapierosów/dobę)ikonsumpcji
alkoholu(gczystegoalkoholu/dobę)napowstanierakaprzełyku(A.Tuyns,AlcoholandCancer,LARC,1978)