Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
19
galnezmysłowepięknomówićopięknieBoganiewidzialnego”
105
,aleteżDwywołaćsta-
nynastrojuorazprzejęciasięprawdaminadprzyrodzonymi”
106
,gdyżdlaludziXVIIwie-
kuwystrójkościołabyłjednościąDprzeżyciowo-informacyjną”.
107
Twierdzeniatakieznaj-
dujemyprzedewszystkimwogólnychopracowaniach,któremiędzyinnymiproblema-
miodnosząsiędowystrojówkościołówpotrydenckich.Pozostająwformierozproszo-
nych,luźnychspostrzeżeń,podobniejakwpublikacjach,wktórychproblemzostałuję-
tybardziejwprost:„Gotyckieobrazymedytacyjnezastąpionezostałymalarstwemuczu-
ciowym,nacechowanesilnymładunkiememocjireligijnych,nastrojemchwili”.
108
DWi-
zerunkimająoddziaływaćnaumysłinawolęwidzów[...]pobudzaćdoczciimiłości
Boga,pobożnościiwdzięcznościzaotrzymanedobrodziejstwa”.
109
Wystrojowinadawa-
nowartościsprawcze,abyprzekonaćwidzówdotreści,którezostaływniegowpisane.
110
Istniejąprace,gdzieautorzywskazywalinakonkretnerozwiązaniaikonograficzne
iformalnedzieł,którychcelembyłowzbudzenieuczućuodbiorcy.MiałybyćDpełne
dynamizmuiefektówświatłocienia,bujne,wstrząsająceiniespokojne,oddziaływałyprzez
walorikolor,odwołującsiędosferyuczuciowej”.
111
SztukategoczasujestDekspansyw-
na,dynamiczna,symboliczna[...]fascynuje,wzmacniareligijność”
112
,Dwprowadzawna-
strójekscytacjireligijnej”.
113
ObrazyDwinnacechowaćwzniosłość(patos),ponieważmają
onepomagaćwewłaściwymoddawaniuczciświętym”.
114
LechKalinowskizwracałuwa-
gęnato,żeDwerbowanieodbiorcyimobilizowanienarzeczokreślonejideidokonujesię
poprzezpowtarzalnośćmotywówlubwywołaniereakcjipodświadomych”.
115
Wyraźnie
wskazywanorównieżnarealizmjakoskutecznąmetodęprzekonującąwsztucesakral-
nej:D[...]zrazukontrreformacjaposługiwaćsięmusiałaformązastaną,czylimaniery-
styczną,rychłojednakprzekonanosięojejnieprzydatnościdozamierzonychcelów.
Sztukamanierystycznamiałaformęumowną,metaforyczną,wyrozumowaną—była
więcelitarnaimałokomunikatywna.Chcącpozyskaćmasy[...]znacznieprzydatniejszy
byłrealizmpoznawczyrenesansu,aletrzebagobyłozdynamizować,pomnożyćoeks-
presję.PodtymwzględemKościółszedłzamanierystami,przyjmującjednakodnich
105
B.Wanat,dz.cyt.,s.9.
106
W.Smoleń,Funkcjanauczającawnętrzakościelnego,[w:]Pastorietmagistro,red.A.Krupa,Lublin1966,
s.385.
107
E.Gieysztor-Miłobędzka,Zestudiównadwnętrzemkościelnym.Program,funkcja—wybranezagadnienia
zgenezyiwkładreformytrydenckiej,DStudiaTheologicaVarsaviensia”1987,25,nr1,s.41.
108
R.Knapiński,A.Witkowska,dz.cyt.,s.27.
109
J.S.Pasierb,Wprowadzenie,[w:]M.Biernackaiin.,MaryjaMatkaChrystusa,Warszawa1987(Ikono-
grafianowożytnejsztukikościelnejwPolsce,t.I),s.19.
110
M.Borkowska,ReformapotrydenckaunorbertanekwStrzelnie,DNaszaPrzeszłość”2003,t.100,s.216.
111
J.Dzik,FranciszekLekszycki,malarzreligijnybaroku,Kraków1998,s.39.
112
J.Maciuszko,Symbolewreligijnościpolskiejdobybarokuikontrreformacji,Warszawa1986,s.273.
113
A.Sławska,Malarstwowielkopolskie,Poznań,1952,s.22.
114
R.Knapiński,A.Witkowska,dz.cyt.,s.23.
115
L.Kalinowski,Modelfunkcjonowaniaprzekazuwizualnegonaprzykładzierenesansowegodziełasztuki,
[w:]Renesans.Sztukaiideologia,red.T.S.Jaroszewski,Warszawa1976,s.171.
