Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Lirykatradycyjna
naPółwyspieIberyjskim
31
azarazemtakróżnaodchardży,któraeksplodujeuczuciem,skupionymnażeńskim
Dja”–równieżwskazujenawspólnysubstrat.Ichodpowiednikiemwpoezjihisz-
pańskiej(kastylijskiej)jestludowevillancico,którezyskałoliterackąnobilitacjędo-
pierowwiekuXV
,stającsięjednązkanonicznychformnietylkopoezji,leczprzede
wszystkimmuzykihiszpańskiej.
2.3.Tradycyjnalirykakastylijska–villancicoizejel
´
Villancico(Dpiosnkaludowa”)toutwórlirycznyprzeznaczonydośpiewu.Składasię
zDwłaściwego”villancico,czyliotwierającegokompozycjęprzyśpiewu(2–4wersy),
zwanegoinaczejcabeza(’głowa<)lubestribillo(’refren<),którypodajetematcałości.
Właściwastrofa(pie;’stopa<)ma6–7wersówikończysięDwersemzwrotnym”(verso
devuelta),którypozwalanaprzywołanierefrenu(abb:cdcdcbb).Tabudowajest
typowadlawieluformpoetyckichromańskiegośredniowiecza(francuskievirelai,
prowansalskadansa,włoskielaudaifrotto-
la),gdyżwiążesięzpowtarzalnościąfraz
Twórcązadżalu–pieśnistrofcznejpisanejwcałości
muzycznych.Podobnąstrukturę,awięc
wjęzykupotocznym–byłpoetazKordobyMu-
powtarzającysięcykliczniewcałejkompo-
kaddamal-Kabri,wynalazcamuwaszszahy.Forma
zycjischematrytmicznyirymowyotwie-
zyskałapopularnośćwwiekuXIIpodpióremIbn
KuzmanazKordoby(1078/80–1160),którywyko-
rającejstrofy,miałaarabsko-andaluzyjska
rzystałjejtransgresywny–wstosunkudoklasycznej
muwaszszahaizadżal.
poezjiarabskiej–charakter,wprowadzająctematy-
Wpoezjikastylijskiejformąparalelną
kęrodzajowąosatyrycznejwymowie,korzystając
dozadżalujestzéjel,kompozycjastroficz-
zsilnegonacechowaniadialektalnegojęzykapo-
na,którastanowiodmianępieśniludowej
tocznegoal-Andalus.
typuvillancico.Przyśpiew(estribillo)maje-
denlubdwawersy,następującaponimstrofaskładasięzmonorymowegotercetu
iwersuzwrotnego(versodevuelta),któryrymujesięzrefrenem(aa:bbba).Nazwa
formyzdradzajejmozarabskiepochodzenie.Zdarzasię,żehiszpańskizéjelrównież
wwarstwietreściodsyładoarabskichkorzeni:takjestwwypadkubardzopopular-
negoutworu,zaczynającegosięodsłówDTresmorillasm’enamoran”(DZakochałem
sięwtrzechMauretankach”),któryzapisanonapoczątkuXVIwiekuwCancio-
neromusicaldePalacio(Pałacowykancjonarzmuzyczny).OpowieśćotrzechMau-
retankachDAxy,FatimieiMarienzJaén”,którewybierająsiępooliwki,leczich
wgajuoliwnymnieznajdują,gdyżzostałyzebrane,cowidząc,wracająwyczerpa-
neiblade,iudająsiępojabłka,aleisadzastająpustył,jestdalekimechemfry-
wolnegowierszaiharemowejanegdotyoHaruniear-Raszidzie,abbasydzkimka-
lifieBagdadu.KompozycjetypuzéjelznajdujemywpoezjiprowansalskiejwXII
wieku,wtwórczościpoetówpiszącychpogalisyjskuwwiekuXIIIorazwKsię-
dzedobrejmiłościJuanaRuiza,hiszpańskiejsummiekulturyklerkówXIVwieku
(zob.I.5.2.).
ŚredniowiecznapoezjaludowaPółwyspuIberyjskiegoprzemawiazapośrednic-
twemtekstówpoetówarabsko-andaluzyjskich,galisyjsko-portugalskichi,począwszy
