Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jawnychikonspiracyjnychpolskichorganizacjinarodowych,będącynaj-
bardziejaktywnymiuczestnikamipolskiegożyciapolitycznego.Zasadni-
cząkwestiądlatychświadomychpolskichelitpolitycznychstawałasię
metodawalkiomgliścierysującąsięwprzyszłościmożliwośćsięgnięcia
poniepodległość.NaprzełomieXIXiXXw.,poupadkuw1864r.ostatnie-
gowielkiegopowstanianarodowegostyczniowegomożnawskazać
nadwietrwałepostawywystępującewpolskimruchuniepodległościo-
„pozytywiści”
wym:pozytywistycznąiromantyczną.Reprezentancitejpierwszejodsu-
i„romantycy”
waliwczasiemożliwośćodzyskanianiepodległości,kierującsiętrzeźwą
irealistycznąocenąrzeczywistości.Drudzy,niezrażeniupadkiempowsta-
nia,jużodschyłkuXIXw.czekalinakorzystnądlapolskichaspiracjina-
rodowychsytuacjęmiędzynarodową,bywykorzystaćdowywalczenia
niepodległości.Obydwieorientacjeniewykluczałysię,awzajemnieuzu-
pełniały,będącjednocześnieźródłemciągłychdyskusjinadnajkorzyst-
niejszymdlasprawypolskiejscenariuszemwydarzeńmiędzynarodowych
oraznadkoniecznymiwprzyszłościzachowaniamiPolaków,któresprzy-
jałybynajbardziejodzyskaniuupragnionejniepodległości.
1.1.2.Kwestiapolskawpolitycemiędzynarodowej
WpolitycemiędzynarodowejprzezcaływiekXIXtzw.sprawapolskapo-
zostawałatrwałymelementemwdyplomatycznejrozgrywce,toczącejsię
międzywielkimimocarstwami.Gwarancjeudzielonenatworzącymład
europejskikongresiewiedeńskim,aniedotrzymanepóźniejprzezpań-
stwazaborcze,przedewszystkimRosjęiPrusy,stwarzałymożliwośćpo-
dejmowaniainterwencjidyplomatycznychwmomenciezaostrzeniasię
sytuacjimiędzynarodowej.Wykorzystywałytoemigracyjneorganizacje
polskie,pretendującedorolireprezentantapolskichinteresównarodo-
wych.Najbardziejznaczącymprzykłademtakichpoczynańbyłanajpierw
aktywnośćobozuskupionegowokółks.AdamaCzartoryskiego,apotem
usiłowaniapolskichpolitykównaemigracjiwtrakciepowstaniastycznio-
wego,któredoprowadziłynawetdowydaniaprotestacyjnychnotdyplo-
matycznychprzezAnglięiFrancję,wktórychpotępionorepresyjnąpoli-
tykęrosyjską,realizowanąwKrólestwiePolskimwbrewzobowiązaniom
traktatowymz1815r.
RozwiązaniesprawypolskiejmogłobyćnapoczątkuXXw.rozpatry-
trójporozumienie
wanezperspektywymiędzynarodowejwyłączniejakozaangażowaniesię
asprawapolska
postroniektóregośzistniejącychjużdwóchblokówpolityczno-wojsko-
wychtrójporozumieniaalbotrójprzymierza.Tradycyjnewpolskimspo-
łeczeństwiesympatiedoAngliiiFrancjimogłybywskazywaćnanatural-
skłonnośćdozbliżeniadotegopierwszegobloku.Alianstychpaństw
zcarskąRosjąstudziłjednakzapałdotakiegozbliżenia,zwyjątkiempo-
litykównarodowejdemokracjiibliskimimwpoglądachpolitycznychczę-
26