Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gólniewidocznypodczasgłębokiegokryzysu,jakidotknąłImperiumRo-
syjskiewczasierewolucjilat1905–1907,kiedytylkoczęśćugrupowań
polskichbyłaskłonnapodjąćryzykokolejnegopowstania.NarodowiDe-
mokraciuznali,żepojawiłasięszansawykorzystaniasłabościRosjido
realizacjiczęściprogramunarodowegodrogąpokojową.Nawetwśród
najbardziejaktywistycznienastawionychsocjalistów,zaliczanychdotzw.
nurtuniepodległościowego,wyciągniętowniosekzwydarzeńrewolucji,
żerealnamożliwośćwywalczeniasuwerennegopaństwapolskiegozbro-
niąwrękuistniejetylkoprzywspółpracyzktórymśzwielkichmocarstw.
WczasieIwojnyświatowejtoprzekonaniestaniesięinspiracjąutwo-
rzeniapodkomendąJózefaPiłsudskiegopolskichlegionówwalczących
ubokuAustrii.
1.1.5.Nacjonalizmpolski
TradycyjnyjeszczewXIXw.polskidylematpowstanieczypodporządko-
waniesięzaborcomzacenęprzetrwanianarodu,uprogukolejnegostu-
lecianiebyłwięcjużtakprosty.ZmianywEuropiezwiązanezukształto-
waniemsięruchównacjonalistycznych,przedewszystkimweWłoszech,
Niemczechikrajachmonarchiiaustro-węgierskiej,zdeterminowałynowy
kierunekmyślenia.Dominacjęwżyciupolitycznymzaczęłyzdobywać
ruchypolitycznedążącedostworzeniawłasnegopaństwanarodowego
bądźpostulująceintegracjęiwzmocnieniejużistniejącychpaństwwokół
ideisolidarnościnarodowej.Naichczelestawalidziałaczepolityczni,dla
którychdobrowłasnegonarodubyłoodtejporypunktemodniesienia
wszystkichdziałańpolitycznych.Szczególnymprzypadkiemtychruchów,
zwanychogólnienacjonalizmem,stałsięwEuropieŚrodkowo-Wschodniej
syjonizm,propagującyideęodtworzeniapaństwaizraelskiegopoprawie
dwóchtysiącleciachdiasporyŻydów.
Odwołującsiędotychnowoczesnychideipolitycznych,noweroz-
wiązaniekwestiinarodowejzaproponował,kształtującysiętakżena
RomanDmowski
ziemiachpolskich,polskiruchnacjonalistyczny.RomanDmowski,jego
głównyideolog,dryfującyodkoncepcjiinsurekcyjnejdoprzekonania
omożliwościodzyskaniasuwerennościprzywspółpracyjednegozmo-
carstw,wskazywałwyraźnienanarastaniewpolskichelitachpolitycz-
nychprzeświadczeniaokoniecznościzaakceptowaniaiwykorzystania
istniejącegorealnieeuropejskiegoukładusiłdlaurzeczywistnieniapol-
skichcelównarodowych.SzokującadlaPolakówzaangażowanychwdo-
tychczasowedziałanianarodowowyzwoleńczepropozycjaDmowskiego
współpracyzRosjąwceluuzyskanianiepodległości,wdobierewolucji
lat1905–1907pokazała,jaktawizjaprzybliżapolskieszanse.Rosjaoka-
zywałasięsłabympaństwem,któregoanachronicznysystemspołeczny
ipolitycznygwałtowniepotrzebowałreform,atostwarzałoszansędla
30