Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Imaginauci.PismowyobraźniwpoezjiB.Leśmiana,J.Czechowicza,K.KamilaBaczyńskiegoiT.Nowaka
[ś]wyobrażać=przedstawiaćwobrazie,wwizerunku,wopisie,wutworzeliterackimitp.;
przedstawiać,reprezentować,oznaczaćcoś;tworzyćnowekształtymocąwolnejwyobraźni,
nadawaćpostać,kształtprzezdziałalnośćwyobraźni;odtwarzaćco,przedstawiaćsobiewduchu,
imaginować,wystawiaćsobiewmyśli110.
marzenie=dumanie,rojenie;pragnienieczegoś;dowolne,przypadkowekojarzeniewyobra-
żeń;m.senne=widzeniesenne,sen;przedmiotmarzeń,rzeczwymarzona,cudowna,nieziem-
skopiękna,czarowna,idealna.
marzyć=bujaćmyśląpoświeciefantazji;miećwidzenieweśnie,śnić;snućmyśliłudzące,
roić,dumać,wyobrażaćsobiecośwłudzących,pięknychpozorach,ponętnie,uroczo;pragnąć
czegoś,myślećorzeczyniemożliwej,wyobrażaćsobiecośfałszywie,łudzićsię;marzyćsię=we
śniesięprzedstawiać,śnićsię;przedstawiaćsięwułudnej,zwodniczejpostaci111.
Łatwoprześlepićto,naswójsposóbniestosowne,rozróżnienie,jakbyniezporządku
wyobraźni.Tymczasemjużdośćogólnedefinicjeświadcząoodmiennychznaczeniach
obusłów,marzenieodsyłaraczejdobliżejnieokreślonegontam”
,wyobraźniareagujetakże
(iczęstoingerując)nantu”
.Równocześniemożnawskazaćpolasynonimicznościmiędzy
nimi.Wyobraźnia-jakojednazwładzumysłu-jestzpewnościąpojęciemszerszym.Pol-
szczyznawrozróżnieniumarzeniaikoszmaru(sennego)podpowiadapozytywnenacecho-
wanietegopierwszego,pozwalateżnakonstrukcjewkształciechiazmu,powiemy:nmarzyć
owyobraźni”
,jakrównież:nmiećwyobraźnięmarzyciela”
.
PodobnąfrazętworzyLeszekBrogowskiwodniesieniudopracBachelardazczasów,
gdyzajmowałagoepistemologianauki,piszetłumaczonwyobraźni,któramarzy”112.
Zasadniczoformułymarzenia,któregowyobraźniajestinstrumentem,rozwijaneprzez
francuskiegofilozofa,mieszcząsięwinnymporządku,niżzajmującymniekonteksthi-
storiiidei.Wpracachuczonego(szczególniewPoetycemarzenia)marzenietosynonim
obrazupoetyckiego(choćautorokreślarównieżobrazpoetyckijakonopracowanema-
rzenie”113),azarazemdziełowspółtworzącegoczytelnika.Jednocześnieprecyzyjnieod-
różniaBachelardmarzeniedzienne(fr.rêverie)odmarzenianocnego(fr.rêve),wten
sposóbopowiadasięzamarzeniemświadomym,poetyckim,więcposzerzającympozna-
nieprzezposzerzaniejęzyka.Wprawdzieuczonybyłprzeświadczonyopozahistoryczno-
ścimarzeń,mająonejednakwjegowypowiedziachwielewspólnegozromantycznymi
teoriami(m.in.idealizującąwizjądzieciństwa).
Bachelard,tylkoosiedemlatmłodszyodLeśmiana(literaturązainteresowałsiędo-
pierookoło1938r.,aLapoétiquedelarêverieukazałasięw1960r.),niepodsuwaraczej
narzędziinterpretacyjnychdotejpoezji,mógłbynatomiastbyćpartnerempoetywdys-
kusjinatematrelacjisztuki(wyobraźni/marzenia)irzeczywistości.(Napodobnejza-
sadzie,winnymkontekście,wzwiązkuzrecepcjątradycjikrytykikulturyprzezautora
110
M.Arct,Słownikilustrowanyjęzykapolskiego,t.2,wyd.3,Warszawa1929,s.1072[nwyobrażać”].
111
Tamże,t.1,s.338[nmarzenie”
,nmarzyć”].
112
L.Brogowski,GastonBachelard:fenomenologia(poetyckiegomarzenia)czypoezja(marzącegofeno-
menologa),w:G.Bachelard,Poetykamarzenia,przekł.,oprac.iposłowieL.Brogowski,Gdańsk1998,
s.244.
113
G.Bachelard,Poetykamarzenia,s.181.
