Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zamiastprzedmowy.
JepzlicznymitowarzyszamiswymiopuszczaFrancyęjakowięzień
stanu.Setki,tysiącemupodobnychwygnanychdoAfrykilub
doinnychkolonijkarnych.Ilośćofiar,którejwymagałporządek,
zaprowadzonyprzezzamachstanuLudwikaNapoleona,jestnieznaną.
Takzwane»komisyemięszane«,ustanowioneprzezuzurpatora
krzywoprzysięzcę,niebyłynawetsądemadministracyjnym;siepacze
rozprawialisięzobrońcamikonstytucyibez»formalności«,bez
protokołów,bezwyrokówpisanych.Niechcianonawetmieć
świadkówdlapotomności,dlahistoryi.
Liczbyofiarnieznamywięc.Czyżprzynajmniejmożnamieć
pojęcieotejliczbiezrozmiarówwalkistoczonej,zeskuteczności
iwytrwałościoporuprzeciwzamachowistanu?Skutecznymopórten
niebył,nietylkodlatego,żespiskowcyniezostalizwycięscami,ale
przedewszystkiemdlatego,żepomimowalkiiofiarlicznychnie
zostawiłnawetśladumoralnego.Nazajutrzpozwycięstwiezbrojnem,
LudwikNapoleonmógłpochwalićsięzwycięstwemmoralnem.Prawie
ośmmilionówoświadczyłosięzazamachemstanu,awobectego
najlepszeumysłyFrancyipowiedziałysobie:stałosię!NawetGeorge
Sandradziłapoddaćsięrzeczywistościioczekiwaćspokojniejutrzenki
nowej.
Wytrwałym,oporutegowimieniuprawaiświętościwolinarodowej
takżenazwaćniemożna.Rozstrzelonesiłyobrońcówkonstytucyinie
wytrzymałynatarciamniejlicznej,aleplanowodziałającejszajki
gwałcicieliustawykrajowej.Pocałymkrajurozległsiękrzykobrony
wierzącychwprawoiwwolęnarodu,alenigdzienieumianoskupićsił
przeciwawanturnikomidekabrystomBonapartego.
Prowincyaliczyłanagrodywielkie,atymczasemParyż,Lyon,
BordeauxiMarsyliaodrętwiaływniemocy.Napróżnopomiastach
imiasteczkachwyczekiwanohasłazwielkichogniskżycia
politycznego.Wniejednejmieścinieprzygotowywanosię,bywyjść
naspotkanieruchuwielkomiejskiego,protestuParyża,Marsylii,Lyonu
it.d.;jużrozlegałsiębyłszczękbroniszykującychsiędooporu
szeregów,aletylkopoto,byniebawemwniepokoju,zrodzonymprzez
ciszęgrodówwielkich,zamrzyćzniemocy.
Napółnocyinazachodziewmiastachfabrycznych,miałymiejsce
zbiegowiska,którewładzawiarołomnabądźuśmiechemszyderczym,
bądźbrutalnościąrozpędziła.Wkilkadnipootrzymaniuwieści
ozamachustanuwszystkowróciłodostanunormalnego:tylkodruga