Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Takżewsztukachipoezjiprzeszłośćżyjedlanasnanowoiinaczejniżdlanaszych
poprzedników:odczasówWinckelmannaihumanistówschyłkuXVIIIstuleciaspo-
glądamynacałąstarożytnośćinnymioczymaniżnajwięksidawnibadaczeiartyści.
JacobBurckhardt,StudiumderGeschichte(NeuesSchema)
ListyWinckelmannawłaściwieodchwilijegotragicznej,awczystoludzkichkatego-
riachnajzupełniejabsurdalnejśmierciwTrieście1budziłyogromnezainteresowanie,
codziwićniepowinno,zważywszynapozycjętejpostacizarównowkulturzeintelek-
tualnejEuropydrugiejpołowyXVIIIstulecia
2
,jakiwrychłopowstałym,imaginowanym
wizerunku.PracanadspuściznąepistolograficznąautoraHistoriisztukistarożytnej
zostałazainicjowanamiędzyinnymiprzezGoethegoikrągjegowspółpracowników
iwpewnymsensiezakończonaprzezWaltheraRehma,świetnegofilologagermań-
skiego,prawie150latpóźniej.IdlaGoethego,idlaRehmaWinckelmannbyłkimś
więcejniżprzysłowiowymjużzałożycielemarcheologii
3
ihistoriisztuki,twórcąklasycy-
stycznychmanifestów-stałsięsymbolemneohumanizmu,wcieleniemestetycznego
modelupełniczłowieczeństwa,unaocznieniemmetodyprzyswajaniastarożytnej
spuścizny-symbolemnietylkojakoautorwieluważnychdzieł,alejakoczłowiek,
któregodrogę,podyktowanąprzeznaczeniem,odsłaniającąsięwkilkumistrzowskich
scenach,naszkicowałGoethewswoimniedoścignionym,abędącympotemwzorem
dlawielu,eseju4.
Niechodzitutajtylkootypowąopozycjęwyidealizowanegoobrazuprzeszłościijak-
kolwiekpojętejprawdyhistorycznej.Wtakopisanej,banalnejopozycjizmieniałysię
proporcje,uzyskując,jaksięzdaje,chwiejnąrównowagęwarcydzieleXIX-wiecznejbio-
grafistykiihistoriisztuki,wpracyWinckelmannundseineZeitgenossenCarlaJustiego
1.Zob.wliteraturzepolskiejartykuł:J.Śliwa,OstatniapodróżJohannaJoachimaWinckelmanna,„RocznikBiblioteki
NaukowejPANiPAUwKrakowie”60:2015,s.109-126,tamrównieżdalsza,takżenowa,literatura.
2.Zob.otymważnytekst:A.Demandt,WinckelmannunddieAlteGeschichte,w:JohannJoachimWinckelmann,
1717-1768,red.T.W.Gaehtgens,Hamburg1986,s.301-313.Por.takżeobszernąpracę:K.Harloe,Winckelmann
&theInventionofAntiquity.HistoryandAestheticsintheAgeofAltertumswissenschaft,Croydon-Oxford2013.
Atakżeważna,wszechstronnapraca,przywracającaniejakopostaćWinckelmannawpiśmiennictwieanglojęzycznym:
A.D.Potts,FleshandTheIdeal:WinckelmannandtheOriginsofArtHistory,NewHaven1994.
3.Zob.otymświetnyrozdziałpt.Winckelmann,w:RanuccioBianchiBandinelii,Archeologiaklasycznajakohistoria
sztuki,tłum.iposłowieW.Dobrowolski,Warszawa1988.
4.J.W.Goethe,Winckelmann,w:tenże,Wybórpismestetycznych,wybór,oprac.iwstępT.Namowicz,Warszawa
1981,s.243-287.
