Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.PODSTAWYGEOMETRYCZNEOPRACOWAŃ
GEODEZYJNO-KARTOGRAFICZNYCH
2.1.GeometrycznymodelZiemiijegoodwzorowanie
napłaszczyźnie
AproksymacjapowierzchniZiemizapomocąkuli
PlanetaZiemiamakształtzbliżonydokuli,aściślej-doelipsoidyobroto-
wej,spłaszczonejwosiobrotu.KulistykształtZiemibyłpierwszymodkry-
ciemludzkościburzącympierwotneprzekonanieopłaskościjejpowierzchni
albobardziejwyimaginowanymkształcie.
PierwszeństwocodookreśleniadługościpromieniaZiemiprzypisujesię
Eratostenesowi(276-195p.n.e).Dokonanyprzezniegopomiarmiałnacelu
potwierdzeniehipotezstarożytnychmyślicieli,którzyposzukiwalifilozo-
ficznych(Pitagoras)orazpraktycznych(Arystoteles)dowodównakulistość
naszejplanety.EratostenesobliczyłwielkośćZiemi,przyjmującwspomnia-
nezałożenieojejkulistości,atakżeorównoległościpromienisłonecznych.
Pomiarpolegałnawyznaczeniu
wysokościSłońcanadhoryzontem
wmomenciegórowania-wdniu
przesilenialetniego-wAleksan-
driiorazwodległejo5000sta-
diówSyene,gdzieSłońceznalazło
siędokładniewzenicie(rys.2.1).
KorzystającztwierdzeniaTalesa,
Eratostenes
obliczył,
że
kula
ziemskamaobwódokoło40tys.
kmipromieńponad6tys.km.
Rys.2.1.IdeapomiarupromieniaZiemi
dokonanegoprzezEratostenesa
WynikiobliczeńEratostenesaniewieleodbiegająodobecnieuznanych
rozmiarówkuliziemskiej-jejśrednipromieńto6368km,aobwódrównika
40075km-mimoprzyjęciaprzezniegobłędnegozałożenia,żeSyeneiAlek-
sandriapołożonenatymsamympołudniku.
Wielepóźniejszychpomiarówniepoprawiłowynikówtegotakbardzo
odległegowczasieiprymitywnegotechniczniepomiaru.Dopieronowożyt-
nedoświadczeniaNewtonarzuciłynoweświatłonadefinicjękształtuZiemi
jakoelipsoidyobrotowej,aXIX-wiecznekampaniepomiarowepozwoliły
precyzyjniejokreślićjejwymiary.
10