Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
CZĘŚĆ1.PAŃSTWOWMYŚLIOBOZUNARODOWEGO
poprzedzającymodzyskanieniepodległościiwczasiezaborów,już
wMyślachnowoczesnegoPolakapowszechnieuznawanychwobozie
zacredoideologiinarodowejRomanDmowskikonstatował:
Braksamoistnegobytupolitycznegoipolitykarządówzaborczychutrud-
niłyniezmiernienaszepołożenienakresach,wkrajachzniepolskim
rdzeniemludności,należącychongidoRzeczypospolitej,wkrajachstano-
wiącychhistorycznepolenaszejnarodowejekspansji,wktórychkultura
polskawielkiewciąguparuwiekówpoczyniłazdobycze.Jednocześnie
demokratyzacjakulturyotwarłanamnowepolenakresachzachodnich,
wprowincjachetnograficzniepolskich,odwiekówutraconychpolitycznie
iwydanychnałupposuwającejsięzwycięskonawschódkulturzeniemiec-
kiej.Tezachodniekresywłaściwiejedynym,nowozdobytympolem
działalnościnarodowejwostatnichlatach.Cieszymysięzdobyczą,ale
jakżemałowtymzasługioświeconego,myślącego,polskiegoogółu,zdru-
giejzaśstrony,jakżeonaskromnawporównaniuztym,conawschodzie
skutkiemfatalnychwarunkówinaszegozaniedbaniamożemyutracić5.
WtleprzywołanejwypowiedziDmowskiegowartozaznaczyć,żejej
autor,eksponującrolęczynnikaetnicznego,ukształtowaniesięnarodu
wiązałzistnieniempaństwa:
Naródstwierdzałjestwytworembytupaństwowego.Trwanieprzez
szeregpokoleńwjednejorganizacjipaństwowej,najednejziemi,pod
jednymimieniem,zjednąwładząnaczele,zjednymtypemwzajemnych
uzależnień,zjednymicelaminazewnątrzzabieracorazwięcejzduszy
jednostkinarzeczcałości,narzeczwielkiej,zbiorowejduszynarodu,
tworzynajsilniejszyzeznanychwdziejachludzkościwielkizwiązek
moralny,któregozerwanie,gdysięnależycieutrwalił,przestajewprost
zależećodwolijednostki6.
5R.Dmowski,MyślinowoczesnegoPolaka,wyd.8zesłowemwstępnymJ.Do-
braczyńskiego,Warszawa1989,s.65.
6R.Dmowski,Podstawypolitykipolskiej,flPrzeglądWszechpolski”1905,nr7,
s.340.