Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
014
Defnicjaiklasyfkacjaśmierci,
stwierdzaniezgonu
MichałSzeremeta
Śmierćjestjednymznajczęściejobserwowanych,azara-
zemnajmniejpożądanychzjawiskwmedycynie.Masta-
łemiejscewżyciuczłowiekaiwokreślonymczasiedo-
tkniekażdego.Wmedycyniesądowejszczególnynacisk
kładziesięnapraktyczneznaczenieśmierciistwierdze-
niazgonuzewzględunalicznekonsekwencjeprawne
ztymzwiązane.
Naprzebiegulatdefinicjaśmierciulegałalicznym
zmianom.Dolat60.XXw.ustaniekrążeniaioddychania
jednoznacznieutożsamianozezgonem.Zachwilęśmierci
uznawanoostatnioddechiostatnieuderzenieserca-cor
ultimummoriers.Skutkizanikukrążeniaioddychania
wpostaciwczesnychznamionśmierci,jakplamyopado-
we,stężeniepośmiertne,oziębienie,bladośćpowłokiwy-
sychanie,pojawiającesięwrazzupływemczasu,dawały
pewność,żemasiędoczynieniazezmarłym.
Rozwójmedycyny,przedewszystkimwprowadzenie
nowoczesnychmetodresuscytacjikrążeniowo-oddecho-
wejorazoddechuzastępczegowdrugiejpołowieXXw.,
uwidoczniłniedostatecznośćkryteriumśmierciopartego
nazanikukrążeniaioddychania.Nowoczesneczynności
ratunkowepozwalałybowiemnaprzywrócenieipodtrzy-
mywaniepodstawowychfunkcjiżyciowych.Odtejchwili
śmierćkliniczna,odpowiadającaklasycznejdefinicji
śmierci,stałasięodwracalna.Sytuacjawymogłapotrzebę
ustaleniainnychkryteriówśmierci.Ostatecznieskupiono
sięnaludzkimmózgujakocentralnejjednostceregulującej
pracęnajważniejszychżyciowoukładów,apowyżejprzy-
toczonekryteriadefinicjiklasycznejzastąpiononowym
stwierdzeniem.
W1968r.pospotkaniuŚwiatowegoStowarzyszenia
Lekarzy(WMA)wSydney,wdeklaracjizwanejnKomu-
nikatemnatematśmierci”
,stwierdzenieśmierciwwyni-
kuustaniaczynnościsercazastąpionopojęciemśmierć
mózgowa.Koncepcjatazostałaugruntowanaprzezpo-
wołanąwtymsamymrokuNadzwyczajnąKomisjęHar-
wardzkiejSzkołyMedycznejdoZbadaniaDefinicjiŚmierci
Mózgowej.Jejpraceskupiłysięnazagadnieniunieodwra-
calnejśpiączki,atakżepotwierdzeniutrwałegoustania
czynnościmózguzapomocąobiektywnychbadańme-
dycznych.TrzynastuczłonkówKomisji,wtymdziesięciu
lekarzy,sformułowałonowekryteriumśmierci-nieod-
wracalneitrwałeustanieczynnościcałegomózgu,które
ległoupodstawnowejdefinicjiśmierci.Odtejporyfakt
śmiercimózgowejmiałypotwierdzać:
•brakreakcjinabodźce;
•
braksamoistnegolubbędącegoreakcjąnabodźce
ruchumięśni;
•braksamoistnegooddechu;
•
brakodruchów,wtymzpniamózguorazgłębokich
odruchówścięgnistych.
StanowiskoKomisjiHarwardzkiejotworzyłomożliwości
prawnegouregulowaniakryteriumśmierciwewspółpracy
zAmerykańskimStowarzyszaniemLekarzyorazAmery-
kańskimStowarzyszeniemAdwokackim.W1980r
.powo-
łanowUSAPrezydenckąKomisjęds.StudiówProblemów
EtycznychwMedycynieorazBadańBiomedycznychiBeha-
wioralnych,którawAkcieJednolitegoUstalaniaŚmierci
(UniformDeterminationofDeathAct,UDDA)zaleciłastoso-
waniekryteriumśmiercimózguwszystkimstanomwUSA.
Definicjaśmiercimózgowej,wktórejśmierćpniamóz-
guoznaczaśmierćorganizmujakocałości,zostałazalega-
lizowanaprzezwiększośćkrajów.WPolscewprowadzono
75
