Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Muzeaiflashmoby
17
odbardzoosobliwychiindywidualnychukładówmogąoneotrzymaćpo-
staćmetonimicznejfiguryfilozoficznej(jakwMiejscuurodzeniaPawła
Łozińskiego),matrycyjęzykowej(wtekstachAgnieszkiKłosiAndrzeja
Sapkowskiego)lubsymbolustanowiskazdziedzinysocjologiikultury.
Podniesieniemetonimiidorangirozpoznawalnegostylumówienia
orelacjachpolsko-żydowskichiHolokauściewproziepolskiejschył-
kuXXwiekuobserwujemyprzedewszystkimwpowieściachChwina
iHuellego.Powieściach,którewpłynęłynawszystkiepóźniejszepolskie
narracjeowielebardziejniżwspomnianajużdrugaopowieśćMarka
Bieńczyka.SymbolicznyudziałtekstówChwinaiHuellegowtworzeniu
tego,comogłabypokazywać(później)literatura,aczegopokazywać
(późniejiobecnie)niemoże(niechce),polegagłównienastworzeniu
zastępczego(symbolicznego,metonimicznego,niedosłownego)obra-
zuHolokaustu.Zgodniezjegoideąświatprzedstawionyniepowinien
dostarczaćodbiorcyzbytwielutroskocharakterzeideologicznym.Za-
miasttegowywołujeuczuciasentymentalno-religijne,wdużejmierze
przepuszczoneprzezfiltrodczuwaniaromantycznego.
TakiwłaśnieŻyd-sfingowany,beztrududającysięzaakceptować,bo
nieobecny-mógłsprawiaćwrażenieskładnikapolskiejtożsamości
ipolskiejhistorii.Badaczehistoriiliteraturyspoglądającykilkanaście
latpóźniejnaUmschlagplatz,BohińiWeiseraDawidka,doszlidownio-
sku,żeówŻydjestuczestnikiem-niegdyśtoczonejzcaratem,potem
zhitlerowcami,awlatach80.zreżimemsocjalistycznym-wspólnej
walkiprzeciwniebezpiecznejideiidentyczności.Zgodnieztym,nader
pobożnym,myśleniem,przedstawićŻydawliteraturzeznaczyłowtedy
nkłaśćnacisknato,coindywidualne,odmienne”,opowiadaćsięnnieza
tym,cotożsame,leczzatym,coróżne.Postrzeganiwtakiejperspekty-
wiepolscyŻydzistająsięsymbolemutraconejRóżnicy,minionyświat,
którywspółtworzyli-alegoriądoskonałejrzeczywistości-ciąglezna-
dziejąwypatrywanej”30.
Jakwyglądałabydzisiajpolskaprozabeztakiegofiltru?Cobywniej
uległozmianie,gdybyStefanChwinnapisałpowieśćoŻydówceijużna
30P.Czapliński:Zagłada-niedokończonanarracjapolskiejnowoczesności.W:Śla-
dyobecności.Red.S.Buryła,A.Molisak.Kraków2010,s.341.
