Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Muzeaiflashmoby
istniejądziękisztuceisąjejperformance)em.WMetonimiachZagładył
proponujęwidziećsztukęjakoakcjęiinstalację,anawetulicznyflash
mob,aniemuzealnąekspozycję.Zagładabowiemjużdawnoopuściła
zbiorowąpamięćizaczęławieśćżyciewwyobraźni43.PiszeotymAlvin
H.Rosenfeldwjedynejdotądtakrozległejpochwaleswobodytwórczej
wprojektowaniuZagładywsztuce,czyliwpracyPodwójnaśmierć.Roz-
ważaniaoliteraturzeHolocaustu44.Wczęścipoświęconejpowieściom:
TheWallJohnaHerseya,Miła18LeonaUrisa,Ostatnisprawiedliwy
AndréSchwarz-Barta,MalowanyptakJerzegoKosińskiego,iopowiada-
niomTadeuszaBorowskiegoRosenfeldstwierdza,żewiernośćfaktom
gubitęliteraturęczęściejniżartystycznaswobodaioddaniewładzywy-
obraźni.Dziejesiętak,ponieważsolidneosadzenieopowieściwhistorii
wymagaodpiszącychrówniestarannejocenyświataprzedstawionego.
TrudnojestopowiadaćoHolokauściewuporządkowanyisterylnyspo-
sób45.Cowięcej,porządekisterylnośćnieczyniąopowieścijakością
43PojęciemuzeumrozumiemtuinaczejniżJoannaHańderek,którawpracyopi-
sarstwieA.Malraux,C.GeertzaiJ.ClifordaMetamorfozyimuzeaprzeznmuzeum
wyobraźni”rozumierozległąwiedzęokulturze,jakąposiadakażdyjejużytkownik,
obdarzonyświadomościąkulturowąizdolnościąjejinterpretacji.Por.J.Hańderek:
Metamorfozyimuzea.Kraków2010,s.79-82.Natematmuzeówpamięciiichzwiązku
zZagładąpor.obszernąmonografięzagadnienia:A.Ziębińska-Witek:Historiawmu-
zeach.StudiumekspozycjiHolokaustu.Lublin2011.
44A.H.Rosenfeld:Podwójnaśmierć.RozważaniaoliteraturzeHolocaustuł
ZasadniczoAlvinRosenfeldjestprzeciwnikiemmetaforyzacjiAuschwitz.nNiemame-
tafordlaAuschwitz,podobniejakAuschwitzniejestmetaforądlaczegokolwiekinne-
go”.Tamże,s.41.nWyrażawtensposóbprzekonanie,żeliteraturamówiącoZagładzie,
świadomaswoichzobowiązańetycznych,musiuporaćsięzpokusąuniwersalizacjiży-
dowskiegolosu.OliterackichkonwencjachtakiejpostawymyślałzapewneDerrida,pi-
sząc,żewewczesnychutworachEdmondaJabèsa»Żydjestalegorią«,uprzedmiotowio-
nymnośnikiemogólnoludzkiegodoświadczeniaopresji.EtycznepisanieoZagładzie
powinnowięczmierzaćdorozbrojeniauniwersalizującegosensualegorycznego,do
zakorzenieniaopowieścinapowrótwbycie,wrealnościcierpienia”.A.Ubertowska:
Świadectwo-trauma-głos.LiterackiereprezentacjeHolokaustu.Kraków2007,s.294-
295.
45Oklasycznychkategoriachetycznychizatarciuróżnicmiędzyświatemkatów
iofiarorazproblemieuniwersalizacjiipartykularyzacjizłapisałrównieżA.Wernerwe
wstępiedo:T.Borowski:Utworywybrane.Oprac.A.Werner.Wrocław-Warszawa-
Kraków1991,s.LXII-CXX.
