Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1020
Klasyfikacja,budowa,genetykaireplikacja
wirusów
EugeniaGospodarek-Komkowska
Wirusy(łac.virus-trucizna,jad)todrobnoustroje,któreniemająstruktury
komórkowej.Tworząjecząstki(wiriony)zdolnedoaktywnościmetabolicz-
nejireplikacjiwyłączniewewnątrzkomórekludzkich,zwierzęcych,roślinnych
lubbakteryjnych.mniejszeniżbakteriei(znielicznymiwyjątkami)nie-
widocznewmikroskopieświetlnym.Średnicawirionuwynosiod18nmdo
600nm;wirionyzakażająceludzimająśrednicęod20nmdo400nm;większość
mamniejniż200nm.
Cząstkawirusaskładasięzdwóchpodstawowychstruktur:genomu-central-
niepołożonegomateriaługenetycznego,RNAlubDNA(wyjątek:Mimivirus,
którymaDNAiRNA)orazkapsydu.WirusyDNAmająnajczęściejpodwójną
nić(double-strandedDNA,dsDNA;wyjątekstanowiąParvoviridaeiAnelloviridae,
któremająpojedyncząnićDNA,single-strandedDNA,ssDNA).Natomiastwirusy
RNAzwyklemająpojedyncząnićRNA(ssRNAzwyjątkiemReoviridae,którecha-
rakteryzująsiędsRNA).Genomywirusów,zależnieodichwielkości,zawierają
odokoło5tys.doponad200tys.nukleotydówlubparzasad(basepair,bp).
Ostatnioodkrytowirusy,którychgenomyprzekraczająmilionbp,np.wirusy
dsDNAzrodzajuMimivirus(wywołujązapaleniepłuculudzi)iMegavirus.
Kapsydypełniąfunkcjęochronnądlagenomu,zktórymtworząnukleokapsyd,
zbudowanyzpodjednostekbiałkowych-kapsomerów,umożliwiająwirusom
bezosłonkowymwnikaniewirionudokomórkiżywiciela.Układbiałekkapsydu
względemgenomunadajesymetrięnukleokapsyduikształtcząstkiwirusa.
Nukleokapsydmożebyćnagilubzosłonką.Wirusyosłonkowenajczęściej
wrażliwenaeteridetergenty.Osłonkajestzazwyczajlipidowaimożemieć
wypustkipowierzchniowe(peplomery)złożonezglikoprotein,któreumoż-
liwiająprzyleganie(adsorpcję)wirionudoreceptorówkomórekgospodarza
iokreślająswoistośćantygenowąwirusów,np.hemaglutyninaineuraminidaza
wirusówgrypy.Szczególniedużewypustkiadeno-ikoronawirusów(stąd
nazwatejrodzinyCoronaviridae,gdyżtworzą„koronę”napowierzchniwirionu,
np.koronawiruszespołuostrejniewydolnościoddechowej2-SevereAcute
RespiratorySyndromeCoronavirus2,SARS-CoV-2).Wewnątrzcząstkiwirusa
mogąwystępowaćbiałka,enzymyniezbędnedoreplikacji,np.polimerazaDNA
lubRNA,odwrotnatranskryptaza,atakżeproteazaistotnawprocesiedojrze-
waniawirionu.
1.Przeglądmikrobiologii-podstawy
3