Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Rozdział1-BeniaminBukowski,MateuszMierzejewski
żewPolscewlatach1992-2016zaobserwowanowystępowaniepodatkuregre-
sywnego,tj.jegowartośćwrazzewzrostemdochodumalała.Zgodniezprzed-
stawionymiwynikamisystemobowiązującywPolscepreferujeosobyowysokich
dochodachrównieżpodwzględemtrenduzmianwtransferach-wgrupach
owyższychdochodachmożnazaobserwowaćwzrostwartościtransferówwba-
danymokresie.
Przyczynywystępowaniaregresjipodatkowejupatrywaćmożnawrozbudo-
wanymsystemieulgizwolnieńpodatkowych,którełagodząprogresjępodatkową
zewzględunafakt,iżkorzystająznichprzeważniezamożnipodatnicy.Oniteż,
osiągającnajwyższedochody,mająszansęnaodzyskanienajwiększejczęścipo-
datku(podatnikoniższychdochodachniebędziewstanieskorzystaćzmaksy-
malnejprzysługującejmuulgipodatkowej)27.
Dodatkowymnarzędziemwpodatkudochodowym,którysłużyłagodzeniu
nierówności,możebyćkwotawolnaodpodatku.WPolscemiałaonaniskąwy-
sokość(wlatach2000-2016oscylowałamiędzy2200a3000zł),natomiastjejod-
działywaniepozostawałosymboliczne28.
NierównościdochodowewPolscewświetlekoncepcjiRawlsa
Wnajnowszychpracachekonomicznychczynnikiwpływającenaekonomiczne
wynikijednostekdzielisięnate,któresązastaneprzezposzczególnejednostki,
takiejakrodzajśrodowiskarodzinnego(czynnikizewnętrzne),orazte,którewy-
nikajązaktywnościsamychjednostek,awięcpracy,dziękiktórejjednostkaosiąga
wybraneprzezsiebiecele(czynnikiwewnętrzne)29.Klasyfikacjatawskazujenako-
niecznośćniwelowaniaróżnicwynikającychzczynnikówzewnętrznych(nierów-
nościszans),dająctymsamymmożliwośćmaksymalizowaniaefektywnościpracy
całegospołeczeństwa(jegoużyteczność,przywystępującejrównościszans,będzie
nagradzanawynikiemproporcjonalnymdowłożonejpracy-wrazzewzrostem
pracybędzierosłajej„nagroda”).JakwskazujeAnthonyB.Atkinson,nietylko
nierównościszans,leczrównieżnierównościwyników(doktórychnależyaspekt
dochoduwynikającyzpracyjednostki)sąistotnezperspektywybadańekono-
micznychzewzględunafakt,iżwpływająonebezpośrednionarównośćszans
przyszłychpokoleń-beneficjencinierównościwynikówmogądaćnieuczciwą
przewagęnierównościszansswoimdzieciom30.Tymsamymzmniejszanienierów-
nościwynikówjestistotnewperspektywiecelu,jakimjestrównośćszans.
27
P.Wiatrowski,Politykapodatkowapaństwaanierównościspołeczne,„Nierówności
SpołeczneaWzrostGospodarczy”2018,nr54.
28
Ibidem.
29
J.Romer,EqualityofOpportunity,HarvardUniversityPress,Cambridge1998.
30
A.B.Atkinson,Nierówności.Codasięzrobić?,przeł.M.Ratajczak,M.Szlinder,Wy-
dawnictwoKrytykiPolitycznej,Warszawa2017;R.Wilkinson,K.Pickett,Duchnierówności.
Tam,gdziepanujerówność,wszystkimżyjesięlepiej,przeł.P.Listwan,CzarnaOwca,Warszawa
2011.
