Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
świętyBonawentura,OwiedzyChrystusa,OtajemnicyTrójcy
Tenwłaśnieproblemjestprzedmiotemrozważańkolejnejkwestii,ajejargu-
mentyitrudnościodtwarzająsprzecznezesobąstanowiskazwolennikówjedności
bądźwielościidei:jednośćideimawynikaćzjednościBoga,awielośćzichzwiąz-
kuzwielościąstwarzanychipoznawanychprzeznierzeczy.Zasadniczaprzesłan-
karozstrzygnięciatytułowegopytaniakwestiijestzawartawkwestiipoprzedniej.
SkoroBóg,poznając,używasamegosiebiejakopodobieństwa,tojakJemusame-
muprzysługujenajwyższajedność,taksamoipodobieństwu,zatemniemożebyć
wieluidei.ZasadniczaczęśćrozważańBonawenturyskupiasięnatym,bywyka-
zać,wjakisposóbtojednopodobieństwoujmujewielośćirozmaitośćpoznawa-
nychzajegopośrednictwemrzeczy.Bezwątpienianapoziomieontycznympodo-
bieństwoto-określanewtejkwestiijakoprawda-jestjednością.Podobieństwo
tojednakżepozostajewrelacjachdowielurzeczy,akażdarzeczmawłasną,od-
rębnąodinnychrelacjędoBożegopodobieństwa.Wtensposóbidea,dziękiktórej
poznajesięosła,jestczymśinnymniżidea,zasprawąktórejpoznajesięczłowieka.
Relacjeteniesąjednakżerzeczywiste(tzn.niezachodząmiędzydwiemaróżnymi
odsiebieizewnętrznymidlasiebierzeczami;obecnośćwBogurelacjirzeczywi-
stychpowodowałabywNimwielość),ponieważBógodnosisiętylkodowewnętrz-
nychzasadpoznania,którymzkoleiodpowiadająrzeczywisterelacjewrzeczach
istniejącychwświeciezewnętrznym.
Bonawenturaobjaśniaswojestanowiskoprzypomocymetaforyświatłaijego
promieni.Wświetle,któresamowsobiejestczymśjednym,możnawyróżnićliczne
promienieoświetlająceróżnerzeczy.PoznanieBożeodpowiadatujednemuświa-
tłu,ajegopromienie-zasadompoznaniawyodrębnianymwtórniedziękiich
odniesieniomdoposzczególnychrzeczy.Korpuskwestiikończydłuższypassus
zOimionachBożychPseudo-Dionizego,wktórymBonawenturaznajdujeoparcie
dlaswojegorozwiązania.
PrzypomocyrozróżnieniawobrębieBożejideitego,cojest(samejrzeczy),od
tego,doczegojest(relacji)-torozróżnieniejestfundamentemrozwiązaniaaporii
jedności-wielościideiioryginalnympomysłemBonawentury-beztrudumożna
odpowiedziećnawszystkieargumentydowodzącewielościideiwumyśleBożym,
dotycząonebowiemwyłącznierelacji,aniesamegoBożegopodobieństwa.
Wkwestii4przechodzimyodzagadnieńmetafizycznychdoepistemologicznych,
Bonawenturazastanawiasięwniejnadfunkcją,jakąpełniąideewpoznaniuczło-
wieka,czymianowiciepoznaniepewnemożedokonaćsiębezudziałuwiecznych
zasad.Całakwestiajestwłaściwiepróbąsystematyzacjiiinterpretacjiiluminizmu
Augustyna,sprowadzonegotudotezyokoniecznościideidopoznaniapewnego.
Bonawenturarozpatrujetrzymożliwościudziałuideiwpewnympoznaniuczło-
wieka:popierwsze,poznaniepewnemożebyćpoznaniemwyłącznietychżezasad;
podrugie,możebyćpoznaniem,któreniedocieradosamychtychzasad,aogra-
niczasięjedyniedoichwpływu;wreszcie,potrzecie,poznaniepewnemusiko-
