Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ona,Onimózg
PiotrGałecki,MonikaTalarowska
jestmęska(XY),tochromosomYpowodujepowstaniegonadmęskich,czyli
jąder.Zakształtowaniesięcechpłcimęskiejodpowiedzialnedwageny:tzw.
SRY(ang.sex-determiningregionY)znajdującysięnakrótkimramieniuchro-
mosomuY,kodującybiałkoTDF(czynnikdeterminującyjądro,ang.testis-de-
terminingfactor),orazZFY(ang.zincfingerprotein,Y-linked).Podstawowym
kryteriumpłcigenotypowejuczłowiekajestobecnośćgenuSRY.Opisanogopo
razpierwszyw1990r.inazwanoUcentralnymwłącznikiemmęskości”
,ponieważ
przezkodowaniebiałkaTDFjeststymulatoremrozwojująder.Ekspresjęoby-
dwuwymienionychgenówmożnawykryćwpłatachczołowychorazpodwzgó-
rzukażdegomężczyzny,natomiastniewystępujeonaukobiet.
Ukształtowanejądrazaczynająwydzielaćhormonynazywaneandrogenami
(głównietestosteron),powodującewzrostmęskichnarządówrozrodczych.Jak
wspomnieliśmy,stężenietestosteronuwmózguosiągawtymczasieapogeum.
Jegoniedostatekzaśprowadzidozanikumęskichzachowańseksualnych,na-
wetwówczasgdyprawidłoworozwinąsięmęskienarządypłciowe.Testosteron
spełniajeszczejednąważnąfunkcję.Wokresieokołourodzeniowympodjego
wpływemkształtujesięsamczytypzachowaniapodczaskopulacji(tzw.odruch
krycia).Zarównowzorypreferowanychzachowańseksualnych,jakizaintere-
sowaniepłciążeńskąrozwijająsięumężczyznwodpowiedzinaekspozycjęna
testosteronjużnatakwczesnymetapierozwoju.
Małgosia
Znacznieprostszyjestproceskształtowaniasięmózguwprzypadkupłciżeń-
skiej.W10.–12.tygodniuodzapłodnieniawykształcająsięgonadyżeńskie,czyli
jajniki.Jednakhormonyprzeznieprodukowane(estrogenyiprogesteron)nie
odgrywająistotnejroliwróżnicowaniusiępłcidopoczątkuokresudojrzewa-
nia,gdypojawiasiępierwszamiesiączkaorazrozwijająsiętrzeciorzędowecechy
płciowe(wzrostpiersi,specyficzneowłosienieciała,zmianaproporcjibudowy
ciała).
Jakzatemwidać,genysamewsobieniedeterminująpłci,aleuruchamiająpro-
dukcjęhormonówpłciowych,któremająkluczoweznaczeniedladalszegoroz-
wojuseksualnego.Wokresieżyciapłodowegoinicjujądwakluczowedlaróżni-
cowaniapłciprocesy:defeminizacjęorazmaskulinizację.Pierwszyznichpolega
nastałymusuwaniufenotypówodpowiadającychzażeńskiezachowaniaseksu-
12
www.mededu.pl