Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
JANTOMKOWSKI
[ś]kogut,coodprawiawarty,
Stanieinieruchomiedzierżącdzióbzadarty,
Igłowęgrzebieniastąpochyliwszybokiem,
Abytymłacniejwniebomógłcelowaćokiem,
(ks.III,w.37-40;WRIV,76)
Narratormówinam,żekogutwypatrujenaniebiejastrzębia.Skądjednak
pewność,żeniewypatrujeczegośjeszcze-tajemnychznaków,któremy-
śliwy,mistycznytropicielrozpoznajebeztrudu?DZwierzętasąjużnatro-
pie”2,,zapewniaRilkewpierwszejElegiiduinejskiej.Amożenarratornie
mówiwszystkiego-jakzwyklipostępowaćmistycy,nawetwswychtrak-
tatachzawieszającygłos,bomilczeniebywabardziejwymowneodsłów,
aobjawienianiesposóbzamknąćwksięgach.
Koguttowwielureligiachświataptakmistyczny,wchrześcijaństwie
złączonyzeświatłemrodzącymsięwciemnościach,przebudzeniemiod-
rodzeniem.MożesymbolizowaćDświatłoChrystusowe,któreodnosizwy-
cięstwonadpotęgąciemności”28.Ktochciałbyrozwinąćtenkierunekin-
terpretacji,niemożeprzeoczyćfaktu,żeHrabiazostałporównanydo
skaczącejżaby.Najpierwskacze,apotemsięczołga,bypodglądaćZo-
siękarmiącąptactwo.Skaczącyiczołgającysięarystokrata-zapewne
wswoimeleganckimcudzoziemskimstroju!Skaczejakżaba,aczołga
się-dopowiedzmyto,coprzemilczałpoeta-jakwąż,oczywiście2I.Zjed-
nejstronymistycznykogutbadającyDprzestwór”,azdrugiejzwierzętanie
opuszczająceziemi,skazanenabytowaniewziemskimprochu.Bardzo
obiecującypunktwyjścia,zktóregonarazienieskorzystamy,boczekana
nasjeszczeciekawszytemat.
Jakłatwozauważyć,przyrodawpoemaciefunkcjonujewsposóbnie-
jakopodwójny,czymożeraczejconajmniejpodwójny.Jestotoczeniem
człowieka,którywydajesięjejpanem,aniekiedyrównieżsługą.Piesmy-
śliwski,kogut,wieprzkradnącysnopy,drzewawsadzie,zbożenapolu
iogórkiwogrodzieistniejądziękiwysiłkowiludzkiemu.Nicwięcdziw-
nego,żeczłowieksprawujenadnimipełną,niemalabsolutnąkontrolę.
Zgodniezprzyjętąpowszechniehierarchiąkrólestwoludziznajdujesię
wyżejodkrólestwazwierząt,botakiporządekustanawiajużKsięgaRo-
dzaju.WPanuTadeuszuwizjatamocnosiękomplikuje.Nadobrąsprawę
27R.M.Rilke,Poezje.Wybrał,przełożyłiposłowiemopatrzyłM.Jastrun,wyd.2,Kraków
1987,s.185.
28D.ForstnerOSB,Światsymbolikichrześcijańskiej.Przekł.ioprac.W.Zakrzewska,
P.Pachciarek,R.Turzyński,Warszawa1990,s.236.
29Zob.H.Biegeleisen,„PanTadeusz”AdamaMickiewicza.Studiumeseistyczno-literackie.War-
szawa1884,s.84.Badaczjestzdania,żewtensposóbpoetaHrabiegopoprostuośmie-
sza.
