Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oby[mi]tylkorównieBógprzebaczyćraczył!
Otóżwłaśnietenproceskruszenia,krokpokroku,zakamieniałości
psychicznej,zawziętejipełnejwybiegów,pokazałnampoetaznowuzcałą
przenikliwościąintrospekcji.Atakichtryumfówwniknięciawzawiłe
labiryntyduszyludzkiejznajdujemywpoemaciesporo.Podtym
względemPanTadeusz,jakoobrazżyciawewnętrznegodusz,oileż
wyprzedziłwspółczesnych;jestutworemnawskrośnowoczesnym.
Jaksięjednakowożrzekło,subtelnośćirzetelnośćanalizy
psychologicznejrównieżniewyczerpujejeszczezadaniatwórcyPana
Tadeusza.Ponadprocesamiwewnętrznymidusz,podobniejaktobyło
przymalowidlezewnętrzności,dostrzegaonwswychbohaterachwyższy
sensistnienia.
Jeżelitedyotoznaczeniewyższepostacichodzi,podkreślmy,żenie
jestononarzuconezzewnątrz,niewyrosłozjakichśzałożeńinnorodnych,
leżącychpozapoematem:zdoktryny,zchęcialegoryzacjiczytym
podobnych.Owszem,wyrastaonoorganiczniezsamychpostaci,zlogiki
akcji,cosięrozwijawedługwłasnych,autonomicznychpraw.
integralnośćwykładnikaideowego,wyrastającegotylkozpsychicznego
zarysupostaci,możnabyunaocznićnajlepiejprzykładem,bytakrzec,
negatywnym.Uzyskamygoprzypomniawszy,cosięwyżejrzekło
okoncepcjiRykowawpoemacietworzonymprzezautora,który
równocześniepisałartykuły„konstytucjipowstańskiej”.Postaćrdzennego
Rosjaninapokazanatuzostała,kuzdumieniuczytelnika,odstronyraczej
sympatycznej;męstwojego,honorżołnierski,dobroduszność,życzliwość
dlaPolakówwystąpiływświetlezupełnieniezaćmionymprzez
uprzedzenie,przezwspółczesnąpasjępisarzaprzeciwko„wszelkiemu
Moskalowi”będącemuwsłużbiecarskiej.Immanentnynakazrealizmu,
autonomiczneprawologikiartystycznejwyższebyływchwilitworzenia,
silniejdziałałynaaparatuczuciowypoetyniżjakiekolwiekzałożenia
programowe,winnychwarunkachnawetprzemożne.
Zarazemjednakiwtejpowściągliwościuczuciowejwidziećwolno
działaniezałożeńwyższych,tych,którewobrazieupadkuiodrodzenia