Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Wposzukiwaniuwartościsłużącychodzyskaniuniepodległości
uzyskaniaodpowiednichwpływówwparlamentachtychpaństwzaborczych,
wktórychtakiegremiaistniały.Sformułowanietezyokoniecznościwalki
zbrojnejwynikałozapewnezanalizówczesnychsystemówustrojowychRosji,
Austrii,Prus.Niestwarzałyonepotencjałudoinstytucjonalnegoodzyskania
niepodległościnadrodzeewolucyjnej,negocjacyjnej,pokojowej22.Żadneznich
nieuwzględniałowswojejpolitycewewnętrznejmożliwościstworzeniasuwe-
rennychpaństwdlawystępującychnaichterytoriachnarodowości.Dotyczyło
totakżePolski.Żadenzzaborcównieprojektowałrestytucjijejpaństwowości.
Ichdziałaniaograniczałysiędoprojektówzmianystatusunarodowości,niewy-
chodzącychpozaideeautonomiikulturowej,rzadziejpolitycznej.Nieistniały
wnichdroginegocjowaniawolnościrozumianejjakosuwerenne,niezależne
iniepodległepaństwo.NałamachDStrażnicy”policjaKrólestwaiwojsko
rosyjskiebyłyprezentowanejakoinstytucjeprowadzącebrutalnedziałania
wobecwszelkichpodejrzeńaktywnychpostawpatriotycznych,tzn.takich,które
wiązałysięzwysuwaniemżądańprzyznaniaprawpolitycznychnarodowijako
określonejwspólnocieizbiorowościpolitycznej23.Wszystkieteczynnikimiały
znaczącywpływnakoniecznośćwyboruwalkizbrojnejjakometodyodzyskania
niepodległości.Autorzyprojektówzdobyciasuwerennościtądrogąwychodzili
zzałożenia,żemożliwościnegocjowaniapełnejsuwerennościwsystemach
państwzaborczychpozostawałyzamknięte.Takapostawanieobcabyławydaw-
comprasytajnej.AutorzyrozważańwDStrażnicy”wyraźniepodkreślalijednak,
żechoćwybierająwalkęjakometodęprzywróceniapaństwowości,niebyłoich
zamiaremnarażaniespołeczeństwanawyczerpującestarciezbrojne.Pisano:
D[ł]abyzaśtawalkadoprowadziłanasdocelużyczeń,musimynależycie
przygotowaćsiędoniej,boszerokimirzekamiodlatjużwielupłyniekrew
narodu,bokażdakroplatejkrwijestnazbytdziśdrogą,abyśmynieoględ-
nienarażaćjąmogli[ł]”24.Widaćtuzałożenieokoniecznościwalki,lecz-
dobrzeprzygotowanej,stanowiącejjaknajmniejszeryzykodlajejuczestników,
azatemspołecznościpatriotów,czylitejczęścispołeczeństwa,któraodczuwała
potrzebęposiadaniawłasnegoniezależnegopaństwaiktórejniesatysfakcjono-
wałyróżneformułyautonomii,abyłaskłonnapodejmowaćokreślonedziała-
niawkierunkuodzyskaniasuwerenności.Doprowadziłotodoposzukiwania
takiejformyzrzeszenia,któragwarantowałabywysokąskutecznośćaktywności
konspiracyjnejnarzeczodzyskaniapaństwowości,boinnawówczesnych
22ZrozważańA.KappelerazawartychwTheRussianEmpire:AMulti-ethnicHistory(New
York2013,s.213-327)wynika,żeRosjaoferowałaspołeczeństwupolskiemuróżneformy
autonomii,takapropozycjapolitycznaniebyłaatrakcyjnadlatychideologiiiruchówpolitycz-
nych,któreprojektowałyodbudowęsuwerennegopaństwapolskiego,awśródnichznajdo-
wałasięOrganizacjaNarodowajakotajnestowarzyszenieskupiająceczerwonych.
23DStrażnica”,Warszawa15VIII1861,w:Prasatajnazlat1861–1864,cz.1,s.9.
24DStrażnica”,Warszawa10VIII1861,w:Prasatajnazlat1861–1864,cz.1,s.8.
