Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sąodpowiedzialnezapełnieniewiększościfunkcjibłonkomórkowychtakichjak:prze-
zbłonowytransportcząsteczek(kanałytransportowe,białkanośnikowe,pompyjonowe),
aktywnośćenzymatyczna,wiązaniecytoszkieletukomórkizzewnętrznąpowierzchnią
błony,kontaktzsąsiednimikomórkamiimacierząpozakomórkowąorazpełniąfunkcję
receptorówsygnalizacjimiędzykomórkowej.
Nazewnętrznejpowierzchnibłonyniektórecząsteczkibiałekilipidówłącząsię
złańcuchamicukrowymi.Takiezwiązkibiałkowo-cukrowenazywamyglikoproteinami,
alipidowo-cukroweglikolipidami.Glikoproteinyiglikolipidytworząstrukturęnazy-
wanąglikokaliksem(patrzryc.1.3).Glikokalikspełnifunkcjęochronną,zabezpieczając
powierzchniękomórkiprzeduszkodzeniamimechanicznymiichemicznymi.Różne
kombinacjewęglowodanówwglikokaliksiewpływająnaspecyfikępowierzchnikomórek
(determinująwłaściwościantygenowe).Pozatymbierzeonudziałwewzajemnymroz-
poznawaniusiękomórek(np.komórkijajowejprzezplemnik),atakżeichprzyleganiu
czyłączeniusięwskupiska(adhezji).Glikokaliksmazdolnośćwiązaniawody,cogwa-
rantujekomórkomśliskość(np.prześlizgiwaniesiękomórekkrwiprzezkapilary),zapo-
biegatakżezlepianiusiękrwinekorazichprzyleganiudościannaczyńkrwionośnych.
Glikokaliksobecnynapowierzchniwszystkichkomórek(zwyjątkiemkomórek
nerwowych)pełnirolęcząsteczeksygnałowychodpowiedzialnychzawzajemne
rozpoznawaniesiękomórekworganizmie.
101020Transportbłonowysubstancjidrobnocząsteczkowych
Wcelupodtrzymywaniażyciakomórekprzezbłonyodbywasięstaławymiana
metabolitów,substratów,gazówczyjonów.Takawymianazachodzizarównoprzezbłonę
komórkową,jakibłonystrukturwewnątrzkomórkowych.Wszystkietebłonypełniąbo-
wiempodobnąfunkcjęregulacyjną,wykazującwybiórcząprzepuszczalność.Związki
przechodząprzezbłonęzróżnąszybkością.Ponieważwnętrzedwuwarstwylipidowej
jesthydrofobowe,cząsteczkihydrofobowe,niepolarnetakiejakwęglowodory,ditlenek
węglaczytlenłatworozpuszczająsięwniejiprzenikająprzezniąbezpomocybiałekbło-
nowych.Dyfuzjabędzietymszybsza,imcząsteczkajestmniejszaiimłatwiejrozpuszcza
sięwtłuszczach.Nienaładowanecząsteczkipolarne(jeżelisądostateczniemałe)również
dyfundująszybko,np.wodaietanol.Glicerol,któryjestjużwiększącząsteczką,prze-
chodziwolniej,adwukrotniewiększacząsteczkaglukozydyfundujetylkozpomocąspe-
cjalnegobiałkanośnikowego.Zkoleidlawszystkichjonówicząsteczeknaładowanych
(nawetbardzomałych)dwuwarstwalipidowajestwdużymstopniunieprzepuszczalna
iwtedyistotnąrolęodgrywająwbudowanewbłonębiałka.Substancjedrobnocząstecz-
kowetransportowanesąprzezbłonynadrodzewchłaniania,czylitransportubiernego
(dyfuzji)lubtransportuczynnego(aktywnego)(tab.1.1).
1010Budowaiwłaściwościbłonbiologicznych
7
