Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
ROZDZIAŁ1
Komórki:podstawowejednostkiżycia
Typowekomórkizwierzęce,zobrazowaneprzyużyciuwspomnianychtechż
nik,mająodmiennąbudowę,jakpokazanonarys.1.6Bi1.7A.Mająostro
zarysowanegranice,wskazującenaobecnośćotaczającejbłony,zwanej
błonąkomórkową.Wokolicachśrodkakomórkiwystępujedużaokrągła
struktura–jądrokomórkowe.Wokółjądraznajdujesięcytoplazma–zajż
mującacałewnętrzekomórki–przeźroczystasubstancjawypełniona
czymś,conapierwszyrzutokawydajesięgmatwaninąróżnorodnych
obiektów.Używającdobregomikroskopuświetlnego,możnadokonaćrozż
różnieniaiklasyfikacjipewnychokreślonychskładnikówwcytoplazmie.
Niestety,strukturmniejszychniżok.0,2um–okołopołowydługościfali
światławidzialnego–niemożnanormalnierozdzielić;punktyznajdujące
siębliżejsiebiesąnierozróżnialneiwidaćjejakopojedyncząplamkę.
Wostatnichlatachskonstruowanojednaknowetypymikroskopuświetż
lnego,zwanemikroskopamifluorescencyjnymi,którewykorzystują
wyrafinowanemetodyoświetleniapreparatuorazelektronicznąobróbkę
obrazudoujawnieniaznakowanychfluorescencyjnieskładnikówkomórki
zeznaczniewiększądokładnością(
rys.1.7B
).Naprzykład,wnajnowż
szychfluorescencyjnychmikroskopachsuperrozdzielczychprógrozdzielż
czościmożnajeszczebardziejobniżyć,schodzącdookoło20nanomeż
trów(nm).Jesttowielkośćpojedynczegorybosomu,dużegokompleksu
wielkocząsteczkowego,wktórymRNAulegatranslacjidobiałek.Techniki
superrozdzielczezostałyszczegółowoopisanewpanelu1.1(s.12–13).
Szczegółystrukturykomórkimożnaujawnić
wmikroskopieelektronowym
Abyuzyskaćmaksymalnepowiększeniainajlepsząrozdzielczość,trzeba
skorzystaćzmikroskopuelektronowego,wktórymmożnaujawnić
szczegółyowielkościkilkunanometrów.Przygotowaniepreparatów
komórkowychdomikroskopuelektronowegojestżmudnymprocesem.
Jużdomikroskopuświetlnegotkankęczęstonależyutrwalić,tj.zakonż
serwowaćprzezzanurzeniewreaktywnymroztworzechemicznym,zato-
pićwpodtrzymującymwoskulubżywicy,podzielićlubpociąćnacienkie
skrawkiiwybarwićprzedobserwacją(takspreparowanotkankipokazane
narys.6.).Domikroskopuelektronowegowymaganesąpodobneproceż
dury,aleprzygotowywaneskrawkimusząbyćznaczniecieńszeiniema
możliwościobserwowaniażywychkomórek.
Gdyskrawkizostanąjużpocięte,wybarwionegęstymielektronowo
metalamiciężkimiiumieszczonewmikroskopieelektronowym,pozorż
niechaotycznezbiorowiskoskładnikówkomórkiuleganagleprecyzyjż
nemurozdzieleniunarozróżnialneorganelle–oddzielne,rozpoznaż
walnesubstrukturyowyspecjalizowanychfunkcjach,któreczęstosą
ledwodefiniowalneprzyużyciukonwencjonalnegomikroskopuświetlż
nego.Wokółkomórkijestwidocznadelikatnabłona,ogrubościzaledwie
5nm,apodobnebłonytworzągranicewieluorganelliwewnątrzkomórki
(rys.1.8AiB).Błonakomórkowaoddzielawnętrzekomórkiodśrodowiż
skazewnętrznego,podczasgdybłonywewnętrzneotaczająwiększość
organelli.Wszystkietebłonysągrubejedynienadwiecząsteczki,jak
opisanowrozdziale11.Przyużyciumikroskopuelektronowegomożna
nawetujrzećposzczególnedużecząsteczki(rys.1.8C).
Typmikroskopuelektronowegoużywanydooglądaniacienkichskrawż
kówznanyjestjakotransmisyjnymikroskopelektronowy.Urządzenietojest
wzasadziepodobnedomikroskopuświetlnegoztąróżnicą,żedooświetż
leniapróbkiwykorzystujestrumieńelektronów,aniepromienieświatła.Inny
typmikroskopuelektronowego–skaningowymikroskopelektronowy–rozpraż
szaelektronynapowierzchnipróbkiijestużywanydooglądaniaszczegóż
łówpowierzchnikomórekorazinnychstruktur.Technikitewrazzróżnymi
formamimikroskopiiświetlnejzostałyomówionewpanelu1.1(s.12–13).