Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ROZDZIAŁ1
Komórki:podstawowejednostkiżycia
Rys.1.12.Niektórebakterie
przeprowadzająfotosyntezę.
(A)Anabaenacylindricatworzydługie,
wielokomórkowełańcuchy.Tamikrografa
zmikroskopuświetlnegopokazuje
wyspecjalizowanekomórki,które
albowiążąazot(tzn.przechwytująN2
zatmosferyiwłączajągodozwiązków
organicznych;oznaczoneH),albowiążą
CO2poprzezfotosyntezę(oznaczoneV),
bądźteżstająsięodpornymisporami
(oznaczoneS),któremogąprzetrwać
wniekorzystnychwarunkach.(B)Mikrografa
elektronowaspokrewnionegogatunku,
Phormidiumlaminosum,ukazujebłony
wewnątrzkomórkowe,naktórychzachodzi
fotosynteza.Jakuwidoczniononatych
mikrografach,niektóreprokariontymogą
miećbłonywewnątrzkomórkoweitworzyć
prosteorganizmywielokomórkowe
(A:dziękiuprzejmościDavidaAdamsa;
B:dziękiuprzejmościD.P
.HilliC.J.Howe)
6um
Rys.1.13.Bakteriasiarkowauzyskuje
energięzH2S.Beggiatoa,prokariont
zasiedlającyśrodowiskasiarkowe,utlenia
H2S,bywytworzyćsiarkęiwiązaćwęgiel
nawetwciemnościach.Natejmikrografi
świetlnejwewnętrzutychdwóchkomórek
bakteryjnychmożnazobaczyćżółtedepozyty
siarki(dziękiuprzejmościRalphaS.Wolfe’a)
(A)
H
S
V
10um
(B)
1um
zCO2(rys.1.12),inneczerpiąenergięzreaktywnychchemiczniesubstanż
cjinieorganicznychwśrodowisku(
rys.1.13
).Wkażdymprzypadkujednak
prokariontyodgrywajązasadnicząiwyjątkowąrolęwgospodarceżycia
naZiemi,gdyżinneżyweorganizmyzależneodzwiązkóworganiczż
nych,któretekomórkiwytwarzajązmateriałównieorganicznych.
Roślinytakżeprzechwytująenergięzeświatłasłonecznegoiwęgiel
zatmosferycznegoCO
2
.Jednakżeroślinyniepotrafiąbezpomocybakterii
pobraćN
2
zatmosfery.Wpewnymsensienawetwprocesiefotosyntezy
roślinyzależneodbakterii.Jaktoomówimypóźniej,jestprawiepewne,
żeorganelle,którewkomórceroślinnejprzeprowadzająfotosyntezę
chloroplastywyewoluowałyzbakteriifotosyntezujących,któredawno
temuznalazłyswójdomwcytoplazmieprzodkakomórkiroślinnej.
Światprokariontówjestpodzielonynadwiedomeny:
Bacteria
i
Archaea
Tradycyjniewszystkieprokariontybyłyklasyfikowanerazemwjednej
dużejgrupie.Badaniamolekularnepokazałyjednak,żewobrębietejgrupy
występujeprzepaść,któradzieliprokariontynadwieodrębnedomeny:
bakterie(łac.bacteria)iarcheony(łac.archaea),którychdrogiodwspólż
negoprzodkaprokariotycznegorozeszłysię,jaksięprzypuszcza,około
3,5miliardalattemu.Cozadziwiające,sekwencjonowanieDNAujawniło,
żenapoziomiemolekularnymorganizmynależącedotychdwóchdomen
różniąsięodsiebierówniemocnojakkażdyznichodeukariontów.Więkż
szośćprokariontówznanychnamzżyciacodziennegogatunki,któreżyją
wglebieczyteżstanowiąprzyczynęchoróbludzitobakterie.Archeony
znajdowanenietylkowtychsiedliskach,lecztakżewśrodowiskach
zbytnieprzyjaznychdlawiększościinnychkomórek,jak:zatężonasolanka,
gorącykwasźródełwulkanicznych,pozbawionepowietrzagłębieosaż
dówmorskich,osadzoczyszczalniścieków,basenyponiżejzamarznięż
tejpowierzchniAntarktydy,jakrównieżwkwaśnym,pozbawionymtlenu
środowiskużołądkakrowy,wktórymrozbijająpołkniętącelulozęiwytważ
rzajągazowymetan.Wieleztychekstremalnychśrodowiskprzypomina
ostrewarunki,jakiemusiałypanowaćnapierwotnejZiemi,naktórejistoty
żywezaczęłyewoluować,zanimatmosferastałasiębogatawtlen.
KOMÓRKAEUKARIOTYCZNA
Komórkieukariotycznesą,generalnie,większeibardziejzłożoneniż
bakterieiarcheony.Niektóreprowadząniezależneżyciejakoorganizmy