Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ROZDZIAŁ1
Komórki:podstawowejednostkiżycia
Rys.1.24.Otoczonebłonąorganelle
rozmieszczonewcytoplazmiekomórki
eukariotycznej.(A)Różnetypyorganelli
otoczonychbłonązostałyukazane
wróżnychkolorach;każdyztychtypówjest
wyspecjalizowanywpełnieniuodmiennych
funkcji.(B)Cytoplazma,którawypełnia
przestrzeńpozatymiorganellami,jest
nazywanacytozolem(kolorniebieski)
IMPORTPOPRZEZENDOCYTOZĘ
EKSPORTPOPRZEZEGZOCYTOZĘ
endosom
błona
komórkowa
aparat
Golgiego
Rys.1.25.Komórkieukariotyczne
angażująsięwciągłąendocytozę
iegzocytozęwpoprzekichbłon
komórkowych.Komórkiimportują
materiałypozakomórkowenadrodze
endocytozy,awydzielająmateriały
wewnątrzkomórkowepoprzezegzocytozę.
Materiałpobranypodczasendocytozy
jestnajpierwdostarczanydootoczonych
błonąorganellizwanychendosomami
(omówionychwrozdz.15)
PYTANIE1.5
Zasugerujpowód,dlaktórego
ewolucyjnewytworzeniezłożonego
systemubłonwewnętrznych,
wykorzystywanegodoimportu
substancjizotoczenia(patrz
rys.1.25),byłobykorzystne
dlakomórekeukariotycznych.
pęcherzyk
transportowy
(A)
otoczka
jądrowa
lizosom
mitochondrium
retikulum
endoplazmatyczne
peroksysom
aparat
Golgiego
(B)
cytozol
błona
komórkowa
doprzeprowadzaniaróżnychreakcji,wktórychnadtlenekwodorujest
używanydoinaktywacjicząsteczektoksycznych.Błonytworząrównież
wieletypówmałychpęcherzykówtransportowych,któreprzenosząmateż
riałymiędzyjedną,otoczonąbłoną,organelląadrugą.Wszystkieteotoż
czonebłonąorganellepokazanonarys.1.24A.
Międzyretikulumendoplazmatycznym,aparatemGolgiego,lizosomami,
błonąkomórkowąizewnętrzemkomórkizachodziciągławymianamateż
riałów.Wwymianiepośrednicząpęcherzykitransportowe,któreoddzież
lająsięodbłonyjednejorganelliiłącząsięzinnąbłoną,podobniejak
drobniutkiebańkimydlane,któreodpączkowująiłącząsięzinnymibańż
kami.Napowierzchnikomórki,naprzykład,porcjebłonykomórkowej
wnikajądownętrzaiodrywająsię,byutworzyćpęcherzyki,któreniosą
materiałprzechwyconyzotoczeniazewnętrznegodokomórkiwproceż
siezwanymendocytozą(
rys.1.25
).Komórkizwierzęcewwynikuendocyż
tozymogąwchłonąćbardzodużecząstki,anawetcałekomórki.Wproż
cesieodwrotnym,zwanymegzocytozą,pęcherzykizwnętrzakomórki
zlewająsięzbłonąkomórkowąiuwalniająswojązawartośćdootoczeż
niazewnętrznego(patrzrys.1.25);większośćhormonówicząsteczek
sygnałowych,którepozwalająnakomunikacjęmiędzykomórkami,jest
wydzielanazkomórkipoprzezegzocytozę.Wjakisposóborganelleotoż
czonebłonąprzemieszczająbiałkaiinnecząsteczkizmiejscanamiejsce,
zostanieszczegółowoopisanewrozdziale15.
Cytozoljeststężonymuwodnionymżelemdużych
imałychcząsteczek
Gdybyśmymoglioddzielićbłonękomórkowąodkomórkieukariotycznej
iusunąćwszystkiejejorganelleotoczonebłonąwtymjądrokomórkowe,
retikulumendoplazmatyczne,aparatGolgiego,mitochondria,chloroplaż
styitd.pozostałościąbyłbycytozol(rys.1.24B).Innymisłowy,cytozol
toczęśćcytoplazmy,któraniezawierasięwobrębiebłonwewnątrzkoż
mórkowych.Wwiększościkomórekcytozoljestnajwiększympojedynż
czymprzedziałem.Składasięzmnóstwadużychimałychcząsteczek
stłoczonychtakmocno,żezachowujesiębardziejjakuwodnionyżelniż
jakpłynnyroztwór(
rys.1.26
).Cytozoljestmiejscemwielureakcjiche
ż
micznychkluczowychdlaegzystencjikomórki.Wcytozolunaprzykład
zachodząwczesneetapyrozkładucząsteczekpożywieniaitotunaryboż
somachpowstajewiększośćbiałek.
Cytoszkieletjestodpowiedzialnyzaukierunkowane
ruchykomórek
Cytozolniejestpoprostupozbawionąstrukturyzupązwiązkówchemicz
ż
nychiorganelli.Używającmikroskopuelektronowego,możnazobaczyć,
żewkomórkacheukariotycznychcytozolprzecinajądługie,delikatne