Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Ryshistorycznykompetencjiustrojowych...
mentarzystówztychugrupowań,obradujące31maja1926rokuZgromadzenieNarodowe
wybrałonanowegoprezydentawłaśniePiłsudskiego.Otrzymawszyswoisteabsolutorium
politycznedlaprzeprowadzonegoprzewrotu,przypieczętowanewiększością292głosówwobec
193dlakontrkandydataAdolfaBnińskiegoi61głosównieważnych,marszałekzrezygnował
zprzyjęciaurzęduwzłożonymnaręceMaciejaRatajaoświadczeniu
68
.Jużwcześniejwielo-
krotnieformułowałzdecydowanąkrytykępozycjiustrojowejprezydenta,zjednejstronydeter-
minowanejramamikonstytucyjnymi,zdrugiejstrony.ograniczanejprzezpartiepolityczne.
OprezydencieWojciechowskimmówił,iżDłamałsiępodciężaremmękizadawanejmuprzez
rozzuchwalone,anieudolnepartyjniactwoparlamentarneD
69
.Iwłaśniewograniczeniupozycji
iroliparlamentuwidziałjedenzelementówsanacyjnegoprogramu,cozwiastowałozmiany
polityczneiustrojowewkierunkuwzmocnieniakompetencyjnegowładzywykonawczej.Jednak
Piłsudskiniezdecydowałsięjużpóźniejnaponowneobjęcieurzędugłowypaństwa.Odmawiając
przyjęciawyboru,zaproponowałnatostanowiskoprofesoraPolitechnikiLwowskiej,Ignacego
Mościckiego
70
.1czerwcaZgromadzenieNarodowewybrałonaPrezydentaRzeczypospolitejtego
właśniekandydatawiększością281głosówwobec200oddanychponownienaBnińskiego
71
.
PrezydentowiMościckiemuprzyszłosprawowaćurządwrzeczywistościzmieniającejsię
nadwóchpłaszczyznach:ustrojowejipolitycznej.Wkwestiachustrojowychrozpoczynałsięokres
stopniowegoposzerzaniawładzyprzynależnejgłowiepaństwa.Pierwszymtegozwiastunembyła
uchwałaRadyMinistrówzczerwca1926roku,wświetlektórejprezydentuzyskałmożliwość
wstrzymaniadowolnegopunktuobradRadyMinistrówiuzyskaniawyjaśnieńododpowiednie-
goministra
72
.Nawłasneżądaniemógłteżuczestniczyćwobradachgabinetu
73
.Dwatygodnie
pozaprzysiężeniuMościckiegoRadaMinistrówwniosładoSejmuprojektustawyzmieniającej
konstytucję.SwojepropozycjezmianprzedstawiłytakżeklubyZwiązkuLudowo-Narodowego,
ChrześcijańskiejDemokracjiiPSLDPiastD
74
.Podłuższejdebacie,2sierpniaprzyjętoustawę,
któraprzeszładohistoriipodnazwąDnowelisierpniowejD
.
Uchwalonareformaustrojuformalnienienaruszyłaparlamentarnegosystemurządów
75
,
alewprowadziładoniegoelementyrównoważącewładze.PrezydentRPuzyskałuprawnienie
68
OświadczenieJoPiłsudskiegoonieprzyjęciuurzęduPrezydentaRP,[w:]J.Piłsudski,Pismazbiorowe,
tomIX,Warszawa1937.
69
W.Pobóg-Malinowski,NajnowszahistoriapolitycznaPolskioTomdrugi1914-1939,Opole1990,s.675.
70
H.Zieliński,Historiał,opocito,s.185.
71
W.Pobóg-Malinowski,Najnowszahistoriał,opocito,s.676.
72
A.Krawczyk,KazimierzBartel)premierRzeczypospolitej15Vi4VI1926)8VIi24IX1926)27IXi30
IX1926)27IV1928i13IV1929)29XII1929i17III1930,[w:]Prezydenciipremierzył,opocito,s.234.
73
Ibidem,s.235.
74
R.Graczyk,KonstytucjadlaPolskioTradycje)doświadczenia)spory,Kraków-Warszawa1997,s.25,26.
75
Wśródznawcówprawakonstytucyjnegoihistorykówustrojutrwałaprzezlatadyskusjanatemat
zasadnościuznaniasystemurządówukształtowanegonoweląsierpniowąjakosystemparlamentarny.
Zob.A.Ajnenkiel,Polskieł,opocito,s.278,286-287;A.Czubiński,MiejsceirolaJózefaPiłsudskiego
29
